Авторлар жиырмасыншы ғасырдың басында қазақ халқының мәдени және білім беру
қажеттіліктерінің дамығанын байқаған. Бұл үдеріс қазақстандық ағартушылықты дамыту және ұлттық
Абай атындағы ҚазҰПУ-нің ХАБАРШЫСЫ, «Тарих және саяси-әлеуметтік ғылымдар» сериясы, №3(58), 2018 ж.
35
интеллигенцияны қалыптастыруға сәйкес келді. Қазақ халқы білім алуға, мектептерді иелену құқығына
ұмтылды. Үкімет қазақтардың ұлттық білімін дамыту үшін үлкен күш жұмсады. Жаңа мектептердің
ашылуы, мектеп пен медреселермен салыстырғанда прогрессивті болды. Бұл мектептер Қазақстандағы
қоғамдық білім беру жүйесін одан әрі дамытуға серпін берді.
1841 жылы Бөкей ордасында Жәңгір ханнның бастамасымен тұңғыш қазақ зайырлы мектебі жұмыс
істей бастады. Бұл мектептің оқушылары орыс тілі, математика, география, шығыс тілдері, сондай-ақ
ислам дінін зерттеді. Қазақ балаларының келесі мектебі Орынбордағы шекаралық комиссиядағы жеті
жылдық мектеп болды. 1850 жылы Орынбор шекаралық комиссиясында тағы бір зайырлы мектеп
ашылды. 19 жыл бойы ол 48 адамға білім берді, ал 1857 жылы Ы.Алтынсарин мектепті сәтті бітірді.
Зерттеу жұмысының нәтижелерін қорытындылай келе, Қазақстандағы революцияға дейінгі қоғамдық
білім берудің өзі Ресейде болып жатқан өзгерістердің логикалық процесі екенін атап айту керек. Сонымен
қатар, ол сәтті білім берудің негізі болды және қазіргі жағдайда қазақстандық индустриялық-
инновациялық дамудың негізгі компоненттерінің бірі болып табылады.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
1.История народов Узбекистана.Т.2.Ташкент, 1947.-264с.
2.Шалгимбекова А. Б. Особенности государственной политики в образовательной системе
Казахстана в начале ХХ столетия (1901-1917 гг.) // Медицина и образование в Сибири, 2006, № 1.
3.Нурсултанова
Л.Н. История становления и развития нефтяной промышленности
дореволюционного Казахстана (конец XIX – начал XX вв.). Алматы, 2004.-101с.
4.Погребинский А.П. Очерки истории финансов дореволюционной России (XIX- XXвв). М.:
Госфиниздат, 1954.–268c.
5.Алтынсарин И. Собрание сочинений в трех томах. Том 1.Алма –Ата: Наука 1975.-358с.
6.Алтынсарин И. Собрание сочинении в трех томах. Том 3.Алма – Ата: Наука 1978.-352 с.
7. История Казахстана с древнейших времен до наших дней. В 5 томах. Т.3. Алматы: «Атамұра»,
2010.- 768 с.
8.Государственный архив Астаны (ГАА). Ф. 116. Оп.1.Д.10Л.10. Сведения о районных училищах и
планы занятий учителей. Отчет о Таганрогской школе.
9. Алпысбаева Г.А. Астана в новое и новейшее время. Астана, 2008. – 276 с.
10.//Оренбургский листок, 1884. №15.
11. //Оренбургский листок, 1880. №17.
12.Букейхановь А. //Голос степи, 1907 , 17 февраля. Омскъ.
13.Букейхановь А. //Сынь отечества, 1905, 4 сентября, № 173. С.-Петербург.
14.Абдыкалыков К. Н. Роль и взгляды АлиханаБукейханова [Электронный ресурс] - Режим доступа:
http:// http://www.encyclopedia.kz Дата посещения 15.09.2018.
Достарыңызбен бөлісу: