Казахское ханство

Ел биледі 

Хан  

Әскерді 

басқарды 

Хан тағына малы көп шонжар-

сұлтандар, төре тұқымы 

сайланды 

Міндеттері  

Хан  елдің ішкі-сыртқы өмірін реттейтін заңдар мен 

бұйрықтарды шығарды, көші-қон қонысты белгіледі, әскердің 

жоғарғы басшысы болды 



XV  ғасырдың  ортасында  Алтын  Орда  құлаған  кезде 

далатайпалары  болашақты  ойлап,  дербес  мемлекет  құру 

керек деп шешті. Мемлекет негізін «алаш мыңы», яғни Орыс 

хан тұсындағы Ақ Орда халқының негізін құраған тайпалар 

қалады. 



Қазақтың  алғашқы  ханы  Керей  немесе  інісі  Жәнібекпен 

бірге  жас  мемлекеттің  іргесін  бекітіп,  шаңырағын  биіктету 

үшін үлкен еңбек сіңіреді. Моңғалстан ханымен одақтасып, 

ойрат  тайпаларына  қарсы  болып,  оның  ордасында  таққа 

талас  басталды.  Тақ  таласы  Керей  мен  Жанібектің  Өзбек 

ұлысына  қайта  оралып,  мүмкіндік  береді.  Әбілқайырдың 

ұлы,  ханның  мұрагері  Шейх  Хайдар  жеңіліп,  жақын 

адамдарымен  бірге  қаза  тапты  да,  ұлыстағы  бар  билік 

Керей  ханның  қолына  көшті.  Осы  кезден  бастап  қазақ 

хандығы іргелі мемлекетке айналада бастады. 



Керей ханның есімі 1472-1473 жылдардағы деректерде соңғы рет 

кездеседі.  Оның  қашан  және  қандай  жағдайда  қайтыс  болғанын, 

қайда жерлегенін анықтау қиын.  



Керейден соң билік Жәнібек ханға көшеді. Оның тұсында қазақ елі 

іргелі  мемлекетке  айналды.  Жаңа  хандақтың  өзіндік  құрылымы 

мен заң жүйесі қалыптасты.  



Жәнібек  қазақ  тарихындағы  айрықша  тұлғалардың  бірі  болды. 

Керей  мен  Жәнібек  кейін  ел  басқару  кезегі  Керейдің  ұлы 

Бұрындық  (Мұрындық)  ханға  келді.  Бұрындық  ханның  билігі  ең 

бір  мазасыз,  талас-тартысты,  аумалы-төкпелі  кезеңге  дөп  келеді. 

Ол  сол  қиндықтардың  бәріне  төзіп,  өз  әкесі  мен  оның  сенімді 

серігі  Жәнібек  ханның  өсиетіне  адал  олды.  Ол  іскер  де  батыл 

басшы,  жауынгершілік  машықты,  қару  түрлерін  қолдануда  жетік 

жауынгер де еді. 



Мұсылман  тарихшылары  Бұрындық  ханды  Дешті  Қыпшақ 

билеушілерінің  ішіндегі  ең  белгілісі  және  құдіретті  әмерше  деп 

сипаттайды.  Бұрындық  хан  тағында  тағында  ұзақ  уақыт  30 

жылдан  астам  отырды.  Оның  тұсында  қазақтар  Сыр  бойына 

жайыла қоныстанып Сығанақ, Сауран, Түркістан, Сайрам, Отырар, 

Үкзет, Аққорған, Аркөк сияқты шаһарларды иемдеді. 

  «Қазақ  хандығының  құрылу  тарихы» 

деп  аталады  кітап  жарық  көрді. 

Еңбектің  авторы  –  профессор,  тарих 

ғылымдарының 

докторы 

Берекет 

Кәрібаев. 

Мерейтой 

қарсаңында 

шыққан 

ғылыми 

еңбекте 

Қазақ 

хандығының  құрылу  барысы  мен 

тарихи  кезеңдері  жазылады.  Сондай-ақ 

этникалық  және  саяси  мәселелер  де 

терең зерттелген. Автор кітапты шығыс 

деректерінен 

алған 

мәліметтерге 

сүйене отырып жазған.