Стандартты ауытқу. Өлшемдердің қайталанғыштығын сипаттауда стандартты ауытқудың орташа ауытқуға қарағандамаңызы жоғарырақ, себебі оның теориялық негізі бар және айырмашыРезуллықтары үлкен шамаларғада қолданылады.Таңдаманың стандартты ауытқуын s әрпімен белгілейді және
n – 1 нәтиже үшін есептейді. n нәтижеден тұратын таңдаманың стандартты ауытқуын келесі теңдеу арқылы есептейді:
Мысал. Келесі таңдаманың стандартты ауытқуын есепте: 10,1; 10,5;
9,9; 9,5; 10,6; 9,4; 11,5; 9,5; 9,5; 10,0; 9,5. = 10,0.
Есептеу нәтижелері 2- кестеде келтірілген.
Кесте 2 – Таңдаманың стандартты ауытқуын есептеу нәтижелері.
|
|
|
10,1
|
0,1
|
0,01
|
10,5
|
0,5
|
0,25
|
9,9
|
-0,1
|
0,01
|
9,5
|
-0,5
|
0,25
|
10,6
|
0,6
|
0,36
|
9,4
|
-0,6
|
0,36
|
11,5
|
-1,5
|
2,25
|
9,5
|
-0,5
|
0,25
|
9,5
|
0,5
|
0,25
|
10,0
|
0
|
0
|
9,5
|
-0,5
|
0,25
|
= 4,24;
Стандартты және орташа ауытқуларды салыстырмалы ауытқу күйінде өрнектеуге болады. Ол үшін оларды 100% көбейтіп, орташаға Х бөледі.
Салыстырмалы стандартты ауытқу=0,65/10,00х100=6,5%
Мәндер диапазоны. Мәндер диапазоны-ең үлкен және ең кіші таңдау нәтижесі арасындағы айырмашылық. Егер таңдаудың нәтижелері өсу ретімен орналасқан болса, мәндердің диапазоны Хn—Х1 ретінде белгіленеді. Мәндердің диапазоны жаңғыртудың ең ыңғайлы өлшемі болып табылады, өйткені оны есептеу үшін орташа мәнді алдын ала есептеу талап етілмейді. 3-тен 10-ға дейінгі нәтижеден тұратын іріктеме үшін төмендегі себептер бойынша d және s орнына мәндер ауқымын пайдалану ұсынылады.
n = 10 іріктеме үшін стандартты ауытқу, орташа ауытқу сияқты, ұдайы өсудің сенімді бағасы бола алмайды. 2 4 кезінде мәндердің диапазоны s қалыптастыру бағалауымен салыстырғанда сенімділігі аз болады. (шын мәнінде, математикалық статистика заңдарына сәйкес қалыптастыру немесе "тиімділік", мәндер ауқымы n кезінде нөлге дейін төмендейді, шексіздікке ұмтылады.) қысқа айтқанда, мәндердің жеткілікті диапазоны бар шағын үлгілер үшін s есептеуге уақыт жұмсаудың мағынасы жоқ. Егер таңдауда 10-нан астам нәтиже болса, онда уақытты жоғалту ақталады, себебі бұл жағдайда стандартты ауытқу, әрине, мәндердің диапазоны қарағанда дәлдіктің сенімді бағасы болып табылады
4>
Достарыңызбен бөлісу: |