Кэкен Аханов грамматика теориясының негіздері ж о га р ы оку оры ндары ны ц филология ф акульт ет т еріне арналган оқу цүралы


өн  деген  түбір  морфема  мен  -ш



Pdf көрінісі
бет121/237
Дата31.12.2021
өлшемі5,78 Mb.
#21265
1   ...   117   118   119   120   121   122   123   124   ...   237
өн  деген  түбір  морфема  мен  -ш   деген  аффикстік  морфемаға 
мүшеленуі  үшін:  біріншіден,  -   өн  деген  түбір  морфеманың  өнім 
деген  сөзден  басқа  да  сөздердің  құрамында  болуы  қажет  (өнімді, 
онгіиі,  өндір, өндіріс,  ондірістік жэне т.б.); екіншіден, -  -ім аффиксі 
(зат есім жүрнағы) басқа да зат есімдердің құрамында қайталанып 
келуі  шарт  (біл-ім,  төз-ім,  сез-ім,  бөл-ім,  тіз-ім,  кут-ім,  сен-ім, 
төз-ім  жэне  т.б.);  үшіншіден,  -   өнім  деген  сөздің  құрамындағы 
өн түбір морфемасының мағынасы өнімді,  өидір,  өндіргіш,  өндіріс 
сөздері  түбірінің  (ал  бұл  сөздердің  түбірі  -   өн)  мағынасымен 
бірдей  болуы  қажет.  Сонда  ғана  сөздер  морфемаларға  ажыраты- 
лып  мүшелене  алады.  Ал  тілдегі  эртүрлі  морфемалардан  қүрал-
110


ған  сөздердің  басым  көпшілігінің жігі  ажырап,  түбір  морфемалар 
мен аффикстік морфемаларга мүшеленеді.
Сонымен,  тілдегі  сөздердің  морфологиялык  кұрылымы  грам- 
матикадагы  жүйелі  қатынасқа  негізделігі,  соның  нэтижесінде 
морфемаларға ажыратылуға мүмкіндік алады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   117   118   119   120   121   122   123   124   ...   237




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет