Кіріспе кіріспе
“Тоқырау” жылдарындағы республиканың өнеркәсібі
жүктеу/скачать 2,71 Mb.
|
| “Тоқырау” жылдарындағы республиканың өнеркәсібі
“Тоқырау” жылдарындағы республиканың өнеркәсібі Еңбекті, материал мен ақшаны көп жұмсаған қызметкер немесскөсіпорынның көрсеткіші жоғары бағаланды. Республика ілгерілеу қарқыны нанайырыла бастады, шаруашылықтың және мәдениеттің барлық саласында іркіліскобсйіп, қиыншылықтар үсті-үстіне жинақталып, шиеленісе түсті, шешілмеген проблемалар көбейді.IX бесжылдықта жоспарды күрт төмендетіі отырса да, әнеркәсіп көлемібержылдыон бірінін - 3,612,6 пайызға орындалмады. Оныныпайызға орындалған жоқ. Соның салдарынан IХылдыктардың ішіндеұлттық табыстын өсу қарқынь баяулап, 80-шжылдардын бас кезіндеэкономикалық тоқырауға жақындатқан деңтейге дейін құлдырады. Мысалы республика ұлттық табысын 60-70 пай ызға есіру міндеті қойылса да, ол ісжүзінде 36 пайызға ғана орындалды. Республиканын көптеген шаруашылыққызметкерлері ұлттық бәйлықты молайту қамын ойгамай, кайта белгілі бірсалаға материал мен еңбекті, жұмыс уақытын кобірек жұмсап, оны қымбатырақбағаға өткізуте әүестенді. Осының салдарынан өнімнің "желпы саны" болды.бірақ тауаргар жетіспеді. Қазақстан дамыған басқа елдерге қарағанда әнімніңбір өлшеміне шикізатты, энергияны, басқа да ресүрстарды едәуір көп жұмсады.Мәселен, АКШ пен Жапонияны алсақ, өнімнің бір өлішеміне бізге карағандашикізат пен энергияны 30-40 пайыз кем паидаганды, Қазақстанның бай табиғижәне еңбек ресурстары басшы кадрларды дандайсытып жіберді, Елдің экономикасының ондаған жылдар бойы экстенсивті жолмен дамығаны көбінесе дәл осы себептен еді. Өндірісті сан жағынан басымырақ өсіру идеяларында тәрбиеленгенреспублика басшылығы бұл қарқынды тоқтатуға тырысты, бірақ кобінесе үсті-үстіне жаңа шығындар жұмсау әдісімен әрекет жасады, отын, энергетикасалаларын ұлғайтты, өндіріске табиғи ресурстарды жеделдете тартты. Мысалы,Маңғыстауда өндіретін мұнайдың және онымен қосылып шығатын газдың тек қана8-10 пайызы пайдаланылды.Аса ірі кәсіпорындар салу арқылы шикізат салаларын дамытуға багытұстау ғылыми прогресс арқылы өркендейтің ондірісті тежеді, өндеу, қайталапөңдеу, жаңа тауарлар шығару салалары баяу дамыды.Ондірістің теңестірілмеуі, нұсқау арқылы басқарылуы жағдайында жылдық,тоқсандық және айлық тапсырмаларды өзгертіп отыру үйреншікті іске Социализмнің кеңестік жолына наразылық көріністері Шартты түрде тоқырау жылдары деп аталып жүрген кезең 1960 жылдардың ортасынан бастап, 1980 жылдардың ортасына дейінгі мерзімді қамтиды. Бұл кезеңде социалистік бағдардағы мемлекеттер арасында жетекші рөл аткарып келген Кеңес Одағының ықпалы бұрынғыға қарағанда солғындады. Жыл өткен сайын КОКП-ның халықаралықаренадағы беделі түсіп, дүниежүзілік арандатушы фактор кейпінде көріне бастады. Югославия, КХДР, ҚХР, сол кезде социалистік бағдарға бейім болған Египет тектес мемлекеттер КСРО-дан іргесін аулақтатып әкетті. Қоғамдық- әлеуметтік даму барысында тоқырау белгілері айқынырақ біліне бастағандықтан, КСРО-ға ең жакын деген мемлекеттерде де социализмнің кеңестік жолынан бас тартуға бейім күштер байқалды. Қоғамның саяси өмірі. 70-жылдардың бас кезі жаңашыл үрдістердің едәуір әлсіреуімен, қоғамдық құрылыс принциптері мен формаларының тоқырауға ұшырауымен ерекшеленеді. Саяси өмір принциптеріне түзетулер енгізген мұндай бетбұрыстың пайда болуы ең алдымен 1968 жылдың тамыз айында бес ел әскерлерінің Чехословакия жеріне енгізілуіне байланысты болатын. Өйткені дәл осы елде партияны жаңартуға, қатып-семген қоғамдық жүйені өзгертуге , нарықтық қатынастар орнату жолымен экономикалық реформалар жүргізуге бағытталған барынша ауқымды ұмтылыстар орын алған еді.Шынтуайттап келгенде , онда социализмнің «сталиндік», «кеңестік» нұсқасын жою және демократиялық қоғам орнату туралы мәселе көтерілді. А.Дубчек бастаған ЧКП басшылығының бұл бағытына халықтың көпшілік бөлігі қолдау көрсетті . жүктеу/скачать 2,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|