Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы
жүктеу/скачать 2,31 Mb. Pdf көрінісі
|
| ый, ій түрінде) жазу,
ﻲ , ﻳ таңбаларына екі міндетті қоса мін- деттеу, дауысты болғанда қос нүктені қойма, дауыссыз болғанда қос нүктені қою; 4) Дауысты дыбыстарды жазбай, жазылмаған әріптерді қоса, жазылғанын оқымай кететін немесе бір дауысты бір-неше әріппен жазатын, бір әріпті бірнеше түрлі оқитын көне дағдыларды тастау. Біздіңше, яғни А.Байтұрсынұлының төте жазуына бүкіл әлемде ең соңғы мұрагер болып отырған Қытайда тұратын қазақтарында, А.Байтұрсынұлының «Тіл құралын» араб әліппесі негізіндегі қазіргі қазақ жазуының алғашқы ере-жесі десек болады». Қытайда Ахмет Байтұрсынұлының әліппесін алғаш қабылдағаннан қазірге дейін қазақ жазуы мен емлесіне жиыны 7 рет өзгертулер енгізілген. Ал 1954 жылғы әліпбиде дәйекшелі әріптер есептелмейді. Дәйекше «жіңішкелік белгі» деген атпен бір орын алды. Сонда әріп саны дәйекшемен қосқанда – 30. Және қ, ң, ғ, ұ, һ әріптері сыңарларының қасында емес, әліпби соңына тізіледі. Ал 1984 жылғы емле түзетуінде 33 әріп ретімен беріледі. Біразға дейін талас тудырып келген «у» мен «и» дыбыстары қазір дауыссыз фонема деп танылады. Бұл туралы Мыркамал Жалелқанұлының 2010 жылы жариялаған мақаласынан оқуға болады. 220 221 Байтұрсын емлесі Қытай қазақтары арасына, Шыңжанға Сонымен, А.Байтұрсын әліпбиінің жетілген түрі қазір Қытай тарағаннан кейін шет тілден енген (араб, парсы және еуропа тіл- қазақтары жазуында қолданыста. дерінен) сөздерді дұрыс жазу үшін х, һ, ф, ч әріптерін қазақ ал- фавитіне қабылдау-қабылдамау туралы дау болған. Бірсыпыра Бақылау сұрақтары: оқымыстылар және баспа орындары өз еңбектерінде осы 1. Қазіргі Қытай қазақтары тіліндегі төте жазудың Байтұрсын әріптерді қолданып та жүрді. Ал қазақыландыруды жақтайтын әліпбиінен қандай айырмашылығы бар? зиялылар қажетсіз деп білді. 1944 ж. саяси репрессиядан кейін 2. Әліпби мен емлеге байланысты басты өзгертулер қандай болды? қазақ-қырғыз ұйымының бір жиналысында жоғарыдағы 4 әріпті 3. Қазіргі Қытай қазақтары әліпбиінде неше әріп неше дауысты мен қабылдау мақұлданды. дауыссызды бейнелейді? Оның бір себебі Қазақстан қазақтарының өз тектеріне жүктеу/скачать 2,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|