Тіршілікте қайталанбайтың вирустардың
қасиеттері:
•
Құрамында нуклеин қышқылының бір түрінің
ғана болуы.
•
Вирустарда автономды зат алмасу процесінің
болмауы.
•
Вирустардың шашыранды жолмен көбеюі.
Қазіргі кезде вирус
тұқымдастарының саны 55-тен
артық. Вирустардың көпшілігі
әлі бір жүйеге келіп
реттелмеген. Адамдар мен
жануарлардың 19 тұқымдасы
белгілі. Оларды жетеуі ДНҚ-
лы, ал ок екісі РНҚ-лы
вирустар.
ДНҚ-сы бар 7 тұқымдастығы белгілі
Poxviridae
Herpesviridae
Hepadnaviridae
Adenoviridae
Papovaviridae
Parvoviridae
Iridoviridae
Poxviridae.
Бұл тұқымдастың вирустары өте үлкен,
мөлшері жағынан бактерияларға жақын.
Поксовирустар құрамында 30-ға жақын құрылымдық
ақзаттар, ДНҚ-на тәуелді РНҚ полимеразасы бар,
нәсілдік аппараты екі жіпшелі ДНҚ-ның бір
молекуласынан тұрады. Поксвирустардың екі
тармағы: Chordopoxvirinae
Enteropoxvirinae. Chordopoxvirinae 6 туыстыққа
бөлінеді: Orthopoxyvirus,Parapoxvirus, Avipoxvirus,
Leporipoxvirus, Suipoxvirus, Capripoxvirus
Herpesviridae
тұқымдастығы герпесвирустар.
Герпесвирустар облигатты кең таралған. Вирустың сыртқы
пішіні икосаэрге ұқсас куб тәрізді, капсиді 162 капсомерден
тұрады. Оның үш тармағы бар: Alphaherpesvirinae – бұларға
адамда болатын жай ерпес вирусы, жеңіл шешек вирусы
және. Т.б.
Betaherpesvirinae – адам және тышқан цитомегаловирустары
жатады және сілекей бездерінде кездеседі.
Gammaherpesirinae – тек лимфоциттерде өсіп-жетілетін
Эпштеин-Барр, Марек ауруының вирусары.
Hepadnaviridae
– бұл топқа жататын вирустар
адамның бауыр ауруының «В» вирусы және
т.б. жануарлардың. Бұл вирустардың өсіп-
өнетін жері бауыр клеткаларының ядросы.
Вирион мөлшері 50 нм, сфера пішінді .
Iridoviridae
тұқымдастығына кіретін вирустар
түрі куб тәрізді, мөлшері 130 нм. Вирустар
клетканың цитоплазмасында өсіп-жетіледі.
Adenovirida
e тұқымдастығының
вирустары куб тәрізді симметриядан
тұрады, 252 капсомер бар, үлкендігі 70-
90 нм, қабықшасы бар. Аденовирустар
адамға, жануарларда, құстарда ауру
туғызады. Оның 90-нан аса вирустар
түрі бар. Екі туыстығы бар:
Mastadenovirus, Aviadenovirus.
Papovaviridae
тұқымдасының сыртқы
қабықша болмайды, пішіні куб тәрізді,
капсидте 72 капсомер бар, оның үлкендігі 45-
55 нм. Құрамында 7-ге дейін құрылымдық
белоктар бар. Жай өтетін созылмалы ауру
қоздырады. Кейде қатерлі ісік ауруын
қоздырады. Туыстастықтары: Papillomavirus
– вирус адам мен мал сүйелін туғызады.
Polyomavirus
Parvoviridae
өте кішкене болатын 20 нм
вирустар. Пішіні куб тәрізді, капсидінде 32
капсомері бар. Үш туыстығы бар: Parvovirus –
созылмалы ауру қоздырып, организмде ұзақ
сақталады, Dependovirus – аденовирустар бар
жерде ғана өсетін жетілмеген вирустар,
Densovirus шыбын-шіркей вирустары.
|