Катон-Верстка-01. indd
ТОМАРЛЫ – жайлау, Алтынбел а.о
жүктеу/скачать 2,93 Mb. Pdf көрінісі
|
Катон-Верстка-336 стр.
| ТОМАРЛЫ – жайлау, Алтынбел а.о. Атау томар сөзіне «-лы» сын
есім тудырушы жұрнағының жалғануы арқылы жасалған. Қазақ әдеби тілінің сөздігінде «томар» сөзіне «1. Кесілген ағаштың кепкен түбірі; 2. Отқа жағу үшін жарылған бөрененің кесіндісі; 3. Түп-түп боп, үсті-үстіне шөп өскен қопалы жер» [56,254б.] тәрізді анықтамалар берілген. Аталған атауда бұл тұжырымдардың үшінші негіз болған деген пікірдеміз[138]. ТОПАР – ж.а., Катонқарағай ауд., Атаудың қалыптасуына бірнеше мағынасы бар «топар» сөзінің бір мағынасы негіз болған. Мәселен, «1. Топ, жиын; 2. Қойдың тұяқ ауруы; 3. Жүзі бар заттың жүзі өтпей қалуы» [56,475 б.] деген мағына беретін сөздің ең бірінші мағынасы атау қалыптастыруға негіз болған деп ойлаймыз. Яғни, топ – жиын болса, топ жиын өтетін жер ретінде сипатталып, кейін келе жер атына ойысуы мүмкін. М.: Тура өкпедегі Топарға түсіп, Бұқтырманы атпен кешіп өтіңдер[170,25 б.]. ТОПҚАЙЫҢ – ауыл, Белқарағай а.о. Атау топ (зат есім) және қайың (зат есім) сөздерінің бірігуі арқылы жасалған. Атаудың қалыптасуына өңірдегі топ-топ болып, топтасып өскен қайың ағаштарының сыртқы көрінісі, табиғи ерекшелігі негіз болған. М:1. «Алда тұрған – «Топқайың», Басқа жерге соқпайын, Өз інімнің аулы деп, «Топ қайыңға» тоқтайын» [41,330б.]. М:2. Әлібек Қаңтарбаев. 1947 жылы Катонқарағай ауданы Топқайың ауылында туған[2,311б.]. М:3. Катонқарағай ауданы Топқайың селосында мұғалім болды[2,254б.]. М:4. Әне, мұқым Топқайың ауылы (ертеректе Қуқарағай аталған) 264 қарадомалақтыларының көк талды ат қып мініп, бозбалалыққа дайындалар алаңы іспеттес Бүркіт суының, Күлмес өзенінің аңғары; әне, жеті жасар Қалихан мен Айдарханның («Қоңыр күз еді») құбылаға бет бұрып, қанды қасапқа аттанып бара жатқан әке-ағаларын ботай боздай қуалай барып топырақ қауып, зар еңіреп қалатын Қырғи мойнағы [40,105б.]. М:5. Әлгі сөз қамшы болды ма 5-6 мамыр шамасында тартып отырып Таңба ауылындағы үйге жеттім. Қайта келген соң комсомол билетімді қайтадан алдым. Содан кейін мені Топқайыңдағы «Аманкелді» колхозына есепші ғып жіберді[3,85б.]. М:6. - Қайдан жүрсің дерің бар ма... Осы өзіміздің Топқайыңда жүріп жатырмын. Сиыр фермасында жұмыс істеп жүрмін.,-деп қойды[168,240б .]. М:7. Біздің Топқайыңға «Алты таздың ауылы» деп ат тағып кеткен жездеміз Садық еді[170,63б.]. М:8. Топқайың деп аталатын жарылғастар кешегі Черняховский дейтұғын үлкен совхоздың бөлімшесі еді. Черняховскийдің генерал екенін біреу білер, біреу білмес[170,98б .]. М:9. 1930 жылдары құрылған ауыл. Бұл жерде топ-топ қайыңдар өскен. Сол себепті солай айтқан. Қонқай тауының баурайына орналастырған [103]. М:10. Біздің ауыл 1920 жылы құрылды. Ауыл тұрғындары – көшпенді қазақтар болды. Олар негізінен юрталарда тұрды. 1930 жылы артель құрылды, ал 1934 жылы Топқайың қолхозы құрылды. Колхоздың ең алғашқы председательі – Мамырханов Жангудей. 1941 жылы колхоз Амангелді колхозы болып ауыстырылды[68]. М:12. Коллективизацияға байланысты осы жердегі екі ауылды біріктірген. Ылғи қайыңдар өскен. Әрбір жерде топ-топ қайыңдар өскендіктен осы атауды қойған. Негізі Амангелді колхозы болып біріккен[134]. жүктеу/скачать 2,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|