Кіріспе тақырыптың өзектілігі
Мұнайлар мен табиғи битумдардың оттегілі компоненттері
жүктеу/скачать 273,09 Kb.
|
| Мұнайлар мен табиғи битумдардың оттегілі компоненттері. Битумдағы оттегінің мөлшері жоғары және 5% мас. дейінді құрайды. Оттегінің негізгі бөлігі шайырлы-асфальтенді компоненттерде шоғырланған, ал фракциялардың қайнау температурасы төмендеген кезде олардың мөлшері төмендейді.
Оттегілі компоненттер қышқыл және бейтарап сипаттағы қосылыстарға бөлінеді. Қышқыл сипатқа ие оттегілі компоненттердің негізгі өкілдері карбон қышқылдары мен фенолдар, ал бейтарап – кетондар, қышқыл ангидридтері мен амидтері, күрделі эфирлер, фуран туындылары, спирттер және лактондар болып табылады [44]. Құрамында оттегі бар қосылыстардың ең көп зерттелген класы карбон қышқылдары, ал олардың фракциялардағы мөлшері экстремалды тәуелділік бойынша өзгереді, мұнда максимум жеңіл және орта фракциялар арқылы өтеді. Көмірсутекті шикізат құрамында С1–ден С25-ке дейінгі сызықтық құрылымдағы және кейбір тармақталған құрылымдағы алифатты қышқылдар табылды . Нафтен қышқылдары циклопентан мен циклогексанның туындылары, полициклдер құрамында 5 дейін сақина болуы мүмкін. Карбоксил қышқылдарының функционалды топтары алифатты орынбасарлардың соңында болады немесе моноциклді қосылыстардың молекулаларындағы циклге тікелей қосылады . Бензойн қышқылы және оның туындылары ароматты қышқылдардың негізгі қосылыстары болып табылады. Күшті қышқылдар ассоциаттарды түзуге қатысатыны анықталды. Фенолдар өте нашар зерттелген. Битумдарда фенол, барлық крезолдар, ксиленолдар және С9 жеке изомерлері табылды. Кетондарды зерттегенде олардың құрамында кетондары бар екендігі анықталды, ал метан типті мұнайларда алифатты кетондар, ал нафтендіде – цикландық және ароматты орынбасарлары бары басым [45]. Осылайша, табиғи битумдар күкітті көміртек пен төрт хлорлы көміртекте еритін көмірсутектер мен олардың күкіртті, оттегілі және азотты туындылары қоспасынан тұратын қатты суда ерімейтін органикалық материалдарды білдіреді. Шайырлар мен майлардың көп мөлшері табиғи битум резина мен тоқыма кордының байланысын жақсарту үшін резина қоспасының модификаторы бола алады деп болжауға мүмкіндік берді. Табиғи битумдарда металл иондары болуы мүмкін, олардың көпшілігі порфиринді құрылымды металл-органикалық қосылыстары түрінде болады. Көбінесе ванадий, никель және кобальт иондары кездеседі, олардың мөлшері 0,01-0,1% мас аралығында болуы мүмкін, ал қалған металдардың концентрациясы – % мас. Органикалық лигандпен қоршалған ауыспалы валенттілік металдарының осындай мөлшерінің болуы табиғи битумды арзан адгезия промоторы ролін атқарады деп болжауға мүмкіндік береді. жүктеу/скачать 273,09 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|