Картографиялау. Картографиялаудың түрлері
жүктеу/скачать 0,96 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Картографиялау. Картографиялаудың түрлері
|
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Д.Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті Сәулет, құрылыс және дизайн мектебі Курстық жұмыс Тақырыбы: «Тақырыптық карта құрастыру. Солтүстік Қазақстан облысының этностық құрамы» Орындаған: Дүйсен Т.Е. 19-КДК-2 Қабылдаған: Окасова А.Д. Өскемен
Мазмұны
КіріспеКартография (грекше «қағаздан папирус қағазынан» + γράφειν «draw») - кеңістіктік орналасуды модельдеу және көрсету, объектілердің араласуы мен өзара байланысы, табиғат пен қоғам құбылыстары [1]. Кеңірек интерпретациялау кезінде картографияда технология мен өндіріс қызметі бар. Картографияның объектілері - Жер, аспан денелері, жұлдызды аспан және әлем. Картографияның ең танымал нәтижелері - кеңістіктің бейнелі-үлгілік үлгілері: тегіс карталар, рельефтер және үш өлшемді карталар, глобус. Олар қатты, тегіс немесе көлемді материалдарда (қағаз, пластиктен) немесе бейне мониторда кескін түрінде ұсынылуы мүмкін. Картография - карталарды, глобустарды, аспанның карталарын, планеталарды, жұлдызды аспанды және т.б. ғылымды қоса алғанда, теория, әдіснама және құру және пайдалану технологиясы. Геологиялық картография, топырақ картасын жасау, экономикалық картаға түсіру, ғарыштық картография және т.б. Картографиядан тыс - географиялық карталар, олардың даму ғылымы және оларды пайдалану. Негізгі бөлімдер: картография, математикалық картография, картография және карталарды редакциялау, карталарды жобалау және басып шығару, картометрия. Математикалық картография Жер бетінің жазықтықта орналасу жолдарын қарастырады. Жер беті (шамамен сфералық, Жер сферасының концепциясы жиі қолданылатындығын сипаттау үшін) шексіздікке тең емес белгілі бір қисықтыққа ие болғандықтан, ол барлық кеңістіктік қатынастарды бір уақытта сақтай отырып, жазықтықта көрсетілмейді: бағыттар, қашықтықтар мен аудандар арасындағы бұрыштар. Сіз осы қарым-қатынастардың кейбіреулерін ғана сақтай аласыз. Математикалық картографиядағы маңызды тұжырымдама картографиялық проекция болып табылады, ол нүктенің сфероидальдық координаттарын трансформациялауды анықтайтын функция белгілі бір картографиялық проекцияда жазық тікбұрышты координаттарға айналады . Математикалық картографияның тағы бір маңызды бөлімі карта деректері арқылы Жердің нақты бетіндегі қашықтықты, бұрыштарды және аудандарды өлшеуге мүмкіндік беретін картометрия болып табылады. Сандық (компьютерлік) картография - қазіргі заманғы технологиялық даму деңгейіне байланысты оның құралы ретінде картографияның тәуелсіз бөлімі емес. Мысалы, Жер бетінің жазықтықта көрсетілуінде (математикалық картография сияқты іргелі секциямен зерттелген) координаттарын қайта есептеу әдістерін алып тастамастан, цифрлы картография картографиялық жұмыстарды визуализациялау жолдарын өзгертті («Карталарды картаға түсіру және карталарды құрастыру» бөлімі бойынша зерттелген). 1 Тақырыптық карталар Тақырыптық карталар - тұтастай географиялық карта мазмұнына енгізілген кез келген элемент (немесе элементтер) толық толтырылған карталар (мысалы, жер бетінің рельефі) немесе жалпы географиялық карталарда көрсетілмейтін құбылыстарды көрсету. Тақырыптық карталар - атласта әртүрлі әлеуметтік-экономикалық карталар: әлем, континенттер, шет елдер, Қазақстан және оның бөліктері бар табиғи құбылыстар мен карталар жиынтығы бар. Жекелеген аймақтардың немесе елдердің топтарының жалпы географиялық және тақырыптық карталарын бір мезгілде пайдалану аймақтық, биіктік, биологиялық және басқа коммуникацияларды жасауға мүмкіндік береді; табиғатта антропогендік өзгерістер, өмір сүру жағдайларын және әлеуметтік қызметті бағалау, халықтың табиғи орта мен ауыл шаруашылығының түрлеріне тәуелділігі, сондай-ақ әлеуметтік-экономикалық қатынастар және олардың тәуелділігі. Бұл карта картасы - табиғат пен қоғамның негізгі географиялық құрылымдары мен құбылыстарын зерттеу үшін жақсы картографиялық құрал. Осы карталарды толығырақ қарастырайық. Геохимиялық карта –тау жыныстарында химиялық элементтердің таралу керек шеліктерімен заңдылық. Элементтерді бөлу сипаттамалары мен үлгілерін көрсететін арнайы карталар. Геология немесе тектоникасы жерде Геохимиялық карта басқа геологияны көрсетеді шөгінді және метаморфтық жыныстар элементтердің концентрациясы жоғары концентрацияда және қалыпты мәннен (кларк) жоғары жиналады. Геохимиялық карталардың екі түрі бар: жалпы және жеке. Геохимиялық карта жалпы ақпарат геохимиялық карта спектралдық талдау арқылы анықталған элементтердің мөлшері мен формасын көрсетеді таңбалары түрінде, мүмкіндігінше немесе олардың саны құрылды. Аймақтың белгілі бір аймағының жыныстарының әрбір элементтің абсолютті немесе салыстырмалы (Кларк бойынша) өзгерістер әртүрлі түстермен немесе сәйкессіздіктермен сипатталады. Шөгінді және вулкандық жыныстардағы литологиялық-геохимиялық заттар. Карталар тау-кен, шабуыл және геология үшін пайдалы. Геохимиялық картаның құрылымына байланысты жартастар мен тектоникалар бір-бірінен ерекшеленеді. Геохимиялық геохимиялық карта кесектер, әртүрлі диаграммалар, спектрлік, химия. және минералды заттар. графиктерді талдау. Бұл геохимиялық деректер. ауытқулар себептерін анықтаңыз, зерттеу аймағының тереңдігін және өрістің дұрыс бағытын бағалаңыз. Ірі аудандарда белгілі медицина элементтерінің шектен тыс немесе өте шектеулі бағыттарын анықтау және т.б. Бұл сондай-ақ өте маңызды [6]. Тектоникалық карта - бұл жер қыртысының немесе оның аймақтарының құрылымдық ерекшеліктерін және белгілі геологиялық дәуірдің траекториясын сипаттайтын арнайы карта. Тектоникалық карта тектоникалық процестердің табиғатын, шығу тегі мен табиғатын түсінуде маңызды рөл атқарады. Бірінші тектоникалық карта 1976 жылы Қазақстанда құрылды. Тектоникалық картаны құру үшін геологиялық картадағы кен орындарын қалыптастыру, құрылымдық ерекшеліктері, геологиялық секциялардың сипаты, геофизикалық зерттеулер және бұрғылау жұмыстары қарастырылады. Тектоникалық карталар үш негізгі топқа бөлінеді: схемалық, жергілікті және арнайы. Әрбір топ екі бөлек аймаққа бөлінеді: аймақтық және жалпы, оның мазмұнына, құрылымдық және тектоникалық. Схемалық тектоникалық карта - осьтік осьтің негізгі бағыттарын және ірі блоктардың бойлық бағдарын көрсетеді. Ескі тектоникалық карта - құрылымдық нысандар стратиграфиялық секцияның нақты деңгейінде немесе статикалық жиынтықтардың негізінде сызықтар бетінде абсолюттік белгілері ретінде анықталады. маңызды роль атқаратын түрлі кейіпкерлердің графикалық тәсіліне негізделген. Бұл тектоникалық карталар кез-келген тектоникалық құрылымды тиімді зерттеу үшін негіз болып табылатын тектоникалық аймақтарды бөлу әрекеттерін жасауға мүмкіндік береді. Арнайы тектоникалық карта жеке тектоникалық проблемаларды шешуге көмектеседі. Геологиялық құрылымдардың карталарын, су тасқынының фазалары мен фазаларының картасын, фланецтердің түрлері картасын және т.б. қамтиды. Тектоникалық карталар шкаласы бойынша: құрлықтар мен ірі мемлекеттер үшін - 1: 1000 000 - 1: 2 500 000, кейбір өңірлер үшін - 1: 2 500,000 1: 500,000 болып келеді. Тақырыптық карталардан (карталар, саяхат, навигация, дизайн және т.б.) тақырыптық карталардан ажырату маңызды. Карталарда арнайы географиялық (туристік) және тақырыптық карталар (оқулықтар), климаттық, педологиялық, экономикалық және т.б. болуы мүмкін. Осы карталардың кейбіреулері өздерінің сипаттамаларына ие, олар арнайы заттар тобы - техникалық карталар деп аталады. Олар жылжытуға, жылжытуға, дизайнға және т.б. мүмкін. Карталар үшін. Карта көбінесе жердегі (кеңістікті қоса) талдайды. Мысалы, әлемнің, мұхиттардың және теңіздердің, құрлықтардың, олардыңүлкен бөліктерінің, штаттарының, аймақтарының және аудандардың карталары. Картаның географиялық жағдайы айтарлықтай өзгереді. Мысалы, кейбір климаттық карталар бір ғана метеорологиялық элемент (температура, жауын-шашын және т.б.), басқалары бірнеше элементтерді (атмосфералыққысым және жел) білдіреді немесе тұтастай алғанда климатты сипаттайды. Тақырыпқа арналған карталар физикалық немесе салалық (температура картасы) деп аталады және құбылыстың жалпы сипаттамасы жалпы (жалпы климаттық карта) деп аталады. Көптеген карталарда бірнеше құбылыс бар, ал олардың арасындағы қатынас бір мезгілде көрсетіледі. Бұл әртүрлі карталар; олар күрделі карталар туралы әңгімелейді (мысалы, ауа райы барлық негізгі элементтерін көрсететін синоптикалық карталар) [6]. Географиялық картаның мазмұнының дәрежесін қорыту бірдей болмауы қажет. Кейбір карталарда жиынтық немесе біріктірілмеген біріктірілген деректер (метеорологиялық элементтің нақты құны) туралы қысқаша деректер (ұзақ мерзімді айлық, жылдық орташа температура) бар. Халықты табиғат, экономика, өркениет, олардың сипаттамалары немесе сипаттамалары бойынша салыстыру аналитикалық карталар деп аталады. Бірнеше көрсеткіштерді қосу қолданбалы құбылыстарды сипаттайтын синтезделген карталарға негізделген. Мысалы, жалпы климаттық карталарда климаттық аймақтар индикаторлардың жиынтығы ретінде көрінеді (температура, жауын-шашын және т.б.), бірақ олардың нақты мәндері жоқ. Карточкалық синтез көптеген жеке карталардан деректерді жинайды. Эксперименталды түрде дәл және жинақталған деректер, аналитикалық және жалпы сипаттамалары бар карталар бар. Мысалы, көптеген экономикалық карталар индустрия мен ауыл шаруашылығына арналған синтез әдістерінің аналитикалық картасын қамтиды. Географиялық карта олардың толықтығы, дәлдігі, қолданылған деректердің жаңалығы және географиялық картаға негізделген олардыңғылыми принциптері мен идеяларына негізделген. Бұл принциптер мен идеялар жаңа, ескі, қате немесе дұрыс емес болуы мүмкін. Географиялық карта біздің планетамыз бен оның бөліктері география, табиғи байлық, халық, экономика, діни және тарихи даму туралы жаңа деректерді жинау және тарату үшін құралдар мен мұхиттар болып табылады [7]. жүктеу/скачать 0,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|