Кіріспе дәріс «Ғылыми зерттеу негіздері» пәнінің өзектілігі, мақсаты, міндеттері, зерттеу нысаны
Индуктивті негіздеу және оның негізгі ерекшеліктері
жүктеу/скачать 0,93 Mb. Pdf көрінісі
|
Негіздері-лекциялар
| Индуктивті негіздеу және оның негізгі ерекшеліктері.
Дедуктивті ойлау мен индуктивті ойлаудың басты айырмашылығы, кейінгісі бұрынғыға қарама-қарсы тұрады. Басқаша айтқанда, индуктивті ойлау ең алдымен жалпыланған және нақты бақылауларға негізделген жалпылама тұжырымдар жасауға қатысты. Алдымен бақылаулар жүргізіліп, олар деректерден қорытынды шығару үшін пайдаланылады. Бұл дедуктивті пайымдаудан айырмашылығы, ол нақты қорытынды жасауға негізделеді. Индуктивті пайымдаулар кезінде дедуктивті пайымдауда қолданылатын жалпы үй-жайлардан айырмашылығы, байқалатын мәліметтерден кең жалпылама тұжырымдар жасалады. Индуктивті пайымдау мен дедуктивті ойлаудың тағы бір маңызды айырмашылығы - индуктивті негіздеу қорытынды жасауды қолдайтын жерде. Басқаша айтқанда, үй-жай нақты гипотеза болып табылады және қорытынды индуктивті ойлауды қолдауға тырысатын себептердің бөлігі ретінде қарастырылады. Индуктивті пайымдау қорытынды жасауға негізделетін жалпы пікірден басталатын дедуктивті ойдан айырмашылығы ықтимал тұжырымға негізделген. Дедуктивті және индуктивті ойлаудың тағы бір айырмашылығы - индуктивті пайымдау «төменгіден-ақ дәлелдеу» ретінде қарастырылады. Индуктивті ойлау белгілі бір әрекеттің себебін және оның ықтимал әсерін анықтауға тырысады. Сондықтан, бұл жағдайда себеп-салдар негіздемесі дедуктивті негіздеуді негіздейтін қорытынды емес, қорытынды жасау үшін қолданылады. Алайда, индуктивті пайымдаудың тағы бір назар аударарлық жағы - бұл мәлімдемедегі үй-жай дұрыс болса да, қорытындыны жалған деп санауға мүмкіндік бар. Мысалы, таз басы міндетті түрде барлық адамдар басы аталар екенін білдірмейді, бұл индуктивті негізде бекітілген тұжырым. Қорытынды . Адам ретінде біз өмірде ақыл-парасат қабілетімізге негізделген әртүрлі шешімдер қабылдайтындығымызды байқаймыз. Әр түрлі ойлар негізделген шешімдерді қабылдауда қолданылатын дәлелді тұжырым жасау үшін қолданылады және жоғарыда қарастырылған дедуктивті және индуктивті пайымдаудың негізінен екі түрі бар. Ойлаудың бұл түрлері логикаға негізделгенімен, олар бір-бірінен өзгеше. Дедуктивті пайымдау көбінесе шындыққа сенетін және сонымен бірге шынайы тұжырымдарға әкелетін жалпы үй-жайларға негізделген. Алайда, индуктивті пайымдау кең жалпылама тұжырымдарға негізделеді, олар белгілі бір байқауларға да негізделген, олар тұжырымды дәлелдеу үшін ғылыми тұрғыдан тексерілуі мүмкін. Керісінше, дедуктивті ойлау гипотезаны тексеру үшін ғылыми әдістерді қолданады, ал қорытынды индуктивті пайымдауда гипотеза ретінде қарастырылады. Сонымен, хат жазу үлгілері, қорытынды жасаудың адам өміріне қатты әсер етеді. Сол арқылы қоршаған ортамен байланыс жасай отырып, жан-жақты дами түседі. Академиялық мәтін белгілі бір тақырыпты түсіндіруге бағытталған күрделі құрылымда жазылады. Академиялық бағытта жазылатын жұмыс ғылыми мәлімет беруге бағытталады. Академиялық – рефераттар, баяндамалар, ғылыми мақалалар, оқулықтар, ғылыми пікірлер, авторефераттар, диссертациялар, ғылыми жобалар және т.б. осы бағытта жазылған жұмыстардың өз мақсатына және зерттеу әдісіне қарай құрылымдары мен жазылу жүйесі әр түрлі болады. Жоғары оқу орындарында оқытылатын әрбір пәннің ғылыми бағытына қарай өзіндік зерттеу әдісі мен тілдік ерекшеліктері бар. Мысалы, экономикалық бағытта жазылатын оқу құралын алатын болсақ, оның негізгі мақсаты оқу үдерісіндегі жаңа терминдер мен ғылыми жайттарды мысалдар арқылы оқырмандарға түсіндіру. жүктеу/скачать 0,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|