Казаќстан Республикасы білім жєне ѓылым министрлігі

Жеткіншек жасындағылардың бір жағынан күші тасып жүреді де, екінші жағынан тез шаршайтын кездері болады. Күш көрсету - адамның қорғаныс функцияларының бірі, адам қиналғанда бұлшық еттер ширығып, бұлшық еттер сауыты пайда болады. Ол тыныс алудың қиындауы арқылы көрініс беретінін дәлелдеген. Жеткіншектердің агрессивті мінезі осы қорғаныс функциямен байланысты болуы мүмкін. Сондықтан олармен жүргізілген тренингтерде міндетті түрде дене терапиясының элементтері пайдаланылып, бұлшық еттер сауыты тиянақтың мықты екенін сезіндірудің мағнасы кең. Денедегі энергияның өз бетімен жүретін ағымына күнделікті тосқауыл қою адамның дене қалпына, жүріс-тұрысына, физикалық құрылымына әсер етеді. Осы физикалық құбылыстар мен жеке тұлғаның мінез-құлық құрылымы, тұлғалық типі тығыз байланыстылығы дәлелденген

Дене терапиясы топтарында ағзадағы энегия ағымын үйлесімді жүргізуге ықпалы өте күшті тыныс алу жаттығулары кеңінен пайдаланылады. Ерекше зорлануды талап ететін дене қалыптары мен өзінше сипаттағы қимыл әрекеттер жасайтын жаттығулар да кеңінен пайдаланылады. Бұлшық еттер сауытынан босатуға және қарапайым сезімдерді реттеуге тыныс алу жаттығулары, физикалық түйісі (күресу, уқалау) элементтері қолданылады.

Бұл жаттығуды бірнеше вариантта өткізуге болады.

Дене күшін нығайтуға арналған жаттығулар жасату. Жаттығуларды орындау үшін қатысушылар жұптасып алады.

А) «Қайырылып қарау». Әр жұптағылар бір–біріне арқасын қаратып тұрады, бір-біріне бұрылап қарап, екі қолының саусақтарын бір-біріне тигізеді. Сонан соң екінші жағына бұрылып жаттығуды қайталайды.

Б) «Уқалау». Жұптағылардың біріншісі екіншісінің арқасын, қолдарын, мойнын, басын уқалайды. Сонан соң екіншісі біріншісін тап солай уқалап шығады.

В) «Еркін күрес». Жұптағылар аяқтарын орнықты етіп алады да оларды орнынан қозғалтпай, қолдарымен бір–бірінқатты тіреп итереді, бар күшімен күресді, қарсыласын орнынан жылжыту керек.

Г) «Арқа күресі». Жұптар бір-біріне арқаларынмен тіреліп, итерісіп күреседі, аяқты орынынан қазғалтуға болмайды. Екінші варианты. Ыңғайлы күйде тұрып, арқамен серігіңді қағып, орнынан жылжытуға тырысу керек.

Д) «Тачка айдау». Жұптың біреуі екі қолдың алақанымен жерді тіреп упорға тұрады, ал екіншісі оның аяқтарын сирағынан ұстап бөксесіне дейін екі жанына көтереді де, упордағыны «тачка» секілді алдына салып қолымен жүргізеді. Бір айналғаннан кейін жұптағылар орындарын ауыстырады.

Е) «Қызумен табу». Барлығы көздерін жұмып жүріп өз жұбын «дене қызуын өлшеу» арқылы алақанының жылуын сезі арқылы тауып алады.

Ж) «Түсінісу». Әр қатысушы топтың әр мүшесімен ыммен (мимикамен), қол қимылы арқылы, дене қимылымен (пантомимикамен), алысып, сүзісіп вербалды әрекеттерді қолданбай, амандасуы қажет. Егер амандасу біркелкі болса, онда амандасудың ұлттық тәсілдерімен, жануарларда кездесетін тәсілдерін еске түсіру керек. Қатысушылар бір-бірімен қол беріп, құшақтасып, әр амандасқан адамына жылы сөздер айтып шығады. Қанша адамға жылы шырай білдіріп, көңілін көтеруге үлес қоссаң, сонша өзіңнің де көңіл-күйің көтеріңкі болады деген ұранмен жүреді.

З) «Кішкене паравоз». Барлығы бірінің белінен бірі ұстап ұзын тізбек құрады. Алда тұрған біреуінің көздері ашық, ол паравоз болады. Ал қалғандары көздерін жауып алған, олар тізбектегі вагондар болып, барлығы ұзын поезді құрады. Барлығы жетекшінің жүргізген жолын қайталап сандалу үстінде болады. Бұрылыстарда вагондар арасындағы қосылыстар үзіліп кетуі мүмкін. Үзілгеннің үстіне артынан келе жатқандар үймелеп құлап қалады. Оларды «құтқарушылар» ретке келтіріп, тағы да бір кішкене паравоз тауып беруіне болады. Бірнеше поездар ерсең-қарсаң жүргенде олардың қозғалыстарына байланысты неше түрлі «оқиғалар» орын алады. Үзілгендерді кез келген паравоздың құрамын ұлғайтуға пайдалануға болады. Соңында қай «паровоз» «құрамына» көп «вагондарды» тіркеп алса сол келесі ойынды жүргізеді.