Какимова Роза Мұратқызы
жүктеу/скачать 1,98 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 74257 - Т ІЛ А Ш А Р . Л О Г О П Е Д
- Ақылдастар алқасы
- Ақанов Айқан Ақанұлы
- Иманғалиев Асхат Сәлімұлы
- Қисымова Әлима Қисымқызы
- Сәтпаева Ханиса Қанышқызы
- Хобина Нина
- Әшімов БерікТұрғанбекұлы
- ДЕНСАУЛЫҚ - адам бақытының бірінші байлығы Білімділік мақсаты
- Дамы туш ы лы қ мақсаты
- Іс-шара түрі
- Қорытынды.
- Кіріспе. 1 .Тамақганудың маңызы туралы жалпы түсінік.
- Роза Мұратңызы КАКИМОВА, №76 Әлихан Бөкейхан атындағы жалпы білім беретін орта мектебінің салауаттану және биология пәндерінің мұғалімі
- 2. Үзақөмір сүрудің жолдары (ақыл-кеңес)
- 3. Өмірден алынған мысалдар.
- Негізгі бөлім. Негізгі қоректік заттар (кестемен жұмыс)
- 6. «Доказан - астау емес» деген тақырыбынан ақпарат.
| Какимова Роза Мұратқызы, №76 Әлихан Бөкейхан атындағы жалпы білім беретін орта мектебінің салауаттану және биология пәндерінің мұғалімі Қарағанды қаласы 2030 .9 7 7 1 81 9 2 5 4 0 0 7 Р Е С П У Б Л И К А Л Ы Қ Ә Д І С Т Е М Е Л І К П Е Д А Г О Г И К А Л Ы Қ Ж У Р Н А Л № 3 2 0 1 0 74257 - Т ІЛ А Ш А Р . Л О Г О П Е Д Қ ұ р м етті оқы рм андар! Ж у р н ал р ед ак ц и ясы логопед м ам ан дар м ен м ектеп ке дейінгі оқы ту ұ й ы м д ар ы н ы ң тө р б и еш іл ер ін ен ж әне бастауы ш сы ны п м ұ ғалім д ер ін ен тәж ір и б е алмасу м ақсаты нда «Тілаш ар. Л огопед» ж у р н алы н а сабақ үлгілерін, ой, п ік ір м ен ұсыныс, сабаққа қ аж етті қосы м ш а м атер и ал д ар күтеді (м атери алд ар тегін ж арияланады ). Хат п ен м атер и ал д ар д ы м ы н а адреске ж олдацы здар: 050010, А лм аты қалас лына
Е-ш ӘТЫНДЗ^ öi- • -М * [ а к а д е м и к C . C j . ' i g * :
ӘТЫНДсІ? bi Г bi П bl № И
ДЕНСАУЛЫҚ Ж Ә Н Е ӨМ ІРЛІК ДАҒДЫЛАР
№3 (75) 2010 М А М Ы Р -М А У С Ы М 2002
жылдын каңтарайынан бастап шығады Журнал Қазақстан Республикасыны Мэдениет жэне ақпарат министрлігінде 2007 жылы 16 шілдеде есепке қайта тіркеліп, № 8509-Ж куәлігі берілді. РБСПУБЛИКАЛЫҚ ӨДІСТЕМЕЛЖ 11ЕДА ГОІ И К А Л Ы Қ Ж У PHАЛ Ақылдастар алқасы Ақылдастар алқасының төрағасы Закирьянов ҚайратХайруллаұлы, педагогика ғылымының докторы. профессор Ақанов Айқан Ақанұлы, медицина ғылымының докторы, профессор Жаңабердиева Күлзипа Әбілқасымқызы, педагогика ғылымының кандидаты Иманғалиев Асхат Сәлімұлы, педагогика ғылымының докторы, профессор Қауашев Сабыржан Қауашұлы, медицина ғылымының докторы, профессор Қисымова Әлима Қисымқызы, педагогика ғылымының кандидаты Кудашева Людмила, биология ғылымының докторы, профессор Мұстафина Тасқын Құраққызы, медицина ғылымының кандидаты, профессор Орехов Леонид, педагогика ғылымының докторы, профессор Сәтпаева Ханиса Қанышқызы, медицина ғылымының докторы; профессор Төлебаев Қазбек Ағабылұлы, медицина ғылымының д оноры , профессор Хобина Нина, Алматы қаласындағы №116 мектептің мұғалімі Хұснитдинова Шарипа Сәмиқызы, АОМКДИ-ның әдіскері Бас редактор
