Жоспары ▪ Кіріспе ▪ Ерлердің репродуктивтік қызметтерінің ерекшеліктері
Ұл балаларда жыныстық белгілердің пайда болуының салдары
жүктеу/скачать 0,71 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ерлердің репродуктивтік қызметтерінің ерекшеліктері
| Ұл балаларда жыныстық белгілердің пайда болуының салдары
10-11 жас – жыныстық мүше мен аталықбездің өсуі; 11-12 жас – простатаның ұлғаюы, көмейдің өсуі; 12-13 жас – жыныстық мүше мен аталық бездің айтарлықтай өсуі; қасада түктің өсуі; 13-14 жас – жыныстық мүше мен аталықбездің бұдан былайғы өсуі, емшек облысының тығыздалуы, дауыстың өзгеруінің басталуы; 14-15 жас – қолтықта түктің өсуі, дауыстың бұдан былайғы өзгеруі, бетте түктің пайда болуы, ұманың пигменттелуі, алғашқы шәует шашу ; 15-16 жас – сперматозоидтардың жетілуі; 16-17 жас – қасаның еркектерше түктенуі (түктің тігінен өсуі), барлық дененің түктенуі; 17-21 жас – қаңқаның өсуінің тоқталуы. Ерлердің репродуктивтік қызметтерінің ерекшеліктері • Жыныстық жетілу кезінде ұлдар тез өседі. Осы кезеңде олардың бойы 20 см- ге ұзарады. Бұл «бой шабысы» деп жиі аталады. Өте қысқа уақыттың ішін де бала 5-8 см- ге өсіп, біршама уақытқа дейін оның денесі тек қол мен аяқтан тұратын с екілденеді. Оның қимылы дөрекі бола түседі, оған әлі үйренбеген денесін басқ ару қиынға түседі. Дененің әртүрлі бөліктерінің тез, әркелкі өсуі, жасөспірім де ебедейсіздік пен абыржу туғызады. Сонымен қатар қаңқаның еркек пішініне айналуы басталады: бұлшықеттер белсенді дамиды, көкірек жасушаларының кеңеюі жүреді. Ұлдар салмақ қосад ы, сол себепті тері асты майының қабаты кішірейеді. • Жыныстық жетілудің барлық кезеңінде аталатын ішкі секреция бездерінің кү шейген тіршілік әрекеті, тері және май секрециясының жоғарылағаны турал ы ескертеді. 6 аптаға дейінгі құрсақ ішілік дамуда әйел және ер жыныстың бездері бір ажыратылмаған ұйытқыдан дамиды. Ол қыртыстық және милық заттан тұрады. Мюллер өзегі әйел ағзасында жатыр мен жатыр түтігіне, ал ерлерде ішкі жыныс мүшелері қалыптасады. Ұрықты ажыратпалы детерминдеуші ұрықтың ерлер типі гені У- хромосомада орналасқан. Осы генге сәйкес ағзада арнайы мембраналық ақуыз Н-У- антиген бөліне бастайды. Дамып келе жатқан ағзада осы ақуызға арналған рецептор бар. Н-У-антигенің осы рецепторлармен байланысуы аталық безге бірінші гонаданың айналуын индуцирлейді. Егер аналыққа эмбриональдық даму кезеңінде Н-У- антиген енгізетін болса, кариотиптің әйелдікі екеніне қарамастан оның дамуы ерлердікі сияқты болады. Қандай жолмен ерлер ағзасында ажыратылу жүреді? Негізгі фактор- тестостерон. Мұнан басқа, Сертоли клеткасында Мюллер түтігігінің регрессиясын туындататын фактор жасушадан бөлінеді. Бұл факторды антимюллер факторы деп атайды. Ол гликопротеиннен тұрады. Тестостерон басты андрогендік гормон ретінде Лейдиг клеткасында бөлінеді. Сыртқы клеткалар құрсақ ішілік дамудың 8-12 аптасынан бастап, аналық хориондық гонадотропиннің, әрі қарай ФСГ және ЛГ, сонымен бірге ұрықтың әсерінен іске қосылады.Тестостерон жасуша нысаналарына әсер етіп, фермент 5-альфа-редуктаза әсерінен ол 5-альфа- дигидротестостерон меншікті гормонына айналады. Жасушада дигидротестостерон арнайы рецепторлармен байланысып, ондағы хроматинмен байланысып, нәтижесінде — сәйкес гендер белсеніп, қажетті ақуыз синтезі белсенеді. Бұл рецептор У- хромосомадағы генмен реттелді. |