Кіріспе тақырыптың өзектілігі
Спортшының дене қасиеттерін дамыту
жүктеу/скачать 91,33 Kb.
|
шаршау әсері
| 1.2 Спортшының дене қасиеттерін дамыту
Арнайы дене шынықтыру жаттығулары ең алдымен таңдалған спорт түріне қойылатын талаптарға сәйкес мүшелер мен жүйелерді нығайтуға, олардың функционалдығын арттыруға, қозғалыс қасиеттерін дамытуға бағытталған. Заманауи спорт спортшыдан өте жоғары функционалдық деңгейге жетуді, өте үлкен жаттығулар мен бәсекелестік жүктемелерге төзе білуді және олардан тез қалпына келтіруді талап етеді. Бұл таңдалған спорт түрінің талаптарына дәл жауап беретін және тиімді және барлық әрі қарайғы оқу процесіне дайындықты қамтамасыз ететін арнайы негізді қажет етеді. Тәжірибелі жаттықтырушылар айтады: мұндай әлсіз, дене бітімі дамымаған баланың белгілі бір күрес тәсілдерін меңгеруінен не пайда? Өйткені, оларды дұрыс орындау үшін оның күші жетпейді. Сондықтан, есіңізде болсын, алдымен өзіңізді жекпе-жекке физикалық тұрғыдан дайындаңыз, қажетті қасиеттерді дамытыңыз, шыңдаңыз, содан кейін күресіңіз. Ал балуан үшін маңызды қасиет – дене күші сізге уақыт өте келе келеді.Балуанның дене дайындығы қандай? Қарсыласыңызды жеңу, оны иық пышақтарына қою үшін сізге күш, ептілік, төзімділік, жылдамдық қажет. Бұл қасиеттер қарсыластың шабуылын тойтару кезінде маңыздырақ. Осы қасиеттердің жиынтығы, олардың даму дәрежесі және балуанның физикалық дамуын анықтайды. Әртүрлі категориядағы палуандардың дене дайындығын жекелендіру мыналарға бағытталған: - табиғи қозғалыс қабілеттерінің толық көрінуіне және дамуына ықпал ету; - ағзаның функционалдығын кеңейту; - арнайы дене қасиеттерін мақсатты түрде дамыту; - қарсыластың қарсылығын жеңу және техникалық әрекет тактикасын жүзеге асыру дағдыларын қалыптастыру; - техникалық әрекеттердің таңдаулы (тәждік) тактикасының құрылымында моторлық потенциалды барынша толық іске асыру қабілетін жетілдіру. Зерттеушілер күш деп адамның сыртқы қарсылықты жеңу немесе бұлшықет күші арқылы оған қарсы тұру қабілеті түсініледі деп дәлелдейді. Бұлшықет күшін анықтайтын маңызды сәттердің бірі бұлшықет жұмысының режимі болып табылады. Максималды изометриялық, (статикалық) күш - бұлшық еттердің максималды керілуімен шектен тыс салмақты немесе қарсылықты белгілі бір уақытты ұстау кезінде көрсетілетін күштің көрсеткіші. Баяу динамикалық (итергіш) күш, мысалы, үлкен массалық объектілердің қозғалысы кезінде, жылдамдық іс жүзінде маңызды емес кезде және қолданылатын күштер максималды мәндерге жеткенде көрінеді. Жылдамдық-динамикалық күш адамның шектеулі уақытта үлкен (субмаксималды) салмақтарды максимумнан төмен үдеумен жылжыту қабілетімен сипатталады. Жарылыс күші - бұлшық еттердің максималды кернеуімен қарсылықты жеңу мүмкіндігі. Амортизациялық күш бұлшық ет жұмысының икемді режимінде қысқа уақыт ішінде күш-жігердің дамуымен сипатталады, мысалы, секірудің басқа түрінде тірекке қонғанда немесе кедергілерді жеңгенде, қоян-қолтық ұрыста және т.б. Арнайы жаттығуларда екі топты ажыратады - негізгі қимыл-қозғалыс қасиеттерін дамытатын жаттығулар және негізгі қозғалыс қасиеттеріне көмектесетін жаттығулар. Ал қозғалыс техникасының элементтерін жетілдіруге көмектесетін жаттығулар. Әрине, арнайы жаттығулардың мұндай бөлінуі біршама ерікті, өйткені олар арнайы моторлық қасиеттерді дамыта отырып, қозғалыс техникасын да белгілі бір дәрежеде жетілдіреді. Бірақ бұл әрқашан бола бермейді. Қолданылатын жаттығу құралдары спорттық жаттығуларда жасалған күштердің биохимиялық және анатомиялық және физиологиялық сипаттамаларына сәйкес келген жағдайда ғана бұл екі тапсырманы бір уақытта шешуге болады. Сондықтан қимыл-қозғалыс қасиеттерін дамытуға бағытталған оқытудың арнайы құралдарына мыналар жатады: А) спорттық жаттығулардың негізгі динамикалық фазаларына жүйке-бұлшықет күштерінің сипаты мен жалпы дененің жұмыс режимі бойынша ғана емес, сонымен қатар қозғалыс құрылымы жағынан сәйкес келетін жаттығулар. В) қозғалыс фазаларында күштердің даму динамикасына сәйкес спорттық жаттығуды орындау кезінде негізгі жүктемені көтеретін жеке бұлшықет топтарын дамытуға бағытталған жаттығулар. Күрес дене қасиеттерінің даму деңгейіне жоғары талаптар қояды. Балуандар бұлшық ет сезімін, жарылыс күшін, реакция жылдамдығын, үйлестіруді, төзімділікті, жылдамдықты, күшті төзімділікті; негізгілері – ептілік, икемділік, жылдамдық күші, іске қосу жылдамдығы, максималды күш; экстрастатикалық күш.Дегенмен, бұл барлық физикалық қабілеттердің максималды дамуына қол жеткізу керек дегенді білдіреді. Балуанға зілтеміршінің күші, жүйріктің төзімділігі қажет емес. Таңдалған күрес түрін жетілдіруге ықпал ететін осындай дене қасиеттерінің оңтайлы үйлесімі болуы қажет. Керісінше, жаттығу процесінің жылдамдық-күштік бағдары бар және жүйке-эмоционалдық стресстің жоғары деңгейі бар спортшыларда жүйелі физикалық жүктемелерге бейімделу негізінен миокардтың жиырылу белсенділігінің өзгеруіне байланысты жүзеге асырылады. Бәсекелестік кезеңде олардың жүрек жиырылуының тиімділігі төмендейді, синусты аритмияның ауырлығы төмендейді, адреналин, норадреналин және дофаминнің несеппен шығарылуы айтарлықтай артады. Төзімділік пен жылдамдық-күш сапаларын дамытатын спортшыларда жүректің құрылымдық аномалияларының дене белсенділігіне ұзақ бейімделуі бірқатар ерекшеліктерімен ерекшеленеді. Олардың жүректің сол жақ қарыншасы қуысының қалыпты физиологиялық кеңеюінің тән белгілері, сонымен қатар миокардтың жиырылу белсенділігінің көрсеткіштері және жүректің құрылымдық аномалияларының белсенділігі дайындықтың бәсекелестік кезеңімен айтарлықтай өзгермейді. Өтпелі кезеңде бұл топтағы спортшылар жүректің сол жақ қарыншасы қуысының көлемінің ұлғаюымен және катехоламиндердің шығарылуының төмендеуімен сипатталады, бұл функцияның салыстырмалы түрде үнемделуін көрсетеді (тек жүректің құрылымдық аномалиялары). жүктеу/скачать 91,33 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|