Жоспары: Сайлаудың мәні. Сайлау жүйелері


Қазіргі заманғы мемлекеттердің бәрінде де сайлау құқығы конституциялар бойынша, негізінен, институттандырылған



бет2/5
Дата26.12.2023
өлшемі1,29 Mb.
#143582
1   2   3   4   5

Қазіргі заманғы мемлекеттердің бәрінде де сайлау құқығы конституциялар бойынша, негізінен, институттандырылған

  • Ресей Федерациясының Конституциясы бойынша Ресей Федерациясының азаматтары мемлекеттік басқару органдарына және жергілікті өзін-өзі басқару органдарына сайлауға және сайлануға құқықты. Бұл елде мемлекет басшысы оның өэ азаматтарының жалпығы бірдей және тікелей сайлау құқығы негізінде дауыс беруі арқылы сайланады.
  • ФРГ-ның да Негізгі заңында мемлекеттік биіліктің халық тарапынан, сайлау және оған дауыс беру арқылы жүзеге асырылатаны жазылған. Португалия парламенті (Ассамблея) елдің конституциясына сай жалпыға бірдей, тең әрі төте сайлауларда жасырын дауыс беру арқылы құралады.
  • Ал, Түркия Республикасының Конституциясына сәйкес сол елдің азаматтары заңда көрсетілген шарттарға лайықты сайлауға, сайлануға және жалпыхалықтық референдумдарға қатысуға құқылы. Сайлаулар мен жалпыхалықтық референдумдар еркін, тең, жасырын, бірсатылы, жалпыға бірдей болады, Дауыстарды есептеу мен есепке алу ашық түрде әрі басшылар мен сот бақылауында өткізіледі. 21 жасқа толған әрбір түрік азаматы сайлауға және жалпыхалықтық референдумдарға қатысуға құқылы.
  • Литва Республикасы Конституциясының 34- бабына орай, әрбір Литва азаматтары сайлау болатын күні 18 жасқа толса, сайлау құқығына ие. Сайлану құқығы Литва Республикасының Конституциясында және сайлау туралы жалпы заңдарда бекітіледі. Сайлауға сот қабілетсіз деп танылған азаматтар қатыспайды.

Конституциялық ережелер өзі тән мемлекеттердің ағымдағы заңдарымен дамып отырады. Мысалы, соғыстан кейінгі Германияның тарихында жалпыға бірдей тікелей жасырын сайлау жүргізу заң әуелі (1867 жылғы 17 көкек) Солстүстік Германдық Одақтық сайлау заңында, кейін (1869 жылғы 31 мамыр)Рейхстагка сайлау туралы Заңы мен (1871 жылғы 16 көкек) Германия империясының сайлау туралы заңында қарастырылған. ФРГ-ның қазіргі күшіндегі Негізгі заңында елдің сайлау жүйесін аңықтайтын қандай да бір болмасын жеке ережелер жоқ. Оны 1956 жылдың 7 мамырындағы сайлау туралы федеральдық заңдар реттейді, Германия Бундестағына депутаттар тікелей, тең, еркін және жасырын сайлау арқылы сайланады.

  • Конституциялық ережелер өзі тән мемлекеттердің ағымдағы заңдарымен дамып отырады. Мысалы, соғыстан кейінгі Германияның тарихында жалпыға бірдей тікелей жасырын сайлау жүргізу заң әуелі (1867 жылғы 17 көкек) Солстүстік Германдық Одақтық сайлау заңында, кейін (1869 жылғы 31 мамыр)Рейхстагка сайлау туралы Заңы мен (1871 жылғы 16 көкек) Германия империясының сайлау туралы заңында қарастырылған. ФРГ-ның қазіргі күшіндегі Негізгі заңында елдің сайлау жүйесін аңықтайтын қандай да бір болмасын жеке ережелер жоқ. Оны 1956 жылдың 7 мамырындағы сайлау туралы федеральдық заңдар реттейді, Германия Бундестағына депутаттар тікелей, тең, еркін және жасырын сайлау арқылы сайланады.
  • Жоғарғы Кеңес депутаттары – Қырғыз Республикасының парламенті депутаттары – Жоғарғы Кеңеске депутаттар сайлау туралы заңға сәйкес еркін, жалпыға бірдей, тең сайлау құқығын пайдалана отырып, тікелей сайлаулар жүргізу барысында, жасырын дауыс беру арқылы сайланады.
  • Жоғарыда айтылған тұжырымдарға сүйіне отырып, сайлаулар, әдетте, тек жалпыға бірдей, тең төте және еркін құқыктар негізінде жасырын дауыс беру арқылы жүргізілетінін
  • көреміз.
  • Жалпыға бірдей сайлау құқығы деп, мемлекеттің
  • сайлауға қатысуға құқығы бар барлық
  • азаматтарының сайлауға қатысуын айтады.
  • Әлбетте, сайлауға соттар қабілетсіз деп танығандар,
  • сол секілді еркінен айрылып, түрмеде отырғандар
  • қатыспайды.Сондай-ақ кейбір елдердің
  • конституциялары мен заңдары мұнан басқа да
  • шектеулер ықтимал. Мысалы, Түркия Республикасының
  • Конституциясының 67-бабында “жалпыға бірдей
  • сайлауларға дауыс беруге нағыз әскери қызметтегі
  • солдаттар мен унтерофицерлер, әскери курсанттар
  • қатыса алмайды” деп көрсетілген
  • Төте дауыс беру.
  • Кандидаттарды
  • азаматтар
  • тікелей сайлайды
  • Жасырын дауыс
  • беру.
  • Сайлаушылардың өз
  • еркімен көңіл
  • білдірулерін
  • бақылауға алуға
  • тыйым салынады
  • Сайлау еркіндігі.
  • Сайлау азаматтардың
  • сайлауға және
  • сайлануға
  • байланысты
  • өз құқықтарын еркін
  • жүзеге асыруына
  • негізделеді
  • Сайлау құқығы
  • белсенді( активті) сайлау
  • құқығына
  • және
  • белсенді емес (пассивті)
  • сайлау құқығына
  • бөлінеді
  • Біріншісінде –
  • сайлаушылар
  • дауыс берсе
  • Сайлау жүйесі деп
  • сайлауға қатысқан сайлаушылардың
  • дауыс беруін
  • есептейтін заң тарапынан
  • белгіленген
  • есептеу тетігін айтады
  • Дүние жүзінде
  • сайлау
  • жүйесінің негізгі
  • үш түрі бар
  • Мажоритарлық
  • Тепе-теңдік
  • (пропорциялық)
  • Аралас


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет