Kazakh national pedagogical university after Abai хабаршы вестник bulletin «Тарих және саяси-әлеуметтік ғ ылымдар»
жүктеу/скачать 9,77 Mb. Pdf көрінісі
|
2018 №3 Абай аты ҰПУ хабарщыс
| ВЕСТНИК КазНПУ имени Абая, серия «Исторические и социально-политические науки», №3(58), 2018 г.
216
отырып ханның шынайы жерленген жерін анықтауға мүмкіндік туғанын айта келіп, оның Қ.А. Яссауи мешітінің ішінде жерленгені туралы тұжырымдаған [26, с. 30-31]. Зерттеушілер бұл жерде де көптеген деректерден дәлел келтіре отырып, соңғы зерттеушілердің ұсынған нұсқасын қабылдайды. Жалпы, Абылай ханға қатысты деректер ауқымы толықтырылуда. Мысалы, зерттеуші Б. Еженханның Қытайдан тапқан Абылай ханның хаттары бар. Оларды ғылыми тұрғыда зерделеу ханның өмірі мен қызметіне қатысты тарихи проблемаларды шешуге ықпал етуі мүмкін. Қазірде қазақ халқының жоңғар шапқыншылығына қарсы күресте өз үлестерін қосқан белді тұлғаларымыз, соның ішінде Абылай хан туралы көптеген жарияланымдар шығып жатыр. Алайда оларда қамтылған мәліметтердің барлығы бірізді қорытындылармен түйінделмегені. Себебі, мысалға, олардың өмір сүрген жылдары әрқалай көрсетілуі мүмкін. Ғылыми тұрғыда емес, яғни танымдық мақсатта жазылған әдебиеттің өзінде қалыптасқан, дәлелденген ғылыми қорытындылардың негіз болуы шартты түрде дұрыс. Тіптен тарих ғылымы саласының өкілдерінің өзі негізгі түп-деректерді қолдана бермейтін жағдайлар кездесіп отырады. Оның үстіне қазақ елінің кейінгі ортағасырлар, жаңа заман тарихын, нақтылап айтсақ, қазақ халқының жоңғар шапқыншылығына қарсы күресіне қатысты мәселелерді жазу барысында зерттеушіге деректермен тікелей жұмыс жасау үшін бірнеше (шағатай, араб, парсы, қытай т.б.) тілді меңгерудің маңызы жоғары. Сонда Абылай хан сияқты тұлғаларымыздың өмірі мен қызметіне қатысты объективті зерттеулерді толықтыра түсуге қол жеткізіледі. Сол себепті бүгінгі таңда маман- тарихшыларды даярлау барысында оқу орындарында тіл үйрету мәселесін қарастырып, оны бағдарламаға енгізуді шешкен дұрыс. Бұл қазақтандық тарих ғылымын дамыту бойынша шешу жолын жеке қарастыруды талап ететін үлкен мәселе саналатынын да ескеру орынды. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 1 Сулейменов Р.Б., Моисеев В.А. Аблай-хан: внешняя и внутренняя политика. – Алматы: Жазушы, 2001. – Изд. второе. – 168 с. 2 Букейханов А. Исторические судьбы Киргизского края и культурные его успехи // Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан (1866–1937) шығармаларының жеті томдық толық жинағы. – Астана: Сарыарқа, 2009. – Т. 1. – С. 407-460. 3 Әбуев Қ. Қазақстан тарихының ақтаңдақ беттерінен. – Алматы: Қазақстан, 1994. – 144 б. 4 Әбсадықов А. Абылай хан ғұмырнамасы: миф пен шындық / аударған И.Т. Арыстанбеков. – Астана, 2005. – 140 б. 5 Атығаев Н.Ә. Артық туған Абылай (қазақтың ұлы ханы туралы кереғар пікірге жауап) // Қазақ хандығы тарих толқынында: очерктер. – Алматы: Елтаным, 2015. – 371-382 бб. 6 Қозыбаев М. Рухты адамның ойы – өрде, тұғыры – төрде // Армысың, Ата тарих – Аңырақай. – Алматы: Шартарап, 2001. – 27-34 бб. 7 Мұқтар Ә.Қ. ХVIIІ ғасырдағы қазақ-ауған қатынастары және Абылай хан // Отан тарихы. – 2014. – № 1(65). – 13-23 бб. 8 Мұқтар Ә. XVІІ-XVІІІ ғасырдағы қазақ тарихының мәселелері // «Қазақстан және әлемдік тарих кеңістігі: жалпы мен ерекшенің Мәңгілік ел ұлттық идея арқылы көрінісі»: халық. ғыл.-тәж. конф. материалдары. – Алматы: Елтаным, 2013. – 137-140 бб. 9 Исабек Б.Қ. Абылай хан тұлғасы – ауыз әдебиеті деректерінде // Отан тарихы. – 2014. – № 2(66). – 39-43 бб. 10 Уәлиханов Е.Ж. Абылай және жоңғар шапкыншылығы // Қазақ тарихы. – 1994. – № 1. – 29-33 бб. 11 Кудайберды-улы Ш. Родословная тюрков, казахов, киргизов. Династии ханов / пер. Б. Каирбекова. – Алма-Ата: Дастан, 1990. – 120 с. 12 Тимченко С.В. Политическая обстановка в Центральной Азии в конце 30–40-х гг. XVIII в. и казахско-джунгарские отношения // Международные отношения в Центральной Азии: история и современность: матер. межд. науч. конф. – Барнаул: Азбука, 2013. – С.19-27. 13 Данияров К. История Казахского государства XV-XX вв. – Алматы: Эдельвейс, 2001. – 528 с. 14 Хафизова К.Ш. Проблемы исследования международных отношений казахских ханств // «Қазақстан тарихы: инновациялық тұжырымдамалар мен дәуірлеу ғылыми танымның басым бағыттары»: халық. ғыл.-тәж. конф. материалдары. – Алматы: Елтаным, 2013. – С. 107-112. 15 Мұқаметқанұлы Н. Тарихи зерттеулер: шежірелік деректер / дайындаған А. Қожабеков. – Алматы: Жалын, 1994. – 144 б. 16 Телеуова Э.Т. Тәуке (Тәуекел – Мұхаммед – Батыр хан) тұсындағы Қазақ хандығының саяси, әлеуметтік және экономикалық ахуалы: тар. ғыл. канд... дис. – Алматы, 1999. – 330 б. Абай атындағы ҚазҰПУ-нің ХАБАРШЫСЫ, «Тарих және саяси-әлеуметтік ғылымдар» сериясы, №3(58), 2018 ж. 217
17 Оразбаева А.И. Историческая роль и социальное значение института бийства в истории казахского народа (к постановке проблемы) // Саясат. – 1999. – № 5. – С. 99-103. 18 Казыбек би. Сподвижники Толе би // Толе – великий би. – Алматы: Темиржолшы, 1993. – С. 19-21. 19 Магауин М. Азбука казахской истории: докум. повествование. – Алматы: Қазақстан, 1997. – 224 с. 20 Уәлиханов Е.Ж. Абылай және жоңғар шапкыншылығы // Қазақ тарихы. – 1994. – № 1. – 29-33 бб. 21 Қинаятұлы З. Жонғар шапқыншылықтарының қазақ халқына әкелген касіреті (XVIІ–ХVIII ғасырлар) // История социально-экономических и политических катаклизмов: теоретико- методологическое осмысление в рамках традиционных Бекмахановских чтений: матер. науч.-прак. конф. – Алматы, 2012. – 18-21 бб. 22 Қинаятұлы З. Абылай хан жоңғарлар үшін кейде қайырымдылық қадамдар жасады // Аңыз адам. – 2013. – № 21. – 40-41 бб. 23 Хафизова К.Ш. Казахская стратегия Цинской империи. – Алматы: Таймас, 2007. – 104 с. 24 Урашев С.А. Роль Абылай хана и его потомков в политической жизни Казахстана // «Абай атындағы ҚазҰПУ-дың тарих факультеті және оның педагогикалық, ғылыми кадрларды даярлаудағы рөлі: тарихы мен бүгіні»: университетаралық ғыл.-теор. конф. материалдары. – Алматы: Өлке, 2009. – С. 90-97. 25 Мұқтар Ә. XVІІ-XVІІІ ғасырдағы қазақ тарихының мәселелері // «Қазақстан және әлемдік тарих кеңістігі: жалпы мен ерекшенің Мәңгілік ел ұлттық идея арқылы көрінісі»: халық. ғыл.-тәж. конф. материалдары. – Алматы: Елтаным, 2013. – 137-140 бб. 26 Исмагулов О., Кожа М., Исмагулова А. Еще раз о месте погребения хана Абылая // Отан тарихы. – 2014. – № 3(67). – 21-35 бб. 27 Хафизова К.Ш. Тайна смерти Абылай хана // Мысль. – 2015. – № 9. – С. 47-55. 28 Кузембайулы А., Абилев Е.А. Казахстан в ХVII – начале ХХ вв.: учеб. пособие. – Костанай: Изд. Кост. с.х. инс-та, 1995. – 181 с.
МРНТИ 03.20 М.С. Ноғайбаева 1 1 т.ғ.к., қауымдастырылған профессор, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Алматы қ., Қазақстан жүктеу/скачать 9,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|