Бас редактордың орынбасары Әбиева Фарида Бейбітқызы Редакцияның телефоны 8 727 397-73-64 8 701 677 07 38 М е к е н ж а й ы : Алматы каласы, Л.Хамиди көшесі, (М.Мақатаев көш. киылысында) 4 “ а” -үй, 2 - кабат, 8- бөлме Қ ү р ы л т а й и і ы л а р : С а л а у а т т ы ө м ір с а л т ы н қ а л ы п т а с т ы р у п р о б л е м а л а р ы н ы ң ¥ л т т ы қ о р т а л ы г ы Қ а з а к г ы н с п о р т ж ә н е т у р и з м а к а д с м и и с м Көш іріп басуда “ Валеология. Д еисаулы қ және ө м ір л ік дағды лар” журналына сілтеме жасаңыз. Редакция ж а р на м а л ы к материалдардын мазмұны мен дұрыстығына жауап бермейді. Қолж азбалар мен ф отосуреттер рецензияланбайды және кайтарылмайды. Р е д а кц и я ға а р н а л га н ха тта р мен м а қа л а л а р ы ң ы зд ы мы на адреске
жолдаңыздар: 050010 , Алматы қаласы 010, абонент ж э ш і г і №62. “ Валеология. Д ен саулы қ ж э н е ө м ір л ік дагдылар” журналының редакциясына E -m a il: vale o lo g iya .kz@ ra n ib le r.ru Меншік иесі: “ Н Ұ Р ” Ө н д ір іс т ік мәдени дизайн орталығы Ж Ш С Теруге 20.05. 2010жылы берілді Васуга 1.07.2010 жылы кол койылды Пішімі 84/108 1/16. Аккағаз. Таралымы 1500 Басылатын жері - Ж LUC “ Педагогика-Г Іреес” баспаханасы Алматы каласы, Л.Хамиди көшесі, 4 “ a” үй, 5-бөлме телефоны 397-73-64 ВАЛЕОЛОГИЯ Г МАЗМ¥НЫ 1 P.M. КАКИМОВА Ә.Ж. ТОҚТАЖЫНОВА Денсаулық - адам бақытының бірінші байлығы................................................ 2
Жеміс-жидектерде, көкөністерде нитраттардың жинақталуы және 1 Б.М. СМАИЛОВА олардың зиянды әсері......................................... ..29 I 1 «Ішімдік— сатып алған ауру»......................... 8 М.Ш. МАМЫРОВА 1 А.З. ҚОСДӘУЛЕТОВА Медициналық генетика және кейбір “МЕН жэне менің отбасым” ......................... тұқым қуалайтын аурулардың 1 Л.Т. ЕРМЕКБАЕВА алдын алу мен емдеу.......................................... 31 I “ Ертегі ә л е м і"............................................. 11 А.Т. АМУРКАЗИНОВА, Л.Т. ЕРМЕКБАЕВА, Б.М. ИМАНКАЛИЕВА, И. БОЛАТ С.К. ЕЛГОНДИЕВА, Н.С. АБДРАЗАКОВА, «Джунглиге саяхат»...................................... ...1 2 М.Ш. МАМЫРОВА, Ж.Т, ТОИГАНБАЕВА, М.К. АСУБАЕВА 1 Л.Т. ЕРМЕКБАЕВА Қант диабеті.................................................... 33 I
«Экем, шешем жэне мен».......................... ...1 4 1 Г.Н. СЛЯМГАЛИЕВА A.C. МОЛДАХАНОВА 34 I
1 Салауатты өмір салты............................ - | 5
'Тәні саудың - жаны сау” ............................... Т. Б. СУАТОВА С.К. ЕЛГОНДИЕВА Қатерлі дерттің қаупін Туберкулез - өте жуқпалы ауру......................... ..35 I жоққа шығаруға әлі ерте............................. .....19 Пиелонефрит......................................................... ...36 I I Валеология пәнінен 1 тест сұрақтары.............................................. 19 М.Ш. МАМЫРОВА, А.Т. АМУРКАЗИНОВА, I 1 Ж.
С. НАЙЗАБЕКОВА Ф.Д. ХОЖАМБИРОВА, М.К. АСУБАЕВА 38 «Біз осы өмірді таңдаймыз!»...................... 2 1
С іреспе............................................................. П.Қ. К¥РМАШЕВА 1 А.Ө.АМАНАҒАЛИ, ' Бронхит............................................................ 39 I 1 А.Қ. ӨТЕШКАЛИЕВА Дәрілік өсімдіктерді жинау Г.Қ. ЖАҚСЫБЕКОВА және сақтау ережелері................................... ....
25 Туберкулез жэне ж ү к т іл ік ........................... 40 I !
У.С. ЖАМАНБАЕВА 1 Жаяу жүріңіз, денсаулығыңыз нығаяды Ж үкті жеріюгігі............................................... 40 j
Хат-хабарға және материалдар жіберуге арналған адресіміз: | 050010, Алматы қаласы, абонент жәшігі № 62 J 2 №3/2010 ВАЛЕОЛОГИЯ ДЕНСАУЛЫҚ - адам бақытының бірінші байлығы Білімділік мақсаты: тамақтың негізгі құрамымен таныса оты ры п, ти ім д і және па йд а л ы та м ақ түрлерін ескеріп, дұры с тамақтану жолдарына толық мәліметтер., түсініктер беру; Дамы туш ы лы қ мақсаты: та м а қ рационы н есептей білу, тамақ жасау технологиясын тиімді қолдану, тағамды дайындау.сақтай білу түсінігін кеңейту арқылы таны м ды лы қ және логикалы қ ойлау қабілетін дамыту;
д а ста р қа нд ы д ұ р ы с ж а сай б іл у ге , қонақ-
жайлылыққа, сұлулық пен сүйкімділікке тәрбиелеу. Көрнекілігі: «Негізгі қоректікзаттар», «Тамақтану ережесі», «Тамақ рационы», «Сояның биологиялық құндылығы» кестелері, «Асқазан астау емес», «Тиімді тамақтану жолдары», «Үлттық тағамдардың емдік қасиеттері» ақпараттары, тірек-сызбалар, графопроектор, қанатты сөздер. Іс-шара түрі: конференция. Конференцияның жоспары: Кіріспе. 1. Тамақтанудың маңызы туралы жалпы түсінік 2. ¥зақ өмір сүрудің жолдары (ақыл-кеңес) 3. Өмірден алынған мысалдар Негізгі бөлім. 4. Негізгі қоректік заттар (кестемен) 5. Тиімді тамақтану жолдары (ақпарат) 6. Асқазан астау емес (ақпарат) 7. Дәрігер мамандармен сұхбат 8. Сергіту сәті. Спорт түрлерінен көрініс 9. Көрермендердің ой-пікірі 10. «Ақыл-кеңес» айдары (газет, журнал) 11. «Дәрігер дәптерінен» (мәлімет) 12. «Ас үстінде» (әдептілік) 13.Тренинг (психолог маманмен)
«Деніміздің сау болуы - әркімнің өз қолыуда» (өлең шумағынан үзінділер) Қанатты сөздер (көрермендер) Өтілу барысы: Кіріспе. 1 .Тамақганудың маңызы туралы жалпы түсінік. « Б ірінш і б а й л ы қ - д е н с а у л ы қ» . Д е н ің сау болмаса, ауру меңдеп, қалжы ратса, шалқыған
байлықтан, қалтадағы қобыраған ақш адан не пайда? Атақты мүнай магнаты Жан Поль Гетти 83 жасында қайтыс болған. Ол байлыққа деген жолын аса кедейшіліктен бастаған екен. Табысқа жету мақсатында түн үйқысын төрт бөлді, талай күш- жігерін жүмсады. Гетти айына екі рет қана түскі аспен толық тамақтанып, өмір бойы қайнатылған сәбіз бен қүрма жеп өтті. Сәбізді алтын табаққа салып әкеп беріп отырса да, оның бар арманы - бұған дейін жиған миллиардтарының үстіне тағы да, м ил л иард тар қосы ла берсе деген ойдан ажырамай, қартайған шағында қайғы-мүңға батқан ауру шалға айналды. Байлықоған еш бақыт, қуаныш пен жан рахатын әкелмеді. Егер ба й л ы қ жинау б ары сы нда дүние- қоңыздыққа бой үрғызып, жүйкені тоздыра еңбек етіп, тәртіп бүзылып, денсаулық қатты шайқалса, оны қайта қалпына келтіру жеңіл емес.Тіпті, қыруар ақшамен де келтіре алмайсыз. 2. Үзақөмір сүрудің жолдары (ақыл-кеңес) «Денсаулық - баға жетпейтін жалғыз ғана асыл дүние. Ол жақсы болуы үшін, не уақытты, не күш- жігерді, не еңбекті, тіпті барлық дүниені аямай жұмсау керек. Денсаулық үшін өмірдің бір бөлігін де қиюға болады. “Денсаулықсыз өмір - қызықсыз әлем деп есептеймін”, - деген М.Монтень. Поль Брегг: «Тамақ сатып алуға болады, бірақ тәбет сатып алуға болмайды. Дәрі сатып алуға болады, бірақ денсаулықты сатып алуға болмайды. Үй сатып алуға болады, кітаптар сатып алуға болады, бірақ ақыл-ойды сатып алуға болмайды. Зергерлік заттарды сатып алуға болады, бірақ сұлулықты сатып ала алмаймыз. Ән-күйді сатып алып, о й натқан ы м ен , бақы тты саты п алуға болмайды. Дінді сатып алғанмен, қорғанысты сатып ала алмаймыз», - деген. Поль Брегг дүниеге өте әлсіз болып келген екен. Әлсіздігі соншама, ата-анасы: “бала жастайынан- ақ өліп қалады-ау” , - деген қауіптен арылмаған. Ж үрек
д е р тін ің ауы рлы ғы сондай, ол
құрдастарымен бала болып емін-еркін ойнай да алм айды . Онысы аздай 12 жасы нда өкпе туберкулезіне ұшыраған.
з
ВАЛЕОЛОГИЯ Д е н с а у л ы ғы н ы ң құ л д ы р а п бара жатқаны н сезген Поль Б р е гг ө з ін ің аш ығу, ты ны с алу, физикалық жаттығу жуйесін жасаған. Осы жүйе бойынша ол денесін қайта құрған. Сөйтіп, осы жүйе арқылы денсаулығын түзеп, күш-қуатын жақсартқан. Швейцарияның шипажайында болып, таза ауада ж атты ғуларм ен өзін ем деген. Д әрігерл ер оған ерекше түрде даярланған там ақ берген. Ол 16 жасқа келгенде барлық ауру-сырқатынан жазылып, денсаулығы қалпына келген. Содан кейін-ақ: «Бар қалған өмірімді медицинаға арнаймын» - деп серт берген. Брегг өзін жақсы әдістеме құрал ретінде па йд ал ан ы п, с а н и т а р л ы -а ға р ту ісін ж а қсарту бағытында тиянақты жұмыс жүргізіп, диетология сал а сы н д а кө п те ге н ж а ңа ти ім д і ұсы ны стар жасаған. Оның салауатты өмір сүру қағидасы мен тәжірибесі көлш ілікке үлгі болып, өз дәуірінде қоғамда қолдау тапқан. Поль Бреггтің жасы 90-нан асса д а; өзін сергек сезініп, бойында күш-қайраты, ж іге р і жақсы с а қта л ға н . Ш арш ау мен қажуды сезінбей, тәулігіне 12 сағаттан астам жұмыс істеген. Ол 95 жасында кенеттен қайтыс болыптьі (оның ол кезде 12 немересі, 14 ш өбересі бар болатын). Паталогоанатомдар П.Бреггтің мәйітін зертгегенде, оның жүрегі, өкпесі және басқа ішкі ағзалары 20 ж а стағы ж ас ж ігіт т ің а ғза л а р ы сияқты деп анықтаған. Ол өзінің «Чудо голодания» («Ашығудың ғажайыбы») деген еңбегінде адамдарды сауықтыру жүйесінің негізін жазып қалдырыпты. «Мен сенемін, әрбір адам 120 жыл, тіпті одан да көп өм ір сүр уге құқы бар. Д е н с а у л ы қ сатып алынбайды, оны сақтау үшін өзің дәйекті түрде қызмет жасап, өзіңнің қояыңмен жасауың керек» - деп жазыпты Поль Брегг.
Ойлап қарасақ, кім бақытты, молшылыктга кім өмір сүргісі келмейді? Бірақ, өкінішке орай, ол көп адамдарда арман-қиял күйінде қалып қояды. Оған не себеп? Бақытқа жету жолында аяққа түсау болатын - ауру-сырқау, тез қартаю. Ауру - бақытсыздық. «Ауру келді, әлек келді» деп халық бекер айтпаған. Байлық та керек шығар, бірақ денсаулықтан артық байлық - бүл дүниеде жоқ екенін есте үста. Денсаулық - адамның баға жетпес байлығы.
М еніңш е, д е н са ул ы қты қал ы птасты ры п, салауатты өмір салтының маңызды бөлігінің бірі - тамақтану. «Ас - ад ам ны ң арқауы », б ізд ің арғы ата- бабаларымыз вегетариандықтар болған, сосын бары п ө с ім д ік та ға м д а р ы на ж ануарлардан алынатын тамақтар қосылған. Олардың бәрі де биосф е р а н ы ң б астапқы табиғи өнім дері болғандықтан биологиялық заттарға бай болған. Біртіндегі, ғылыми-техникалық жетістіктерді кең пайдалану барысында табиғи тағамдар азайып, оларды ң жасанды түр лері көбейді, тамақты дайындаудың жаңа технологиялары пайда болды, сыртқы ортаның ластануынан тағамдар да залалды заттармен уланды, гамақтану тәртібі өзгерді. Арғы а та -б а б а л а р ы м ы з ас қоры ту м еханизм дерін білмесе де, «адам не жесе, сол болғаны» деген нақыл сөз айтқан. Емдік диеталар пайда болды, аур ул а р д ы ң пайда болуын қан қүрам ы ны ң өзгеруінен деп санаған. Негізгі бөлім. Негізгі қоректік заттар (кестемен жұмыс) Кенеулі
заттар Алынатын өнім Бір тәулік мөлшері
Маңызы Ақуыз
Сүт, айран, шүбат, қымыз, қүрт, сүзбе, ет, балық, жүмыртқа, ірімшік, т.б . 75'90 г, 40-55 г жануартекті болуы керек Ағзаның «қүрылыс материалы» энергия көзі, қоршағыш қозғалыс қызметіне өсу, даму процесіне қатысуы, т.б. Май Күнбағыс, жүгері, сары май, қаймақ, қыша, жаңғақ, т.б. 80-90 гр Қуат береді, энергия көзі, зат алмасуға қатысады, А, Д, жэне Е дәруменінің негізгі көзі, жүйке жүйесі мен ми жүмысына пайдалы. Көмірсу
Жүзім, нан, макарон, қант, картоп, конфет, торт, бал, бұршақ> фасоль. 300-400 г Энергия қоры, күш қуаты, бұлшық ет жүмысын жақсартады, ағзадағы зиянды заттардың шығуына көмектеседі, ас қорытуды қалыпқа келтіреді. 4
ВАЛЕОЛОГИЯ 2-жүргізуші: - Деніміз сау болу үшін не істесек дүрыс болады? 1-жүргізуші: - Күнделікті тамақтануда тамақтың рационы дүрыс құрылуы керек. 5. «Тиімді тамақтану жолдары» туралы ақпарат . Тиім ді та м ақтану рационы - м инералды қ элементтерді ақуызды, көмірсуларды, майларды және майлы қышқылдарды, витаминдерді қамтиды. А тал ған э л е м е н тте р д ің азды ғы немесе жетіспеушілігі және олардың тиімсіз қолданылуы жағдайында ағзаның өсуі мен дамуы бәсеңдейді. Денедегі зат алмасуы бұзылып, жүрек ауруларына. се м ізд ікке , обыр а ур ул а р ы н а ә ке л іп соғады . Сондай-ақ жұқпалы ауруларға шалдығу қаупі өседі. Ақуыз - өсу, даму және ағзаның жасушаларының құрылысы үшін өте қажет. Ол ет: жүмыртқа, сүт, бұрш ақ, үр м е б үр ш а қ, ж а ң ға қ қүрам ы нд а көп болады. Ақуыздың жетіспеушілігінен адамның дене салмағы азайып, үйқысы нашарлайды, қан аздық ауруына шалдығады. М айлар - ағза д а майлы үлпа түр ін д е жинақталып, дененің қуатын арттырады. Өсімдік майының орны артығырақ. Оларда бар витаминдер ағзаның аурулардан қорғануына жәрдемдеседі. Майлар: етте, бауырда, сарымайда, жүректе, балық майында көп. Көмірсулар - ағзаға жылу және қуат береді. Көмірсулар: нан, картоп, банан, бал, сәбіз, қызылша, алмада көл. В и там инд ер - ж е м іс -ж и д е к, ке кө н іс және көптеген өсімдік енімдерінде кездеседі. ағзаны аурулардан қорғануына кемектеседі. Микроэлементтер - адам ағзасының қалыпты жүмыс атқаруы үшін, аса қажетті химиялық заттар. Олар ағзаға әртүрлі тамақтармен бірге түседі. Кальций, те м ір , йод сияқты м инералды элементтердің және негізгі витаминдердіңжетіспеуі кептеген ауруларға әкеліп соқтырады. Кальций тапшылығы: мешелге, тістің түсуіне, тіс ж е гісін е , сү й е ктің с ы н ғы ш ты ғы на , ты рнақты ң жұмсаруына; Темір тапшылығы: бойдың еспеуіне, ақыл-естің темендеуіне қаназдыққа,әлсіздікке; Йодтың та пш ы л ы ғы : а қы л -ой д ам уы н ы ң төмендеуіне, естің наш арлауына және жемсау дерттерінің туындауына себеп болады. Бүл аурулардың алдын алу үшін йодталған түзды, сүт және сүттен ендірілген тағам түрлерін, теңіз та ғам д ары н, е тті, б ауы рд ы , алма, балы қты күнделікті тиісті мөлшерде қабылдап отыру керек. Біздің елімізде қазіргі күні йодпен және темірмен байы ты лған үн ш ы ға ры л а б астад ы . Бүл - халқымыздың денсаулығы үшін жасалып жатқан шара және ә сір е се ан ал ард ы ң арасы нда жиі кездесетін қан аздықтың және жемсаудың алдын алу амалы. Дұрыс тамақтану тәртібі үнемі бір уақытта, бірақ күніне 4-5 реттен кем емес ас ішуді кездейді. Кешкі асты үйқыдан кем дегенде 2-3 сағат бүрын қабылдау қажет. Өйткені, асқазан түнде дамалуы керек. Үйқыдан 1-1,5 сағат бүрын сүт, айран немесе кисель ішуге болады. Ac ішу арасындағы үзіліс4-5 сағаттан аспағаны жөн. Дұрыс шайналмаған, асығыс ішілген қүрғақ тамақ, ыстық және суық тамақтың араласуы да а сқа за н -іш е к ж олдары н әртүрлі ауруларға шалдықтырады.
Адам ағзасы сыртқы ортаның кері әсерлеріне үнемі қарсы тұруға тырысады. Ой еңбегіне, іс- әрекетке де күніне кеп күш-қуат жумсалады. Ол қуатты, ағзаға қажегті қоректік заттарды біз - ішер астан алам ы з. А ғза ға тағам арқы лы келетін белоктардың, минералды тұздардың, майлардың кө м ір с у те гін ің а лм асуы н те зд е те тін заттар- дәрум ендер. Олар ағзаны құруға жұмсалады , жоғалған клеткаларды қалпына келтіреді. 1-жүргізуші: А ғза ға зиян ке л тір м е й та м а қта ну үшін ережелерді есте сақтаған жен.
-Жануар майын мүмкіндігінше аз пайдаланыңыз; -Арық ет (сиыр еті, бүзау еті) алыңыз, майын кесіп алып тастаңыз. Ет орнына анда-санда балық немесе құс етін жеңіз; -Сүт өнімдерін сатып алғанда оның майлылығы қанша пайыз екендігіне назар аударыңыз; -Т ам ақ п іс ір ге н д е ө с ім д ік майын немесе маргаринді пайдаланыңыз, ал етті майсыз да дайындауға болады; -Көміртегін тағамда аз пайдаланыңыз; -Егер тәттісіз шәй немесе кофе іше алмасаңыз, қант орнына жасанды қант алмастырғыштарды пайдаланыңыз; -Ш ырындар мен газдалған сусындар сатып алғанда оларда қанттың бар-жоқтығына назар аударыңыз; -Тәтті және ұннан дайындалған тағамды азырақ жеңіз; -Қара нан мен ірі тартылған ұннан пісірілген нан жеңіз; -Белогы мол тағамдар жеңіз: олар тек етте ғана емес, үрме бүршақта, бұршақта жөне езге бүршақ тектес өсімдіктерде кеп болады; -Ж е м істе р мен
ке кө н іс т е р д і де
естен шығармаңыз, оларда витаминдер мол. Жемістер мен кекөністердің витаминдік құндылығы азаймау үшін оларды жаңа кезінде жеңіз; -Салаттарды пайдаланар алдында 30 минут бүрын дайындаған абзал; -Т абиғи ж аңа,
сапалы ж е м істе р мен кекеністерден жасалған шырындар ішкен дүрыс; - Ac түзын пайдалануды барынша шектеңіз. - Күні бойы іш етін сүй ы қты қты ң (сорпаны, ж ем істер мен көкөністерд і қосқанда) сапасын мұқият қадағалап отырыңыз. “Денсаулық” журналынан №1, 2003 ж.
жүктеу/скачать 1,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|