-семинар. 1929 жылғы Қызылордада өткен ғылыми

238
239
Қазақ орфографиясына қатысты бұл алғашқы ғылыми кон-
ференцияда мынадай негізгі мәселелер сөз болып, ұсыныстар 
айтылды. 
Емле принципі
туралы:
- емле фонетикалық принципке негізделеді. Фонетикалық 
принцип былай түсіндіріледі: “наш фонетический принцип 
– не принцип фонетической академической транскрипции. 
мы понимаем под словам фонетическиим принципом пере-
дачу без искажения смысла слова, звуков нашей речи”. Яғни 
фонетикалық принцип сөз мағынасын айыратын фонеманы ғана 
таңбалайды дегенге саяды. Және морфологиялық принцип те 
фонематикалық негізде түсіндірілді. “но и там, где мы применя-
ем морфологический принцип, под этот принцип подводим фо-
нетическое объяснение, ибо по нашим наблюдением нет такого 
пункта в нашем правописании и не должно быть такого место в 
нашем языке, которой возможно было бы объяснить фонетичес-
ки” (т.Шонанұлы).
- қазақ тілінде диалект болмағандықтан морфологиялық 
принциптің қажеті жоқ (т.Шонанұлы, К.Юдахин, е.Омаров); 
түбірді фонетикалық, қосымшаны морфологиялық принциппен 
жазуды тіл табиғаты қалайды, бірақ морфологиялық жазуды 15-
20 жылдан кейін енгізу (е.Омаров);
- шет сөзін түпнұсқа принципімен жазып, өз тіліміздің 
дыбыстық құндағында (н.уәлиұлының термині) оқу 
(е.Омаров); 
- 
құрлы, қой, қана
сөздерін морфологиялық принциппен жазу 
(е.Омаров), (К.Кемеңгеров);
- 
-шы
жұрнақтарын (
барсайшы
) түбірмен бірге жазу (К. 
Кемеңгеров);
- 
ғана, ғой, ма, көрі
шылауларын фонетикалық принциппен 
жазу (е.Омаров);
- барлық түркі тілдерінде палатал үндесім жетекші, сондықтан 
емлеге осы үндесімді негіз ету (т.Шонанұлы) деген пікірлер 
болды.
ал 

жүктеу/скачать 1,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: