Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы



Pdf көрінісі
бет37/287
Дата07.01.2022
өлшемі1,76 Mb.
#20525
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   287
-тер)  көрсетсек  (қазiргi  оқулықтардың   бәрiнде   осылай),  жазба
тілтұрғысынан ғана сөз етiп отырғанымыз. Ал сөйленістегі -лөр,
-дөр, -төр (үйлөр, көлдөр, шөптөр) варианты ескерілмей-
ді. Болмаса септiк жалғауларының -ның, -нiң, -дың, -дiң, -тың,
-тiң,   -га,   -ге,   -қа,   -ке,   -на,   -не,   -а,   -е  варианты    жазудағы
форма-лар.   Осы   сияқты   барлық   грамматикалық   формаларды
айыруға   болады.   Бұған  сай   түбiр  морфемалардың   да   ауызша
вариант-тары шығатыны белгiлi. Ауызша сөйлеудiң үздiксiздiгi,
іргелес   морфемалардың   позициялық   өзгерісі   сөйлеудегі   бір
деңгейдегі айтылымын әртүрлі етеді.
Ал жазба форма дискреттi. Тiл деңгейлерiнiң осы екі сала-
сы,   фонетика   мен   морфология   арқылы,   жазуды   тiл   өмiр
сүруiнiң бiр формасы деп тануға болады. Осыған орай қазіргі
көркем   әдебиет   стилінде   классик   ақын-жазушылардың   сөз
саптауына,   мәтін   құрауына   сәйкес   келетін   сөйлемдерді
кездестіру қиын екенін көреміз. Бұл, әсіресе, орыс, ағылшын
тілдеріндегі детек-тив, вестерн, бестселлерде көп кездеседі.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   287




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет