Жоспар: Коллоидтық химия пәні


 Электркинетикалық потенциал



Pdf көрінісі
бет108/127
Дата04.03.2022
өлшемі2,31 Mb.
#27039
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   127
Байланысты:
eb328fe6b3153bcf9af5fe94e039f6e2 (1)

4. Электркинетикалық потенциал 
Электркинетикалық  ζ(дзета)-потенциал-бұл  фазалардың  жылжу 
шекарасында олардың электр өрісінде салыстырмалы қозғалысы кезінде 
пайда болатын потенциал. Электрфорез кезінде бетінде адсорбциялық қабат 
бар  бөлшек  пен  диффуздық  қабаттағы  иондар  қарама-қарсы  жақтарға  қарай 
қозғалады (4-сурет).  
ҚЭҚ-тағы жылжу бетінің (АВ сызығы, 3-сурет) орны белгісіз. Жылжу беті 
ҚЭҚ-тың  тығыз  бөлігінің  (d)  қалыңдықтағы  қашықтықтығында  өтеді  деп 
болжайды, онда ζ-φ
d
 болады; немесе сұйық фазаға қарай ∆ аралығына ығысқан 
деп  есептейді,  онда  ζ<φ
δ
  болады.  Көбінесе  ζ=φ
δ
  қабылдайды,  себебі  φ
δ
  үшін 
айтылған  алдын-ала  айтылған  теориялық  заңдылықтар  тәжірибеде  ζ-
потенциалға қатысты жақсы дәлелденеді. 
ζ  (Дзета)-потенциал  ҚЭҚ  қасиеттерін  көрсетеді  және  ЭКҚ-тардан 
эксперимент  түрінде  анықталады.  Барлық  ЭКҚ-тар  ζ(дзета)-потенциалдың 
шамасына  және  таңбасына  тәуелді  болады.  Электрофоретикалық  және 
электроосмостық  өлшеулер  жүргізіп,ζ(дзета)-потенциал  шамасын  анықтауға 
болады. 
Дзета(ζ)-потенциалды  электрофоретикалық  және  электроосмостық 
тасымал жылдамдықтарымен байланыстыратын соңғы теңдеулерді келтірейік. 
1. Электрофоретикалық 
тасымалдың  (электрофорез  әдісі  арқылы 
анықталады) ζ-потенциалы үшін теңдеу түрі: 
ζ = 𝑘𝜋𝜂𝑈 𝜀𝐻,   𝐵

                                              (4) 


болады. Мұндағы k-бөлшек пішініне тәуелді шама (сфералық бөлшектер үшін-
k=6, цилиндрлік бөлшектер үшін-k=4); η және ε -еріткіштің тұтқырлығы мен 
диэлектрлік  өткізгіштігі  (Н
2
О  үшін:  18℃-да  ε=80,4;  U-электрофоретикалық 
тасымал жылдамдығы (өлшеулер негізінде); Н=Е/шамасына тең сыртқы өріс 
потенциалының градиенті (Е-электродтық потенциалдар айырымы, l-олардың 
ара қашықтығы). 
2. Осмосты  бірінші  рет  сандық  зерттеуді  Видеманн  (1852)  орындады.  Ол 
осмостың (ϑ) көлемдік жылдамдығының І тоқ күшіне тура байланысты екенін 
көрсетті.  
Электросмостық тасымалдың ζ-потенциалы  
ζ = 4𝜋𝜂𝜒𝜗 𝜀𝐼 , 𝐵

                                         (5) 
теңдеуімен  өрнектеледі.  Мұндағы:  χ-зольдің меншікті  электр  өткізгіштігі;  ϑ-
көлемдік жылдамдық, яғни кеуекті мембрана арқылы бір өлшем уақыт ішінде 
тасымалданып өтетін сұйық көлемі (ϑ=V/t). 
Бұл  классикалық  өрнекті  ҚЭҚ-ты  жазық  конденсатор  ретінде  қарастыру 
негізінде, бұрын Гельмгольц жасағандай, алуға болады. Кейіннен оның келісті 
қорытындысын М.Смолуховский ұсынды. Сондықтан (5) теңдеу Гельмгольц-


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   127




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет