1953 ж. нұсқасы
2005 ж. нұсқасы
а, е, о әріптері сөздің барлық
а, е , ы, і әріптері сөздің барлық
буынында жазылады
буынында жазылады
ә, ө, ұ, ү әріптері кінә, күмән,
ә, ө, ұ, ү әріптері кінә, күмән, куә,
куә, мазмұн, мақұл сөздерінде
мазмұн, мақұл сөздерінде соңғы
соңғы буындарда жазылады.
буындарда жазылады.
276
277
ый тіркесі тый, сый сөздерінде ый тіркесі тый, сый сөздері мен
жазылады, бұл сөздерге
туынды сөздерде де жазылады
қосымша жалғанғанда жалаң
( сыйлық, сыйымды, тыйылу).
и жазылады ( силық, сиымды,
тиылу)
я, ю әріптерінен бұрын ы, і
я, ю әріптерінен бұрын ы, і
әріптері жазылмайды, тый, сый әріптері жазылмайды, тый, сый
сөздері тұйық рай тұлғасында
сөздері тұйық рай тұлғасында
тыю, сыю болып жазылады.
тыю, сыю болып жазылады.
Халық, ауыл, әріп, ауыз т.б.
Халық, ауыл, әріп, ауыз т.б.
сөздеріне тәуелдік жалғауы
сөздеріне тәуелдік жалғауы
жалғанғанда соңғы буында ы, і
жалғанғанда соңғы буында ы, і
әріптері жазылмайды.
әріптері жазылмайды.
Йы дыбысына біткен сөзге й
Йы дыбысына біткен сөзге й
жұрнағы жалғанғанда йи болып жұрнағы жалғанғанда йи болып
жазылады ( байиды).
жазылады ( байиды).
Х әрпі халы, хат, қахарман,
Х әрпі халы, хат т.б.сөздерде
гаухар, ухлеу сөздерінде
жазылады. қахарман, гаухар, ухлеу
жазылады.
сөздері Һ әрпімен жазылады.
Алдыңғысы соңғысын
Анықтаушы-анықталушы
анықтайтын екі зат есім бөлек
қатынастан ажырап, бір заттың
жазылады.
атауы болып кеткен сөздер бірге
жазылады ( асқасық, иіссабын).
Екі сөзден біріккен кейбір кісі
Екі сөзден біріккен кейбір кісі
есімдері айтылуынша жазылады есімдері айтылуынша жазылады
( Жанғазы)
( Жанғазы)
Пен, кер, кеш, нікі, паз, қор,
Мұндай ескерту жоқ.
хана, стан жұрнақтары түбірдің
жуан-жіңішкелігіне қарамай осы
тұрпатта жалғанады.
К, г дыбыстарына аяқталған
Бұл ереже 1983ж. емле өзгерісінде
термин сөзге қосымша жіңішке
қабылданды.
жалғанады.
Цифрмен жазылған реттік сан
Мұндай пункт жоқ.
есімнен кейін дефис қойылады
( 1952-жыл, 19-ғасыр)
Бақылау сұрақтары:
1. Кирил-қазақ әліпбиінің алғашқы нұсқасы мен соңғы
нұсқасының арасында қандай айырмашылық болды?
2. Алғашқы емле сөздігінде қазір сақталмаған орфограммалар
қандай?
3. Әліпби мен емлеге қатысты қандай ұсыныстар болды?
1-тапсырма.
1941 жылғы емле сөздігінен алынған төмендегі
орфограммалардың себебін түсіндіріңіз.
Алааяқ, алакөлеңке, ахрет, аяқкиім, боссөз, бытраңқы, жа-
лахор, біркүні, жапрақ, жандік, жыйлыс, жыйырма, махлұқ,
мұқыят , мағна, тәбиғат, хажет, хата, уйқтау, өкмет,
қаблет, хұрмет, хауіп.
Достарыңызбен бөлісу: |
