К14 Л. К. Казангапова

аныктайтын  нанымдарына  айналады.  Сабак  үстіне  берілетін  білімге
немкұрайлы  немесе  теріс  карау  кезінде  окушылар  материалды  жете 
айтып шыгады да, осындай табыспен оны тез ұмытып кала атады.
Бастауыш  мектегі  оқушыларының  оку  үдерісіне  деген  көзкарасы 
коп жагынан  мұғалімнің жеке басына байланысты.  Оның білімі, еңбек 
сүйгіштігі,  ұкыптылыгы  меи  жинакылыгы,  әділдігі  мен  адалдыгы, 
қогамдық белсенділігі балаларда  кұрмет корсетуді тудырады, олардың 
оқу  үдерісіне  гана  емес,  сондай-ак,  мектепте  өткізілетіннің  бәріне, 
нүскапы, тереңінеи мүдделі қарауына жагдай жасайды.
Оқу  үдерісінің  тәрбиелік  маңызын  арггырудың  маңызды  шарты 
окушылар үжымындагы  өзара  катыныс  жүйесі  болып  табылады.  Егер 
катынастар досгык,  озара  комек,  нікір айтып, іс  істегенде еркіндік пен 
белсенділік  озара  құрметтеу  жэне  талап  қою  принципінде  құрылган 
болса,  мұндай  ұжымда окушының окуы  жаксы  болады.  Мұидай  әзара 
қатынас  жүйесінде  оқушы  адамгершілік  мораль  нормаларын  жақсы 
игереді [174].
Окушылардың өзара қатынасы мұгалімге байланысты, бұл әсіресе 
бастауыш  сыныптарда  анықталады,  окушылар  өз  пікірін,  өз  күдігін 
айтуга мүмкіндігі бола ма, жоқ па, бұп мұгалімге байланысты.
ГІедагогикалық  үдерісте  ұстаз  бен  оқушылардың  өзара  дұрыс 
қатынастарының,  зерггеулер  корсетіп  отыргандай,  маңызы  соншама, 
осыларыныц  сипатына  бүкіл  оқу  үдерісінің  ұйымдастырылуы, 
окушыга  әсер  етуінің  нәтижесіне  байланысты  болады.  Егерде  ұстаз 
оқушылармен  дұрыс  өзара  қатынасын  орната  алмаса,  онда  ол  оқу 
үдерісін  қалай  шебер  құрганымен,  олардыц  окуга  деген  ынта,  тілек -  
тапабын тудыра  алмайды,  демек,  оқьпу  мен  тәрбислеу  ісінде  кажетті 
нэтижеге жете де алмайды.
Білім  мазмүны  мынандай  дсңгейлікгсрден  тұрады.  Білімді 
дарындылық  кабілег  пен  бейімділігін  дамыту  ұстанымында  меңгеру 
ұдайы  үзіліссіз  мэиде  жүзеге  асырылуы  максатында  мынандай  білім 
мазмұиының  деңгсйліктері  қарастырылады:  мектепке  дейінгі  тэрбие 
мен білім. Орта білім, орта білімнен  кейін  кэсіби білім, 
жогары 
білім.
Мектеп  жасына  дейінгі  білім  мен  тэрбие  —  баланың  тұлгалык 
кабілетін  калыптастыру  жас  ерекшелігі  мсн  даралык  сипатын  ескеру 
үдерісінде  мсктепке  дейінгі  тәрбие  мен  білім  меңгеруге  тиісті 
окушылар есепке алынып, ата-аналар мен  когамның комегімен  мектеп
-   балабақша 
кешенін 
арнаулы 
түзетулер 
енгізу 
барысында 
ұйымдастыру  козделеді.
109

Максаты:  дарынды 
кабілетіи 
таныту 
-   танудың  жүйелі  біртүтас 
үдерісін  меигеру,  салауаттану, 
багдарламалык  түзетулер  енгізу
саласында 
камтамасыз ету.
Міндеттері:
-  мектегі  жасына  дсйінгі  кезеішегі  балаларды  элеуметтік  және
жерде түратыиына карамастан топтастыру;
-  мектеп  жасына  дейінгі  балаларды  арнаулы  білім  мазмұнымен
даярлау;
-  бес жасар оқушыларды толық эзірлеу, оларды жинау;
- мектеп  мэртебесін  меңгеру дэрежесіне бейімдеу;
-  мектегі  жасына  дейінгі  балалардың  меісгептегі  білімді  меңгеріп
кетуіне бейімдеу;
- балалардың оқу еңбегін  голықтай  игеруін^қ^дагалау;
-  салауатты  өмір  салтының  құндылыктарын  саралаудың  мэнін 
үгынуга қолайлы жагдай тугызу (мысалы, жас ерекшеліі іне сай).
Негізгі  білім  беруді  қарастырайық.  Мектебіміздің  дарынды 
мсктегі  мэртебссіне  лайықты  қүру  гылыми  -   біліктілік  жүйесінің 
түтастық заңдьиіыгын жүзеге асыруды  коздейді.
Негізгі  білім  алу  қүқыгы  оқушылардың  дарынды  кабілетке 
жетілуіне  пэндердің  гылыми  -   өнерлі  түгырымен  ықпалын  тигізеді. 
Осындай  өрелі  ерекшеліктерінің  нэтижесінде  дарындылыгы  бар 
оқушылардың  білім  беру  үдерісінің  үстанымдары  негізінде  танылып, 
айрықша  дарынды  қабілеттіліктері  ииструмеитальді 
гэсілдермен 
дамытылуына мүмкіндіктер береді.
Максаты:  дарынды  түлганы  дамьггу,  олардың  өздері  сүйетін 
пэпдерінен  герең  білімді  гылыми  |   өнер  түргырында  меңгеруіне 
негіздей  алу  іскерлігініц  артуына,  кэсіпкерлік  бейімдерінің  алгашқы 
кезецдерініц қалануына, өзін -  өзі  өнімді оку еңбегіне үмтылдыруына, 
өздігінен  білімді  гылыми  мәнде  жинауына,  ізгілікті  істерді  бойына 
дарытуына багытгар мен үстанымдар құрасгыру.
М і и дегтері:
-  ізгілендіру  сипатын  дарынды  қабілетті  дамыту  үдерісінде 
қалыптастыру;  дарынды  оқушылардың  біліми,  гылыми  -   өнерлі 
түрагын  багалаудың  рейтинг жүйесін  накгылы  заіідылықтар  негізінде 
жүзеге асыру;
-  сапалы  білімді  дарынды  сипатқа  сэйкес  мецгерудіц  қажеттілік 
уэжін арттыру;
- окушылардың дарынды  қабілет,  икем, дагдысын  арттыру үдерісі 
ұстаздардыц кэсінтік кызметініц үшталуына орай дамыту;
110

- 
дарынды 
окушылардыц  салауатгы  омір  сүруіи  жүзеге 
даярлыгын  асыру,  ақпараттық  технологияларды  меңгеру  барысын
бакылау.
Берілген 
гөрт  міндетгерді  шешу  барысында 
төмендегідей
устанымдарды  негізге аламыз:
1)  білім  алу  мазмүнын  тек  білімді  гылыми  мәнде  кабылдау 
үдерісінен окушылардың дарынды  қабілеттіліктерін дамыту  күзырына
ауыстырудың жолдарын табу;
2)  дарынды  білім  беру  мазмүнын  гылыми  -   өнер  түгырында 
игерудің  ауданы:  тіл  мен  эдебиет,  адамтану,  когамтану,  табигаттану, 
әуезтану,  математика,  жаратылыстану,  өнертану,  әлемді  түтастану 
теориясы,  денешынықгыру  секілді  пәндерді  окушылардың  айрыкша
бейімдеріне ыңгайлау;
3)  дарындылыкты болашак кәсіптік бейіміне қарай дамыту;
4)  өнер  мен  гылым  меңгерген  дарынды  оқушылардың  болашак 
багдарламасын қүруына көмегінің болуын камтамасыз ету.
Білім  берудің  бірінші  баскышы  болып  табылатын  бастауыш 
білімді  (1-4  сыныптар)  карасгырсак,  окыту  үзактыгы  -   4  жыл.  Оқу  6 
жастан  басгалады.  Дарынды  қабілеттілікті  дамыту  осы  жастан 
басталган  оқушының  акыл  -   парасаты  мен  әлеуметгік  жагдайына 
жагымды ықпал  етеді.  Бүл  басқышта  дарынды  окушылардың  ©зін-өзі 
танудың  алгашкы  кезеңі  жүзеге  асырылады.  Әрбір  дарынды  өқушы 
әзінің  дарынды  кабілетін  дамыту  мақсатында  білім  мен  гылыми  -
өнер түгыры дамытьшады.
Біздің  максатымыз 
—  аталган данышгіандардың  ізгілікті  тәрбие
хакындағы  түжырымдарын  окушыпың  болмысына  орныктыру.  Міне, 
осы  іс-эрекет модельдерінің бірнеше  иүска  —  үлгісін  берудеміз.  Тагы 
бір  модель  ол  -   Шәкәрім  Құдайбердиевтің  түжырымы  [175].  Ол  -  
сеиімнін  ар  меп  үлтган  түратыны  жайлы  ізгілікгі  тэрбие.  Автор  іс- 
эрекеттің  аныктығын  еңбеюерінде  дэлелден  берген.  Егер  оқушының 
ішкі  ары,  ішкі  үлты  мыгым  болса,  оның  оз  ісіие  деген,  болашак 
өміріне  деген  сенімі  де  анық  болмақ.  Мэшһүр  —  Жүсіп  Копеевіің 
ізгілікке  катысты  антитезалык  түжырымдарын  жогарыдагыдай  екі 
линиямен  зердслейміз.  Соның  кауіп  келтірср  түсын  окушы  түсінігіне 
орныктыру  арқылы  кісі  танығыш  кабілетін  дамытуга  жагдай 
тугызылады.  Ол  тұжырымды  Мәшһүр  -   Жүсіп  Көпеевтің  өз 
шыгармаларынан сұрыптап тізбелейміз [ 176].
Алтынды пүлын білмей жерге шашкан,
Қор болып өрге баспай өнерпазы.
Зиянга біздің казақ аяк басат,
III

Соктыгып, өз пайдасын -  ойламастан.
Анау озык, мен  кейін  қаламын деп,
Коз салып бірііі — бірі  шамаласкан.
Қазакстаи  Ресиубликасынын  Конститутциясында  когамның  ең 
қүиды байлыгы -  адам екені.баса айтылган. Осыган орай  мектепте іс -  
жүзінде  колдаиатын  білімдерді  меңгерумен  катар,  парасыттық  пен 
руханилыкка баса назар аударудың озеісгілігі  арта түсуде.
Сондыктан,  білім  беру  жүйесін  түлгамын  дамуына  багдарлау 
аркылы  жацалаудын тиімді  жолдары  кайта  қаралын, жаңа көзқарастар 
қалыитасып  отыр. Демек, білім беру мазмұиын жаңаргу, үздіксіз білім 
беру жүйесін  дамьпу,  оқу -  тәрбис  үдерісіи  гумаиизациялау -  өмірдің 
өзі талап етіп ө ты р іш  бүгінгі  күниің объективті заіщылыгы.
Ізгілендірудің түпкі  мақсаты -  окушының жан -  жақты танымдык 
ұмтылысы 
бар 
субъект 
етіп, 
шыгармашылық 
тұлга 
етіп 
қалыптастыратын  дамуга  апару.  Гылыми  эдевйеітерде  эр  саладагы 
галымдар  -   оркеииетті  деңгейге  жегу  үшін,  гуманизациялаусыз 
элсуметтік  прогресс  туралы  сөз  қозгауга  болмайды  деген  салмакгы 
иікір  айтады.  Сондай -  ақ, оқушы  түлгасыиың экологиялық қоргалуы, 
оныц  «субъект»  ретінде  дамуы  тұтас  педагогикалық  үдерісте 
тұлганың  дамуына,  қажеттіліктерін  қапагаттандыруга  багытталган 
оқыту мен тәрбиелеу технологияларын  колдану оку  -   тәрбие үдерісін 
ізгілендірудің негізі болатынына зерттеу барысында коз жеткіздік.
Әбу  Насыр  эл-Фараби  өз  еңбектерінде  «ізгі»  ұгымын  жеке 
тұлгага багытталган қозгаушы  күш ретінде карастыруга болады, -   деп 
тұжырымдаган.
Абай  шыгармасындагы  ыстық  қайрат,  нұрлы  акыл,  жылы  жүрек 
туралы  пікірлері  -   адамның  адами  қасистін  сипаттайтын  гуманизм 
идеясымен  үндеседі.  Абай  жүректі  адамзаг  баласыиың  бойындагы  ең 
асыл  қасиеттердің  (мейірім,  эділет,  шаиагат,  ар)  қайнары  деп 
карастырады.
Ізгілеидіру  -   эрбір  жеке  тұпганың  еркіндігін,  өмірдің  мэнін,
күндыльиъін түсінуге, адамдардың игш іп  үішн жасалагын  іс -  эрекеті 
мен ойлау нэтижесі болып табылады.
А. Амонашвили төмендегілерді келтіреді:
1) 
балаларды  оқьггуды,  оларды оз  мүдделері тұргысынан  басқару. 
Бала 
озімен 
есептесетінін, 
пікірін 
багалайтынын, 
сенетінін, 
ксцесетінін  үнемі  сезініп жүруі керек.  Окытудың мазмұны баланың өз 
пікірін  білдіру,  болжам  жасау,  таңдау  мүмкіндігін  камтамасыз  ету 
үшін жагдай жасауы тиіс.
112

2)  эрбір  баланың  мүмкіндіктері  мен  болашагына  үнемі  сенім
білдіріп  отыру.  Педагог  шын  мәнінде  эрбір  баланың  мүмкіндіктеріне
сенуге  тиіс  жэне  оның  дамуыидагы  кез  келген  ауыткушылыкты 
әдістемелік тәсі.ідің дараланбай  қолдануының нэтижесі деп  карастыру 
кажет.
3)  окыту  жэне  тэрбие  барысында  баламен  ынтымақтаса,  бірлесе 
кызмет  ету.  Педагог  пеи  баланың  ынтымактастыгы  -   баланыи  озін 
педагогикалық  эсер  ету  объектісі  емес,  дербес  эрекет  ететін  жеке 
түлга ретінде сезінетін қарым -  қатынас формасы.
4) балага карым -  қатынасында эдепті болу, оиың қадір -  касиетін 
қүрметтеп,  қолдау.  Педагогтың  балага  эдепті  карым  — катынасы  кос 
нәтиже береді:
Біріншіден,  жалпы  бір  -   біріне  деген  сыйластық,  еркін  оку  -  
танымдық  қызмет  ахуалын  қүрады,  екіншіден,  балаларда  әдеп 
нормаларыи қалыптастырады.
5)  коршаган  дүние  мен  педогогикалык  үдерісті  оларда  бала 
шынайы  адами  күндылыктарды  танып,  бойына  сіңіретіндей  етіп  күру 
қажет.  «Шынайы  адами»  дегеніміз,  баскаша  айтсақ,  шындық,  эділдік, 
адамгершілік,  мейірімділік,  пайдалы  кұндылыктарды  озінің  іс-
эрекетіне жарататын субъекті демекпіз.
6)  бала  өзін  адам  ретінде  тануы  тиіс.  «Адам  ретінде»  -   ягни, 
адамдар  үшін,  озі  үшін,  табигат  үшін,  мейрімді  адами  істер  үшін, 
камкорлық, шыгармашылык жэне еңбек үшін жаралгаидай сезіну.
7)  педагогикалық  үдерісте  бала  озінің  шынайы  дара  қасиеттерін 
көрсетуі  тиіс.  «Шынайы  дара  қасиетгер»  дегеніміз  -   жалгыз  жэне 
қайталанбас болу, яғни -  табигаттың айрыкша берген сыйы.
8) бала педагогикалық үдерісте өзінің шынайы табиғатын дамыту 
үшін  қоғамның  не  екенін  табуы  тиіс.  «Қоғамның  кеңдігі»  —  яғни, 
касиеттерін  уакыгылы  жэне  жан-жақты  дамытуға  ықпал  ету  үшін 
адами  сапада  колдану;  «Шынайы  табигат»  -   барша  табигат  берген 
сыйдың: 
мүмкіндікгерінің, 
касиеітерінің, 
дарыидылыктарының 
шексіздігі.
9)  бала  мүдделерінің  жалпы  адамзат  мүдделерімен  сэйкес  келуі 
аса 
маңызды. 
«Баланың 
мүдделері» 
-  
оның 
кажеттіліктері, 
тенденциялары,  калауы,  кызыгушылыгы  мүраты,  білімі;  «жалпы 
адамзат мүдделері» — жалпы  адамзатқа ортақ  күндылыктар,  мэдениет, 
білім,  тэжірибе,  дүииетаным,  еңбск.  Жалпы  адамзат  мүдделеріиің
иегері -  баланың айналасындагы ересектер.
10)  баланы  қоғамға  жат  қылықтарға  итермелейтін  көздерді 
болдырмаудың  маңызы  зор.  Мүндай  көздерге  бала  айналасындағы
113

адамдардың  қарым  -   катынасындагы  дөрекілік;  балага  қатысты
дорекілік,  оның  қадір  -   қасиетін  сыиламау,  авторитарлық  және 
мэжбүрлеу жатады.
Аталган  қагндалардың  гумандылық  идеясы  өзара  түсінікпен,  бір
-   бірінің  рухани  дүниесін  терең  түйсінетін  балалар  мен  ересектерінің 
дамытушылық  қызметіне  ықпал  етеді.  Бүл  педагогтың  баланы 
түсінуін,  оның  қагелесу  қүқыгын  тануды,  жариялықты  жэне  ең 
бастысы,  педагогтың  өз  гіікірі,  багалауы,  талаптары  мен  іс  - 
кимылдары  үшіи жеке жауаиекршілігін білдіреді.
Қазақстан 
Републикасының 
арнайы 
білім 
мемлекеттік 
багдарламасында  оқу  үдерісінде  жаңа  технологияларды  өіщеу  мен 
еигізуде  иновациялық  түгыдаи 
қайта  жүзеге 
асыру  керектігі 
қарастырылган.  Багдарламада  жаца  оқу  жоспарларын,  жаңа  буын 
оқулықтары 
мен 
оқу 
-  
әдістемелік 
жинаісшрын, 
жаңа 
багдарламаларды  енгізу  арқылы  білім  берудщ^мазмұнын  жаңарту 
мәселесінде технологиялық иегізде жүргізуге көціл бөлінген.
Қазіргі  элеумеітік  -   мәдени  жагдайдагы  өмір  сұранысына  сай 
білімі  бар,  шыгармашылықпен  жұмыс  жасайтын,  өзін  -   өзі  дамытып 
жетілдіре  алатыи  азамат  тәрбиелеу  оның  озін  белсенді  жагдайга 
коятып 
оқыту 
технологияларын  тиімді 
пайдаланумен 
тікелей 
байланыспы.  Гылыми  педагогикалық  тұргыда  иегіздеу  қажеггілігі 
туындап 
огыр. 
Бүл 
«білімдік 
техиология», 
«педагогикалық 
гехнология»,  «технология»  ұгымдарыныц  мэн-магыпасыи  ашып 
алуды қажет етеді.
Д.  Г.  Левигестің  пікірінше,  «білім  беру  технологиясы»  —
орындалуы  педагогикалық мақсатқа жетуге  кепілдік беретін реттелген
кызмет  жүйесі.  Бірақ  бұл  өте  ауқымды  анықтама.  Оган  тәрбиелеу
технологиясы 
да, 
қарым-қатынас 
технологиясы 
да, 
оқыту 
технологиясы да кіреді.
Педагогикалық  технология  ұгымына  шетелдік  жэне  отандық 
эдебиеперде үш жүзден  астам  анықтама берілген.  Бұл  педагогикалық 
техиология  үгымының  калыптасу  мен  дамуының  тарихында  оның 
оқыту  технологиясын  техникалық  қүралдың  көмегімен  деп  ұгынудан 
бастап  педагогикалық техиологияны  гылыми  тұргыдан  ұгынуга дейін 
гүрліше  пікірлер  бар.  Олар  педагогикалық  технология  мэселесіне 
арналган  Б.  Блум,  Ф.  Фрадкин,  ГІ. 
Я.  Гальперин,  М.  Кларин, 
Л.  В.  Заиков  және  т.б.  гапымдардыц  ецбектеріиде  қарастырылган
«Технология»  термині  алгаш  рет  шет  елдерде  пайда  болды  және 
ол  гіедагогикалық  үдерісте  технологиялық  құралдар  мен  оқыту 
оагдарламаларын  пайдалануга байлаиысты болады.
114

Техиология  -   өнім  алу  барысыида  шикізаттыц,  материалдыц 
немесе  жартылай  даяр  заггыц  калыбын,  қасиегін,  формасын  оцдеу, 
әзірлеу не өзгерту эдістерінің жиынтыгы.
Педагогикалык сөздікте  «педагогикапык технология  -  әлеуметтік
мәдени  олшемді  тұлгалық  көрініс  еркіндігін  үйлестіруші,  әлемге 
катынасын  калыптастырушы  мақсатында  қоршаган  ортамен  дара 
карым-қатынас  магынасында  балага  педагогтык  әсер  етуініц  гылыми 
негізделген  кәсіби  шешімін  білдіретін  педагогикалык  шеберліктіц 
компоненті», -  
делшгеи 
[ 178].
Г.  С.  Селевконың  пікірінше,  «педагогикалык  технология»  үш 
түрлі:  гылыми, бейнелік жэне иақты өрісте көрінуі  мүмкін.
Бірінші  жагдайда,  ол  педагогика  гылымын  оқытудың  максатын, 
мазмүн  және  окьггу  әдістерін  зертгеи,  иедагогикалық  үдерісті 
жобапаушы бөлігі, аймагы;
Екінші  жагдайда,  ол  үдерістіц  жүру  алгоритмі,  жоспарланган 
нәтижеге жетудің максат, мазмүи, әдістер мен  қүралдарыныц бірлігі;
Үшінші  жагдайда,  барлық  жеке,  заттық  жэне  әдістемелік 
қүралдарыныц жүмыс істеп, жүзеге асуы болып  габылады.
Сол  себептен  Г.  К.  Селевко  педагогикалық  техиологияныц 
қүрылымына төмендегідей боліктерді:
-  Түжырымдық негіз;
-  Мазмүндық  бөлім:  оқытудыц  жалпы  және  нақты  мақсаттары, 
оқу материалдарының мазмүиы;
-  Процессуалды  болім 
—  технологиялық  үдеріс:  оқу  үдерісін 
үйымдастыру;  оқушылардыц  оқу  әрекетінің  әдістері  мен  түрлері; 
мүгалімнің  материалды  игеру  үдсрісін  басқарудагы  іс-әрскеті;  оқу 
үдерісінің диагностикасын кіргізеді  [179].
Ж.  Қараевтың  пікірінше,  техноглогия  дегеніміз  -   эдістемелік 
жүйемен  сэйкес дидактикалық үдерістер  кешеніиің тэжірибеде жүзеге 
асырылатын 
жобасы, 
ал 
педагогикалық 
жагдаяттарға 
сай 
колданылатын  эдіс,  тэсілдер  оның  күрамды  болігі  гана.  Оның  үстіне 
қолдаиылатын эдістср нәтижеге жетуге кепілдік бере алмайды.
Зерттеуші 
галымдар 
пікірін 
корытыпдалай 
келе, 
бізге 
недагогикалық  технология  —  педагогика  гылымының  окытудыц 
мақсатын,  мазмұнын  жэне  эдістерін  зерттеп,  айкындаушы  жэне 
педагогикалық  үдерісті  жобалаушы  бір  бөлігі  деген  тұжырым 
жасауымызга  тура  келеді.  Демек,  ол  -   білім  стандартында  козделген 
окыту  нэтижелеріне  кол  жеткізу  жолындагы  мақсат,  мазмұн,  эдістер 
мен  кұралдардың біртұгас қызметін бейнелейтін үдеріс.
Ғылыми 
— 
псдагогикалык  эдебиеперге  жасалган  талдаулар 
корсеткендей, 
қазіргі 
педагогикалык  теорияда 
«иедагогикалык
115

технология»  ұгымына  бірдей  көзкарас  жок,  оны  біреулер  мектепті 
техникаландыру 
десе, 
енді 
біреулер 
окытуды 
аудиовизуалды 
күралдармен  камтамасыз  етіп,  компьютерлендіру,  ал  келесі  бір 
көзқарас  бойынша дидактикалык жобалар  мен  педагогикалык жүйені, 
оны 
практикада 
колданудыц дэрежесін  көтеру  болып  габылады  дейді. 
Педагопікалык  технология  -   тиімді  окыту  жүйелерін  күрастырумен, 
оку 
үдерістерін  жобалаумен  айналысатын  педагогикалық  гылымның 
багыты.
Біріншіден,  окыту  технологиясы  -   оқу  ақгіараттарының  пайда 
болып  корінуі,  озгеру,  оңделу  эдістері  мен  қүралдарының  жиынтыгы 
болса:  екіншіден  окыту  барысындагы  мүгалімнің  оқушыга  кажетті 
гехникалық  және  ақпаратгық  құралдарын  қолдана  огырып,  әсер  ету 
жолдары 'гуралы гылым.
Ягни,  оқыту  технологиясы  —  алга  қойган  мақсатка  жетудің 
тиімділігін  камтамасыз  ететін  оқытудың  әдісі,  қүрал  және  түрлерінің 
жүйесі  аркылы  оқьггу  мазмүнын  жүзеге  асыру  $ # іы .  Сөйтігі,  оқыту 
технологиясында  мазмүн,  эдіс  жэне  қүралдарыиың  озара  байланысы 
мен  себептілігі  жатыр,  ал  кажетті  мазмүнды,  тиімді  эдістер  мен 
күралдарды  багдарлама  мен  койылгаи  педагогикалық міидетке  сәйкес 
іріктей  білу  үстаздың  недагогикалық  шеберлігіне  байланысты. 
Аныкіамалардан технология үстазбен оқушының іс- эрекетімен,  оның 
күрылымымен, 
қүралдары, 
әдістері 
жэне 
түрлерімен 
тыгыз 
байлансыты деген түжырым аңгарылады.
Біз  «технология» -  іесһпе -  онер,  шеберлік  жэне  1о§оз -  гылыми, 
заң,  бір  сөзбен  айтқанда  техиология  дегеніміз  —  шеберлік  (өнер) 
гуралы гылым екенін көреміз.
Педагогикалық  технологиялардың  қазіргі  магынасы  адамның  іс-
эрекетінде  білімдердің  тэсілдерін  қолдана  отырып  белгілі  бір
нәтижеге  кол  жеткізуге  кепілдік  беру.  Осылайша  техиологияның 
негізгі белгілері болып табылатьшдар:
- белгілі  бір  компонентгердің жиынтыгы (сэйкес келуі, кірігуі);
- логикасы, компоненттердің бірізділігі;
- эдіс -  тәсілдер, эрекеттер;
-  нәтиженің кенілі деген  корытындыга келдік.
Оқытудың мазмұны түргысынан  қараганда оқыту технологиясы -  
біркалыпгы  жоспарлы  үйымдастырылгаи  жэне  оқытудың техникалык 
қүралдарын  голық  жэне  ішінара  қолданылган  оқу  үдерісі  мен  білімді 
игеруді 
зертгеумен 
айналысады. 
Оқьггу 
технологиясын 
оқу 
акпараттарын  калыптастырудың,  оңдеудің,  таратудың,  кабылдаудың, 
сезінудің,  естс  сакгаудың және  жаңгыргудың  максаггы  дидакгикалық
\ дерісі 
реі і н де 
елестеуге 
болады. 
Окыту 
тсхнологиясы 
—
116

педагогикалық  тәжірибеніц  накты  жагдайында  керемет  оку  удерісін
жүзеге  асырады,  окытып  үйрету  мен  оқу  іс  -   әрекеті  мен  оқытуды 
ұйымдастырудың амал, эд іс, тәсілдерін  қолдану теориясы.
Педагогикалық  технологияның  өзіне  тән  ерекше  сипаттарына 
төмндегілерді жатқызамыз:
-  оқытудың диагностикалық  негізде  максаттарын  анықгау;
- оку максаттарына жету  кепілдігіне бағыттапу;
- окыту әрекеттерін  қайта жаңгырту.
«Окыту  технологиясы » 
мен 
«әдістемелік 
ж үйенің» 
негізгі 
айырмашалықгарын  ажыратып,  диагностика,  нәтижелілік,  үнемділік, 
түзету  сиякты 
педагогикалық  технологияның  негізгі  белгілерін
айқындап берді
Егер  педагогикалык  технологияда  б.үл  белгілер  айкын  баикалса,
әдістемелік ж үйеде бұлар өте  элсіз болады,  не  мүлдем болмайды.
Қорьгга  келгенде,  окыту  технологиялары  ж іктсмесіндегі  жеке 
тұлгаға  бағдарланған  технологиялардың  біздің   зерітеул ерім із  үшін 
алар  орны  ерекше.  Өйткені,  жеке  тұлгага багдарланған  технологиялар 
жеке  тұпга  дамуының,  оның  қуатын  пайдапанудың  ш иеленіссіз, 
қауіпсіз,  жайлы  шарттарын  қамтамасыз  етеді,  олардың  мақсаты 
баланы  жан-жақгы,  еркін  ж әне  шыгармашылық  дамыту  болыгі
табылады.
2.2 
Тәжірибелік  -   эксперименттік жұмыстардың  нәтижесі 
Жеке 
тұлгаға 
багдарланған 
оқыту 
материапды 
шығармашылықпен  меңгеру  аясын  кеңейтеді  ж эне  жеке  тұлгаға 

жүктеу/скачать 9,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: