Китаб-ус-салат намаз кітабы даярлаған: Хасан Яваш Жетінші басылым
есебiн дұрыс беретiн болсаң, құтылу сенiкi. Басқа есебiңдi
жүктеу/скачать 2,61 Mb. Pdf көрінісі
|
есебiн дұрыс беретiн болсаң, құтылу сенiкi. Басқа есебiңдi жеңiлдетемін». Анкабут сүресi 45-шi аятында: «Кемшiлiксiз оқылған бір намаз адамды лас, жаман iстер iстеуден сақтайды.» - делінген. Пайғамбарымыз алейһиссалам: «Адамның Раббына ең жақын болған уақыты намаз оқып жатқан уақыты - дейдi. Бiр мұсылманның қандай да бiр намазды уақытында оқымауы екi түрлi болады: бiрiншiсi, үзiрмен оқымау; екiншiсi, намазды мiндет деп санап мəн бере тұра жалқаулықпен оқымау. Парыз намазын ешбір үзiрсiз уақыты өткеннен кейiн оқу, яғни қазаға қалдыру харам əрi үлкен күнə. Бұл күнə қаза оқумен кешiрiлмейдi. Қазасы оқылғанда тек намазды оқымау күнəсi кешiрiледi. Адам намаздарының қазасын өтемейiнше тəубе ете салу- мен кешiрiлмейдi. Қазасын орындағаннан кейiн тəубе етсе, кiшiрiлуi үмiт етіледi. Тəубе етумен бірге, оқымаған намаздарының қазасын да өтеу керек. Қазасын оқуға күшi жете тұрып орындамаса, айрықша үлкен күнə жасаған болады. Бұл үлкен күнə əр намаз оқу үшiн кететін (алты минут) бос уақыт өткен сайын көбейіп, жоғарыда айтылғандай азап уақыты да арта түседi. Өйткенi намазды бос уақыт тапқан кез- де дереу қаза ету де парыз. Қаза етуге мəн бермейтіндер мəңгi отқа жанады. «Умдат-ул-ислам» жəне «Жами-ул-Фатава» кітаптарда: «Дұшпан алдында бiр парыз намазын оқуға мүмкiндiгi бола тұрып тəрк еткен кісі жетi жүз үлкен күнə жасаған сияқты болады» - делінген. Қазаны кешiктiрудiң күнəсы уақытында оқымаудың күнəсынан да өте көп. Бiр намаздың алғашқы қазасын өтеуге ниет етiп, бiр қаза намаз оқыса, бұл күнəлардың бəрi кешiрiледi. ТҮСIНIКТЕМЕ: Сүннеттер орнына қаза оқыла ма? Абдулқадір Гейлани «Футух-ул-ғайб» кiтабында былай дейдi: «Мүмiннiң ең алдымен парыз намаздарын орындауы керек. Парыз- дар бiтiсiмен сүннеттердi орындайды. Одан кейiн нəпiл намаздар- ды оқиды. Парыз қарызы бола тұрып, сүннеттермен өмір өткізу барып тұрған ақымақтық. Парыз намаздан қарызы бар адамның сүннетi қабыл болмайды. Əли ибн Əбу Талиб Пайғамбарымыздан: «Мойнында парыз қарызы болған адам, қазасын оқымай, нəпiл оқыса босқа əуреленген болады. Бұндай кiсi қазасын өтемейiнше Аллаһу та’ала оның нəпiл намаздарын қабылдамайды» хадис - 122 - НАМАЗ КІТАБЫ - 123 - НАМАЗ КІТАБЫ шəрифін хабар берген. Абдулқадір Гейлани келтірген бұл хадиске түсiндiрме берген Ханафи мазһабының ғалымы хазреті Абулхақ Дехлеви былай дейдi: «Бұл хабар парыз қарызы бар болғандардың сүннеттерi мен нəпiлдерiнiң қабыл болмайтындығын айқын көрсетедi. Сүннеттер парыздарды толықтыратынын бiлемiз. Мұның мағынасы, парыздардың орындалу кезінде олардың кəмiлдігін қамтамасыз ететін бiр амал орындалмай қалып қойса, сүннеттер өтелген парыздың дəл осы кем жерін толтырып, кемел табуына се- беп болады дегенді білдіреді. Əйтпесе, парыз қарызы болған кiсiнiң қабыл етiлмейтiн сүннеттерi еш нəрсеге жарамайды». Қудыс (Иерусалим) қазысы Мұхаммед Садық мырза фаита на- маздарын қаза етудi түсiндiрiп жатып былай дедi: «Ұлы ғалым Ибн Нужайм хазреттен сұрақ сұралды. «Бiреудiң қазаға қалған намаздары болса таң, бесiн, екінді, шам, құптан сүннеттерiн осы намаздардың қазасына ниет етiп оқыса, бұл адам сүннеттердi тəрк еткен бола ма?» Жауабы: Сүннеттердi тəрк еткен болмайды. Өйткенi, бес уақыт намаздың сүннеттерiн оқудағы мақсат, сол уақыт iшiнде парыз- дан басқа тағы бiр намаз оқу дегендi бiлдiредi. Шайтан адамдың мүлдем намаз оқымағанын қалайды. Парыздан басқа тағы бiр намаз қосып оқу арқылы шайтанға қырсығып, оны масқара еткен боламыз. Сүннет орнына қазаға ниет етумен сүннет те орындалған болады. Қаза борышы болғандардың əр намаз уақытында сол уақыттың па- рызынан басқа намаз оқу сүннетiн орындау үшiн қаза оқулары керек. Өйткенi, қазасы болған көптеген адамдар қаза оқымай, сүннетпен өмірін құртады. Бұлар жəһаннамға кетедi. Ал сүннеттердiң орны- на қазаларын өтеген адам жаһаннамнан құтылады.» - деген. Қаза намаздары қалай оқылады? Қаза намаздарын бiр сəтте болса ертерек оқып, тəубе етiп үлкен жазадан құтылу керек. Сондықтан сүннеттердi де қаза ниетiмен оқу керек. Жалқаулықпен намаз оқымағандар, жылдар бойы қарыздары болғандар намазға тұрған кездерінде, сүннетті орындап жатқанда сол уақыттың алғаш қазаға қалған намазын қаза етуді ниет етіп оқуы керек. Бұлардың сүннеттерді қаза намазы үшін ниет етіп өтеуі төрт мазһабта да қажеттi. Ханафи мазһабында үзірсіз қазаға қалдыру үлкен күнə. Бұл үлкен күнə бір намазды өтеу үшін өткен уақытта екі есе артуда. Өйткені, намазды бос уақыт тапқанда дереу өтеу де парыз. Есепке, санаққа сыймайтындай осы қорқынышты азаптан жəне күнəдан құтылу үшін бесін намазының алғашқы төрт рəкатын оқырда ең алғаш қаза болған бесіннің парызы ниетімен қаза ету керек. Бесіннің соңғы сүннетінде алғаш қазаға қалған таң намазының пары- зына ниет етіп, қазасын оқу керек. Екіндінің сүннетінде алғаш қазаға қалған екінді парызына ниет етіп қазасын өтеу керек. Ақшамның сүннетінде алғаш қазаға қалған шам парызына деген ниет пен үш рəкат қылып оқу керек. Құптанның алғашқы сүннетін оқырда алғаш қазаға қалған құптанның парызын жəне соңғы сүннетін оқығанда алғаш қазаға қалған үтірге ниет етіп үш рəкат оқу керек. Осылайша əр күні бір күндiк қаза өтеледі. Сол күннің парыздары ретімен орын- дала береді. Тарауих намазында да қазаға ниет етіп, қазаны орындау қажет. Қысқасы қанша жылдық қазасы болса да ниет етіп оқуды сон- ша жыл жалғастырады. Қазалар бітісімен сүннеттерді өз ниетімен оқи береді. Мүмкіндігі бар адам тек бір күндік сүннеттердің орны- нан пайдаланып қана қоймай əр бос уақытында да қазаларын оқып тез арада қаза борыштарын өтеу керек. Оқылмай қалған қазалардың күнəсі күн сайын екі есе артады. - 122 - НАМАЗ КІТАБЫ - 123 - НАМАЗ КІТАБЫ шəрифін хабар берген. Абдулқадір Гейлани келтірген бұл хадиске түсiндiрме берген Ханафи мазһабының ғалымы хазреті Абулхақ Дехлеви былай дейдi: «Бұл хабар парыз қарызы бар болғандардың сүннеттерi мен нəпiлдерiнiң қабыл болмайтындығын айқын көрсетедi. Сүннеттер парыздарды толықтыратынын бiлемiз. Мұның мағынасы, парыздардың орындалу кезінде олардың кəмiлдігін қамтамасыз ететін бiр амал орындалмай қалып қойса, сүннеттер өтелген парыздың дəл осы кем жерін толтырып, кемел табуына се- беп болады дегенді білдіреді. Əйтпесе, парыз қарызы болған кiсiнiң қабыл етiлмейтiн сүннеттерi еш нəрсеге жарамайды». Қудыс (Иерусалим) қазысы Мұхаммед Садық мырза фаита на- маздарын қаза етудi түсiндiрiп жатып былай дедi: «Ұлы ғалым Ибн Нужайм хазреттен сұрақ сұралды. «Бiреудiң қазаға қалған намаздары болса таң, бесiн, екінді, шам, құптан сүннеттерiн осы намаздардың қазасына ниет етiп оқыса, бұл адам сүннеттердi тəрк еткен бола ма?» Жауабы: Сүннеттердi тəрк еткен болмайды. Өйткенi, бес уақыт намаздың сүннеттерiн оқудағы мақсат, сол уақыт iшiнде парыз- дан басқа тағы бiр намаз оқу дегендi бiлдiредi. Шайтан адамдың мүлдем намаз оқымағанын қалайды. Парыздан басқа тағы бiр намаз қосып оқу арқылы шайтанға қырсығып, оны масқара еткен боламыз. Сүннет орнына қазаға ниет етумен сүннет те орындалған болады. Қаза борышы болғандардың əр намаз уақытында сол уақыттың па- рызынан басқа намаз оқу сүннетiн орындау үшiн қаза оқулары керек. Өйткенi, қазасы болған көптеген адамдар қаза оқымай, сүннетпен өмірін құртады. Бұлар жəһаннамға кетедi. Ал сүннеттердiң орны- на қазаларын өтеген адам жаһаннамнан құтылады.» - деген. Қаза намаздары қалай оқылады? Қаза намаздарын бiр сəтте болса ертерек оқып, тəубе етiп үлкен жазадан құтылу керек. Сондықтан сүннеттердi де қаза ниетiмен оқу керек. Жалқаулықпен намаз оқымағандар, жылдар бойы қарыздары болғандар намазға тұрған кездерінде, сүннетті орындап жатқанда сол уақыттың алғаш қазаға қалған намазын қаза етуді ниет етіп оқуы керек. Бұлардың сүннеттерді қаза намазы үшін ниет етіп өтеуі төрт мазһабта да қажеттi. Ханафи мазһабында үзірсіз қазаға қалдыру үлкен күнə. Бұл үлкен күнə бір намазды өтеу үшін өткен уақытта екі есе артуда. Өйткені, намазды бос уақыт тапқанда дереу өтеу де парыз. Есепке, санаққа сыймайтындай осы қорқынышты азаптан жəне күнəдан құтылу үшін бесін намазының алғашқы төрт рəкатын оқырда ең алғаш қаза болған бесіннің парызы ниетімен қаза ету керек. Бесіннің соңғы сүннетінде алғаш қазаға қалған таң намазының пары- зына ниет етіп, қазасын оқу керек. Екіндінің сүннетінде алғаш қазаға қалған екінді парызына ниет етіп қазасын өтеу керек. Ақшамның сүннетінде алғаш қазаға қалған шам парызына деген ниет пен үш рəкат қылып оқу керек. Құптанның алғашқы сүннетін оқырда алғаш қазаға қалған құптанның парызын жəне соңғы сүннетін оқығанда алғаш қазаға қалған үтірге ниет етіп үш рəкат оқу керек. Осылайша əр күні бір күндiк қаза өтеледі. Сол күннің парыздары ретімен орын- дала береді. Тарауих намазында да қазаға ниет етіп, қазаны орындау қажет. Қысқасы қанша жылдық қазасы болса да ниет етіп оқуды сон- ша жыл жалғастырады. Қазалар бітісімен сүннеттерді өз ниетімен оқи береді. Мүмкіндігі бар адам тек бір күндік сүннеттердің орны- нан пайдаланып қана қоймай əр бос уақытында да қазаларын оқып тез арада қаза борыштарын өтеу керек. Оқылмай қалған қазалардың күнəсі күн сайын екі есе артады. - 124 - НАМАЗ КІТАБЫ - 125 - НАМАЗ КІТАБЫ Алтыншы бөлім НАМАЗ ОҚЫМАЙТЫНДАР Хазреті Əбу Бəкiр (радыяллаһу анһ) айтады: «Бес уақыт намаздың уақыты келгенде перiштелер: «Ей адамдар тұрыңдар. Адамдар- ды өртеу үшiн жанып тұрған отты намаз оқып өшiрiңдер». Бiр ха- дис шəрифте: «Мұсылмандар мен кəпiрлердiң арасын айыратын айырмашылық бұл - намаз» - деп айтылған. Яғни мұсылман намаз оқиды. Кəпiр намазға мəн бермейдi. Ал мұнафиқтар (екі жүзділер) бiрде оқып, бiрде оқымай ахыретте қатты азапқа ұшырайды. Құран тафсиршілерінің атасы болған Абдуллаһ бин Аббас (радыяллаһу анһ) айтады: «Пайғамбарымыз айтты, «Намаз оқымағандар қиямет күнi Аллаһу та’аланы ашулы күйде көредi». Хадис имамдарының ауыз бірлігімен айтуларынша: «Бiр на- мазды уақытында əдейі оқымаған, яғни намаз уақыты өтіп бара жатқанына ашынбаған кiсi кəпiр болады». Немесе өлер кезде иман- сыз кетедi. Онда намаз ойына кіріп шықпайтын, намазды міндет са- намайтын кiсiлердiң жағдайы не болмақ? Əһли сүннет ғалымдары ауызбірлігімен ғибадат иманның бiр бөлiгi еместiгiн, яғни бір адам харам істегенімен иманы кетпейтінін айтқан. Бiрақ намаз жайын- да ауыз бірлігі болмады. Фиқһ имамдарынан Имам Ахмед ибни Ханбал, Исхақ бин Рахəвəйх, Абдуллаһ ибн Мубарак, Ибраһим Неһаи, Хакем бин Утайба, Аюб Сахтияни, Давуд Таи, Абу Бəкiр ибни Шейба, Зубейр бин Харб жəне көпшілік ғұлама бiр намазды бiлiп тұрып қазаға қалдырған кiсi кəпiр болады деді. Олай болса, ей дiн бауырым, саған айтарым ешбiр намазды қазаға қалдырма жəне шала оқыма! Қалауыңмен беріліп оқы! Қиямет күнi Аллаһу та’ала осы ғалымдардың ижтиһадымен үкiм етсе, не iстейсiң? Ханбали мазһабында бiр намазды себепсiз оқымаған кiсi дiннен шыққан кiсi сияқты өлiм жазасына тартылады. Жаназасы жуылмай- ды, кебінделмейдi жəне жаназа намазы оқылмайды. Мұсылмандар мазарына көмiлмей, мəйіті белгiсiз бiр жерге апарып көміп тастала- ды. Шафии мазһабында намазды бiлiп тұрып оқымаған кiсi дiннен шыққан болмаса да өлiм жазасына қиылады. Малики мазһабының үкiмi де Шафиимен бірдей. Ханафи мазһабында намазды бiлiп тұрып оқымаған кiсiнің жа- засы, намаз оқығанға дейiн қамауға алыну немесе қан шыққанға дейiн қамшы ұру. Бес нəрсенi орындамаған бес нəрседен мақрұм қалады: 1- Мүлкiнiң зекетiн бермеген кiсi дүниесінің берекетiн көрмейдi. 2- Ушрын (егiстiктен түскен пайданың оннан бiрiн) бермеген кісі егін даласындағы табысынан айрылады. 3- Садақа бермейтін адамның денсаулығы қалмайды. 4- Дұға етпеген адам тiлегiне жетпейдi. 5- Намаз уақыты кiргенде намаз оқуға талпынбаған кiсi соңғы демiнде кəлимаи шаһадат айта алмайды. Бiр хадис шəрифте: «Намазын себепсiз оқымаған кiсiге Аллаһу та’ала он бес қиыншылық жiбередi. Алтауы осы дүниеде, үшеуi өлер кезiнде, үшеуi қабiрде, соңғы үшеуi қабiрден тұрғанда берiледi. Бұ дүниеде берiлетiн алты азап: 1- Бейнамаздың өмiрiнде береке, бақыт болмайды. 2- Бет-əлпетiнде Аллаһ жақсы көрген құлдарының нұры, сүйкімділігі қалмайды. 3- Ешбiр жақсы, iзгi iсiне сауап берілмейді. 4- Дұғалары қабыл етiлмейдi. 5- Оны ешкiм жақсы көрмейдi. 6- Мұсылмандардың жасаған дұғаларының бұл кісіге пайда- сы тимейдi. Өлер алдында көретiн азаптары: 1- Қорланып, жаман өлім табады. 2- Аш болып өледi. 3- Көп су iшсе де шөлдеу азабымен өледі. Қабiрде берілетін азаптар: 1- Қабыр оны қатты қысады. Сүйектерi бiр-бiрiне кiрiп кетедi. 2- Қабiрi отқа толтырылып, күндiз- түнi оны жағады. 3- Аллаһу та’ала қабiрiне дүниедегi жыландарға ұқсамайтын өте үлкен бiр жылан жiбередi. Əрбiр намаз уақыты кіргенде оны шағып қинайды. Қиямет күнi көретiн азаптары: 1- Тозаққа алып баратын азап перiштелері қасынан айырыл- майды. 2- Аллаһу та’ала оны ашумен қарсы алады. 3- Есебi өте қиын болып, соңында тозаққа тасталады». - 124 - НАМАЗ КІТАБЫ - 125 - НАМАЗ КІТАБЫ Алтыншы бөлім НАМАЗ ОҚЫМАЙТЫНДАР Хазреті Əбу Бəкiр (радыяллаһу анһ) айтады: «Бес уақыт намаздың уақыты келгенде перiштелер: «Ей адамдар тұрыңдар. Адамдар- ды өртеу үшiн жанып тұрған отты намаз оқып өшiрiңдер». Бiр ха- дис шəрифте: «Мұсылмандар мен кəпiрлердiң арасын айыратын айырмашылық бұл - намаз» - деп айтылған. Яғни мұсылман намаз оқиды. Кəпiр намазға мəн бермейдi. Ал мұнафиқтар (екі жүзділер) бiрде оқып, бiрде оқымай ахыретте қатты азапқа ұшырайды. Құран тафсиршілерінің атасы болған Абдуллаһ бин Аббас (радыяллаһу анһ) айтады: «Пайғамбарымыз айтты, «Намаз оқымағандар қиямет күнi Аллаһу та’аланы ашулы күйде көредi». Хадис имамдарының ауыз бірлігімен айтуларынша: «Бiр на- мазды уақытында əдейі оқымаған, яғни намаз уақыты өтіп бара жатқанына ашынбаған кiсi кəпiр болады». Немесе өлер кезде иман- сыз кетедi. Онда намаз ойына кіріп шықпайтын, намазды міндет са- намайтын кiсiлердiң жағдайы не болмақ? Əһли сүннет ғалымдары ауызбірлігімен ғибадат иманның бiр бөлiгi еместiгiн, яғни бір адам харам істегенімен иманы кетпейтінін айтқан. Бiрақ намаз жайын- да ауыз бірлігі болмады. Фиқһ имамдарынан Имам Ахмед ибни Ханбал, Исхақ бин Рахəвəйх, Абдуллаһ ибн Мубарак, Ибраһим Неһаи, Хакем бин Утайба, Аюб Сахтияни, Давуд Таи, Абу Бəкiр ибни Шейба, Зубейр бин Харб жəне көпшілік ғұлама бiр намазды бiлiп тұрып қазаға қалдырған кiсi кəпiр болады деді. Олай болса, ей дiн бауырым, саған айтарым ешбiр намазды қазаға қалдырма жəне шала оқыма! Қалауыңмен беріліп оқы! Қиямет күнi Аллаһу та’ала осы ғалымдардың ижтиһадымен үкiм етсе, не iстейсiң? Ханбали мазһабында бiр намазды себепсiз оқымаған кiсi дiннен шыққан кiсi сияқты өлiм жазасына тартылады. Жаназасы жуылмай- ды, кебінделмейдi жəне жаназа намазы оқылмайды. Мұсылмандар мазарына көмiлмей, мəйіті белгiсiз бiр жерге апарып көміп тастала- ды. Шафии мазһабында намазды бiлiп тұрып оқымаған кiсi дiннен шыққан болмаса да өлiм жазасына қиылады. Малики мазһабының үкiмi де Шафиимен бірдей. Ханафи мазһабында намазды бiлiп тұрып оқымаған кiсiнің жа- засы, намаз оқығанға дейiн қамауға алыну немесе қан шыққанға дейiн қамшы ұру. Бес нəрсенi орындамаған бес нəрседен мақрұм қалады: 1- Мүлкiнiң зекетiн бермеген кiсi дүниесінің берекетiн көрмейдi. 2- Ушрын (егiстiктен түскен пайданың оннан бiрiн) бермеген кісі егін даласындағы табысынан айрылады. 3- Садақа бермейтін адамның денсаулығы қалмайды. 4- Дұға етпеген адам тiлегiне жетпейдi. 5- Намаз уақыты кiргенде намаз оқуға талпынбаған кiсi соңғы демiнде кəлимаи шаһадат айта алмайды. Бiр хадис шəрифте: «Намазын себепсiз оқымаған кiсiге Аллаһу та’ала он бес қиыншылық жiбередi. Алтауы осы дүниеде, үшеуi өлер кезiнде, үшеуi қабiрде, соңғы үшеуi қабiрден тұрғанда берiледi. Бұ дүниеде берiлетiн алты азап: 1- Бейнамаздың өмiрiнде береке, бақыт болмайды. 2- Бет-əлпетiнде Аллаһ жақсы көрген құлдарының нұры, сүйкімділігі қалмайды. 3- Ешбiр жақсы, iзгi iсiне сауап берілмейді. 4- Дұғалары қабыл етiлмейдi. 5- Оны ешкiм жақсы көрмейдi. 6- Мұсылмандардың жасаған дұғаларының бұл кісіге пайда- сы тимейдi. Өлер алдында көретiн азаптары: 1- Қорланып, жаман өлім табады. 2- Аш болып өледi. 3- Көп су iшсе де шөлдеу азабымен өледі. Қабiрде берілетін азаптар: 1- Қабыр оны қатты қысады. Сүйектерi бiр-бiрiне кiрiп кетедi. 2- Қабiрi отқа толтырылып, күндiз- түнi оны жағады. 3- Аллаһу та’ала қабiрiне дүниедегi жыландарға ұқсамайтын өте үлкен бiр жылан жiбередi. Əрбiр намаз уақыты кіргенде оны шағып қинайды. Қиямет күнi көретiн азаптары: 1- Тозаққа алып баратын азап перiштелері қасынан айырыл- майды. 2- Аллаһу та’ала оны ашумен қарсы алады. 3- Есебi өте қиын болып, соңында тозаққа тасталады». - 126 - НАМАЗ КІТАБЫ - 127 - НАМАЗ КІТАБЫ НАМАЗ ОҚИТЫНДАРДЫҢ ДƏРЕЖЕЛЕРІ Намаз оқыған жанның дəрежесі жəне намаз оқыған кiсiге берiлетiн сауап жайында хадистерде көп айтылған. Абулхақ бин Сай- фуддин Дехлевидiң «Ашиат-ул-лемаат» атты кiтабында намаздың ерекшелiктерiн көрсеткен хадистерде былай делінеді: 1. Абу Хурайрадан (радыяллаһу анһ) келген хабарда хазреті Пайғамбарымыз алейһиссалам былай бұйырады: «Бес уақыт на- маз жəне жұма намазы, келесi жұмаға дейiн, ал Рамазан оразасы келесi Рамазанға дейiн iстелiнген күнəлардың кəффараты, яғни кешірілуіне себеп болады. Үлкен күнəдан сақтанатын кiсiнiң кiшкентай күнəларының кешiрiлуiне себепшi болады». Осы ара- да істелген кіші күнəлардан құл ақысы болмағандар жуылады. Ал кіші күнəсы кешіріліп біткендердің үлкен күнəлары үшін тартатын азабының жеңілдетілуіне себеп болады. Бірақ үлкен күнəлардың кешiрiлуi үшiн тəубе ету керектiгiн ұмытпау керек. Үлкен күнəлары жоқ болса, онда дəрежесінің көтерілуіне себеп болады. Бұл хадис Муслимнiң Сахихiнде жазылған. Бес уақыт намазында кемшiлiгі бар кiсiнiң кешiрiлуiне жұма намазы себеп болады. Жұма намаздары да кемшiлiктi болса, Рамазан оразасы себеп болады. 2. Абдуллаһ бин Масуд (радыяллаһу анһ) айтады: «Бiр күнi хазреті Расулдан алейһиссалам Аллаһу та’аланың ең жақсы көретiн амалын сұрағанымда: «Уақытында оқылған намаз» деп жауап бердi. Кейбiр хадистерде:«Алғашқы уақытында оқылған намазды қатты жақсы көредi». Бұдан кейiнгi қайсы амал деп сұрағанымда: «Əке-шешеге жасалған жақсылық» деп бұйырды. Одан кейiн-ше деп сұрағанымда: «Аллаһ жолында жиһад ету» - деп жауап бердi. Бұл хадис Бухари мен Муслимде жазулы. Басқа бiр хадисте: «Ең жақсы амал бiреуге тамақ жегiзу» делiнген. Басқа бiреуiнде: «Сəлем беру» деп айтқан. Басқа бiр хадисте: «Ең iзгi iс түнде ел- дер тəттi ұйқыда жатқанда тұрып таһажжуд намазын оқу» делiнген. Басқа бiр хадисiнде Пайғамбарымыз: «Ең жақсы амал қолымен де, тiлiмен де ешкiмге зиян келтiрмеу»- деді. Басқа бiр хадисте: «Ең жақсы амал жиһад», тағы бiр жерде: «Ең жақсы амал хажжы мабрур» делiнген. Яғни ешбiр күнə араластырыл- май орындалған қажылық. «Аллаһу та’аланы зiкiр ету» жəне «Үздіксіз орындалатын амал» деп айтылған хадистер де кездеседi. Сұрақ сұраған адамдардың жағдайларына немесе сол кезеңге сай əртүрлi жауаптар берiлген. Мысалы, Исламның бастапқы кезiнде ең абзал iзгi iс ол жиһад едi. [Заманымызда амалдың ең абзалы жазу- мен, баспамен кəпірлерге, мазһабсыздарға жауап беру, əһли суннет ақидасын жаю. Осылайша жиһад етіп жатқандарға ақшасы, мал- мүлкі жəне қол күшімен көмектескендер де бұлардың алатын сау- аптарына ортақ болады. Аяты карималар, хадис шəрифтер намаздың зекеттен, садақадан да үстем екенін көрсетіп тұр. Бірақ өлім ауы- зында жатқан кісіге бір көмек беріп құтқарып қалу намаз оқудан да жоғары тұрады. Демек ғибадаттардың бір-бірінен үстемдігі əртүрлі хал-жағдайға байланысты өзгереді.] 3. Убада бин Сабиттен (радыяллаһу анһ) келген хабарда сүйікті Пайғамбарымыз былай деген: «Аллаһу та’ала бес уақыт намаз оқуды əмiр еттi. Егерде бiреу жақсылап дəрет алып бұларды уақытында оқитын болса, жəне рүкулері мен хушусын (жүректен оқу) толық орындаса, Аллаһу та’ала оны кешiретiндігiн уəде ет- кен. Ал бұны орындамағандарға ешқандай сөз бермеген. Қаласа ол кiсiнi кешiредi, қаласа азаптайды». Бұл хадисті Имам Ахмед, Абу Давуд жəне Насаи білдірген. Бұдан намаздың шарттарын, рүку мен сəжделерін мұқият орындау керектігі көрініп тұр. Дұрыс намаз оқығандарды əрине кешіреді. 4. Сахабалардың үлкендерінен Бурейда Асламидің (радыяллаһу анһ) айтуынша Расулуллаһ алейһиссалам: «Сiздер мен бiздiң арамыздағы ант - намаз. Намазды тəрк еткен кəпiр болады»-деді. Бұдан намаз оқитындардың мұсылман атануға лайықты екендігін түсінуге болады. Бұл хадисті имам Ахмед, Термизи, Насаи жəне Ибни Мажа білдірген. 5. Абу Зар Ғифари (радыяллаһу анһ) айтады: «Күздiң күнi хазреті Пайғамбар мен бiрге көшеге шықтық. Жапырақтар төгiлiп жатқан едi. Бір ағаштан екі шыбық кесіп алғанымда жапырақтары төгіліп қалды. «Ей, Əбу Зар! Бiр мұсылман Аллаһ разылығы үшiн намаз оқыса, мына ағаштан түскен жапырақтар сияқты күнəлары төгiледi»- деді. Бұл хадис шəрифті имам Ахмед хабар берді. 6. Зайд бин Халид Жуханиден (радыяллаһу анһ) келген хабарда Расулуллаһ алейһиссалам былай бұйырды: «Бiр мұсылман хушу- мен (беріліп) жақсылап екі рəкат намаз оқыса, өткен күнəлары кешiрiледi». Яғни Аллаһу та’ала оның кiшкентай күнəларын кешiредi. Бұл хадисті де имам Ахмед білдірген. 7. Абдуллаһ бин Амр ибни Ас (радыяллаһу анһ) хабар берген хадис шəрифте Расул əкрəм (саллаллаһу алейһи уə сəллəм) былай де- ген: «Егерде бiр кiсi намазын уақытында оқыса, бұл намаз қиямет күнi нұр болып ол кiсiнiң тозаққа түсуiне кедергi болады. Намаз оқуға көңiл бөлмесе, қиямет күнi нұр болмайды жəне еш қандай |