К ә с І п т І к б І л І м б е ру г. В. Ярочкина электротехника негіздері
жүктеу/скачать 7,04 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2.6.
ЭЛЕКТР ТОГЫНЫҢ ЖҦМЫСЫ МЕН ҚУАТЫ . Дененің жҧмыс жасау қабілеті осы дененің энергиясы деп аталады. Энергия жоғалмайды, ол бір тҥрінен басқа тҥріне айналады. Электрлік энергия механикалық, жылулық, химиялық және т.б. тҥрлеріне айналуы мҥмкін. Дене ӛзінің қозғалысы барысында қаншалықты кӛп жҧмыс жасаса, соғҧрлым дененің энергиясы кӛп болмақ. Тҧйық тізбегіндегі зарядтардың ауысуы ҥшін электрлік энергиясының кӛзі белгілі энергиясын жойып, жҧмыс жасайды, Дж: мҧнда Е – электр энергиясы кӛзінің ЭҚК, В; q – электр саны, Кл. Алайда, энергия кӛзі ӛндірген жҧмыстардың барлығы дерлік емес энергия қабылдағышына беріледі, себебі, оның бір бӛлігі кӛздің және сымдардың ішкі кедергісін еңсеруге жҧмсалады. Сонымен, электрлік энергиясының кӛзі пайдалы жҧмыс жасайды: A=Uq, мҧнда U – қабылдағыштың қысқыштарындағы кернеу, В. Ток ӛзгеріссіз болғанда электр саны тізбектегі ток кҥші және ӛту уақытының кӛбейтіндісіне тең. Олай болса, жҧмыстың формуласы келесідей болады: A=UIt. Электр тогының жҧмысы кернеудің, тізбектегі ток кҥшінің және оның ӛту уақытының кӛбейтіндісіне тең. Ом заңына сәйкес U=IR, сондықтан жҧмыстың формуласын келесідей жазуға болады, яғни: Алайда, келтірілген формулалардың бірде біреуі осы жҧмысы алынған электрлік энергиясының генераторының мӛлшерлерін анықтамайды, себебі, ҥлкен және шағын генераторлары бірдей жҧмысты жасай алады, бірақ әртҥрлі уақыт аралықтарында. Сондықтан, генератордың мӛлшерлері орындалған жҧмыспен емес, оның қуатымен анықталады. Бҧл кез келген электр техникалық аппаратына және кез келген машинасына қатысты (электр қозғалтқыштары, электр шамдары, қыздыру қҧралдары және т.б.). Қуат дегеніміз 1 с орындалатын (тҧтынылатын) жҧмыс. Қуатты келесідей формуласымен ӛрнектеуге болады: Қуаттың ӛлшем бірлігі ватт (Вт): 1 Вт = 1 000 мВт = 1 000 000 мкВт. Ҥлкен қуаттарды ӛлшеу ҥшін мега- және киловаттарды қолданады. 1 МВт = 1000 кВт = 1 000 000 Вт. Ватт-секунд (джоуль) шағын бірлік болғандықтан жҧмыс едәуір ірі бірлікте ӛрнектеледі: ватт-сағат (Вт.сағ), киловатт-сағат (кВт.сағ). Аталмыш бірліктердің және джоульдің ара-қатынасы келесідей: 1 Вт.сағ = 3600 Дж; 1 кВт.сағ = 3600000Дж. Генератордың қысқыштарындағы кернеу U болғандағы сыртқы тізбектің қуаты: P=UI Электр тогының қуатын ӛлшеу ҥшін ваттметр қҧралы қолданылады. жүктеу/скачать 7,04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|