§1. Ерлі-зайыптылар мүлкінің заңды режимі

      35-бап. Ерлі-зайыптылардың әрқайсысының меншігі

      1. Мыналар:

      1) некеге отыруға (ерлі-зайыпты болуға) дейiн ерлi-зайыптылардың әрқайсысына тиесiлi 

болған мүлiк;

      2) ерлi-зайыптылардың некеде тұрған (ерлі-зайыпты болған) кезеңiнде мұрагерлiк тәртiбiмен

немесе өзге де өтеусіз мәмiлелер бойынша сыйға алған мүлкi;

      3) некеде тұрған (ерлі-зайыпты болған) кезеңінде ерлi-зайыптылардың ортақ қаражаты 

есебiнен сатып алынса да, қымбат заттар мен басқа да сән-салтанат заттарын қоспағанда, жеке 

пайдаланатын заттары (киiм-кешек, аяқкиiм және басқалар) ерлi-зайыптылардың әрқайсысының 

меншiгi болып табылады.

      2. Некенің (ерлі-зайыптылықтың) іс жүзінде тоқтатылуына байланысты бөлек тұрған кезеңде 

ерлi-зайыптылардың әрқайсысы жинаған мүлiктi сот олардың әрқайсысының меншiгi деп таниды.

      36-бап. Ерлі-зайыптылардың әрқайсысының мүлкін

              олардың бірлескен ортақ меншігі деп тану

      Егер некеде тұрған (ерлі-зайыпты болған) кезеңінде ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкi немесе 

ерлі-зайыптылардың бірінің мүлкi не олардың кез келгенiнiң еңбегi есебiнен осы мүлiктiң құнын 

едәуiр арттырған салыным жасалғаны (күрделi жөндеу, реконструкциялау, қайта жабдықтау және 

басқаларды) анықталса, ерлi-зайыптылардың әрқайсысының мүлкi олардың бiрлескен ортақ меншiгi 

болып танылады.

      37-бап. Ерлі-зайыптылардың ортақ мүлкін бөлу

      1. Ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкiн бөлу ерлi-зайыптылардың кез келгенiнiң талап етуі 

бойынша некеде тұрған (ерлі-зайыпты болған) кезеңiнде де, ол бұзылғаннан кейiн де, сондай-ақ 

кредит берушi ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкiндегi ерлi-зайыптылардың бiреуiнiң үлесiнен өндiрiп 

алу үшiн ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкiн бөлу туралы талабын мәлiмдеген жағдайда да жүргiзiлуi 

мүмкiн.

      2. Ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкi олардың келiсiмi бойынша ерлi-зайыптылар арасында 

бөлiнуi мүмкiн. Ерлi-зайыптылардың ортақ мүлiктi бөлу туралы келiсiмi нотариатта куәландырылуға

тиіс.

      3. Дау туған жағдайда, ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкiн бөлу, сондай-ақ ерлi-зайыптылардың

осы мүлiктегi үлестерiн айқындау медиация тәртібімен немесе сот тәртiбiмен жүргiзiледi.

      Ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкiн бөлу кезiнде сот кәмелетке толмаған баланың мүдделерін 

ескере отырып, ерлi-зайыптылардың талап етуi бойынша ерлi-зайыптылардың әрқайсысына қандай 

мүлiктің берiлуге жататынын айқындайды. Егер ерлi-зайыптылардың бiреуiне құны оған тиесiлi 

үлестен асатын мүлiк берiлсе, екінші жұбайға тиісті ақшалай немесе өзге өтемақы алып берiледі.

      4. Тек қана кәмелетке толмаған балалардың қажеттерiн қанағаттандыру үшiн сатып алынған 

заттар (киiм-кешек, аяқкиiм, мектеп және спорт керек-жарағы, музыкалық аспаптар, балалар 

кiтапханасы және басқалары) бөлуге жатпайды және балалары өзімен бiрге тұратын жұбайға 

өтемақысыз берiледi.

      Ерлi-зайыптылар өздерiнiң кәмелетке толмаған ортақ балаларының атына ерлi-зайыптылардың 

ортақ мүлкi есебiнен салған салымдары сол балаларға тиесiлi болып есептеледi және 

ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкiн бөлген кезде есепке алынбайды.

      5. Ерлi-зайыптылардың некеде тұрған (ерлі-зайыпты болған) кезеңiнде ортақ мүлкiн бөлген 

жағдайда ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкiнiң бөлiнбеген бөлiгi, сондай-ақ ерлi-зайыптылардың 

некеде тұрған (ерлі-зайыпты болған) кезеңiнде бұдан әрі жинаған мүлкi олардың бiрлескен ортақ 

меншiгiн құрайды.

      6. Некесi (ерлі-зайыптылығы) бұзылған ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкiн бөлу туралы 

ерлi-зайыптылардың талаптарына неке (ерлі-зайыптылық) бұзылған кезден бастап талап-арыз 

 үш жылдық мерзiмi қолданылады.

ескіруінің

      

Ескерту. 37-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 17.11.2014 

№ 254-V

 Заңымен (алғашқы ресми 

жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).

      38-бап. Ерлі-зайыптылардың ортақ мүлкін бөлу кезінде

               үлестерді айқындау

      1. Егер олардың арасындағы шартта өзгеше көзделмесе, ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкiн бөлу

және осы мүлiктегi үлестерiн айқындау кезiнде ерлi-зайыптылардың әрқайсысының үлесi тең деп 

танылады.

      2. Егер жұбайлардың бiреуi дәлелсiз себептермен табыс таппаса немесе ерлi-зайыптылардың 

ортақ мүлкiн екінші жұбайдың келісімінсіз отбасының мүдделерiне нұқсан келтiрiп жұмсаса, сот 

кәмелетке толмаған балалардың мүдделерiн негiзге ала отырып және (немесе) ерлi-зайыптылардың 

бiреуiнiң мүдделерiн негiзге ала отырып, ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкiндегi олардың 

үлестерiнiң теңдiгi негiзiн ескермеуге құқылы.

      3. Ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкiн бөлу кезiнде ерлi-зайыптылардың ортақ борыштары 

олардың арасында өздерiне берiлген үлеске барабар түрде бөлiнедi.

§2. Ерлі-зайыптылар мүлкінің шарттық режимі

      39-бап. Неке шарты

      1. Некеге отыратын (ерлі-зайыпты болатын) адамдардың келiсiмi немесе ерлi-зайыптылардың 

некедегi (ерлі-зайыптылықтағы) және (немесе) ол бұзылған жағдайдағы мүлiктiк құқықтары мен 

мiндеттерiн айқындайтын келiсiм неке шарты деп танылады.

      2. Неке шартында некеде (ерлі-зайыптылықтан) туған немесе асырап алынған балалардың 

мүліктік құқықтары көзделуі мүмкін.

      40-бап. Неке шартын жасасу

      1. Неке шарты тіркеуші органға некені (ерлі-зайыптылықты) мемлекеттiк тiркеу туралы 

өтініш берілген күннен бастап неке қию (ерлі-зайыпты болу) мемлекеттік тіркелгенге дейін де, 

некеде тұрған (ерлі-зайыпты болған) кезеңiндегі кез келген уақытта да жасалуы мүмкiн.

      Неке қию (ерлі-зайыпты болу) мемлекеттiк тіркелгенге дейiн жасалған неке шарты неке қию (

ерлі-зайыпты болу) мемлекеттiк тiркелген күннен бастап күшiне енедi.

      2. Неке шарты жазбаша түрде жасалады және міндетті түрде 

 жатады

нотариатта куәландырылуға

.

      41-бап. Неке шартының мазмұны

      1. Ерлi-зайыптылар неке шартымен Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген 

 режимiн өзгертуге, ерлi-зайыптылардың барлық мүлкiне, оның жекелеген 

бiрлескен ортақ меншiк

түрлерiне немесе ерлi-зайыптылардың әрқайсысының мүлкiне бiрлескен, 

 немесе бөлек меншiк

үлестiк

режимiн белгiлеуге құқылы.

      Неке шарты ерлi-зайыптылардың қолда бар мүлкiне қатысты да, болашақтағы мүлкіне де 

қатысты жасалуы мүмкiн.

      Неке шартында ерлi-зайыптылар өзара күтiп-бағу жөнiндегi өз құқықтары мен мiндеттерiн, 

бiр-бiрiнiң табыстарына қатысу тәсілдерін, өздерінің әрқайсысының отбасылық шығыстар шығару 

тәртiбiн айқындауға; неке (ерлі-зайыптылық) бұзылған жағдайда ерлi-зайыптылардың әрқайсысына 

берiлетiн мүлiктi айқындауға, сондай-ақ неке шартына ерлi-зайыптылардың мүлiктiк қатынастарына 

қатысты өзге де кез келген ережелердi, сондай-ақ осы некеден (ерлі-зайыптылықтан) туған немесе 

асырап алынған балалардың мүліктік жағдайын енгізуге құқылы.

      2. Неке шартында көзделген құқықтар мен мiндеттер белгiлi бiр мерзiмдермен шектелуi не 

белгiлi бiр жағдайлардың туындауына немесе туындамауына қарай қойылуы мүмкiн.

      3. Неке шарты ерлi-зайыптылардың құқық қабiлеттiлігін немесе әрекетке қабiлетiн, олардың 

өз құқықтарын қорғау үшiн сотқа жүгiну құқығын шектей алмайды; ерлi-зайыптылар арасындағы 

мүлiктiк емес жеке қатынастарды, ерлi-зайыптылардың балаларға қатысты құқықтары мен мiндеттерiн

реттей алмайды; еңбекке қабiлетсiз мұқтаж жұбайдың күтіп-бағу қаражатын алуға құқығын шектейтiн

ережелерді және Қазақстан Республикасы неке-отбасы заңнамасының негiзгi бастауларына қайшы 

келетiн басқа да жағдайларды көздей алмайды.

      42-бап. Неке шартын өзгерту және бұзу

      1. Неке шарты ерлi-зайыптылардың келiсiмі бойынша кез келген уақытта өзгертiлуi немесе 

бұзылуы мүмкiн. Неке шартын өзгерту туралы немесе бұзу туралы келiсiм неке шартының өзi сияқты 

нысанда жасалады.

      Қазақстан Республикасының 

 көзделген жағдайларды қоспағанда, неке 

Азаматтық кодексінде

шартын орындаудан бiржақты бас тартуға жол берiлмейдi.

      2. Ерлi-зайыптылардың бiреуiнiң талап етуi бойынша неке шарты Қазақстан Республикасының 

 шартты өзгерту және бұзу үшiн белгiленген негiздер мен тәртiп бойынша 

Азаматтық кодексiнде

соттың шешiмiмен өзгертiлуi немесе бұзылуы мүмкiн.

      3. Неке шартында неке (ерлі-зайыптылық) тоқтатылғаннан кейiнгi кезеңге көзделген 

мiндеттемелерді қоспағанда, неке шартының қолданылуы неке (ерлі-зайыптылық) тоқтатылған кезден 

бастап тоқтатылады.

      43-бап. Неке шартын жарамсыз деп тану

      1. Неке шартын сот Қазақстан Республикасының 

 көзделген мәмiлелер 

Азаматтық кодексiнде

жарамсыздығының негiздері бойынша толық немесе iшiнара жарамсыз деп тануы мүмкiн.

      2. Егер шарттың талаптары ерлi-зайыптылардың бiреуiн өте қолайсыз жағдайда қалдырса 

немесе осы некеден (ерлі-зайыптылықтан) туған немесе асырап алынған балалардың мүліктік 

құқықтарын бұзса, сот ерлi-зайыптылардың осы бiреуiнiң талап етуi бойынша неке шартын толық 

немесе iшiнара жарамсыз деп тануы да мүмкiн. Осы Кодекстің 41-бабы 

 талаптарын 

3-тармағының

бұзатын неке шартының талаптары жарамсыз деп танылады.

§3. Ерлі-зайыптылардың міндеттемелер бойынша жауапкершілігі

      44-бап. Ерлі-зайыптылардың мүлкінен өндіріп алу

      1. Ерлi-зайыптылардың бiреуiнiң мiндеттемелерi бойынша тек сол жұбайының мүлкi ғана 

өндiрiп алынады. Бұл мүлiк жеткiлiксiз болған кезде кредит берушi өндiрiп алу үшiн 

ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкiн бөлу кезiнде борышкер жұбайға тиесiлi болатын борышкер жұбайдың

үлесiн бөліп беруді талап етуге құқылы.

      2. Егер сот ерлi-зайыптылардың бiреуiнiң мiндеттемелерi бойынша алынғандардың бәрi 

отбасының мұқтажына пайдаланылғанын анықтаса, өндiрiп алу ерлi-зайыптылардың ортақ 

 бойынша, сондай-ақ ерлi-зайыптылардың бiреуiнiң мiндеттемелерi бойынша 

мiндеттемелерi

ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкi өндіріп алынады. Бұл мүлiк жеткiлiксiз болған кезде 

ерлi-зайыптылар көрсетілген мiндеттемелер бойынша өздерiнiң әрқайсысының мүлкiмен ортақ 

жауапкершілікте болады.

      Егер соттың үкiмiмен ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкi ерлi-зайыптылардың бiреуi қылмыстық 

жолмен алған қаражат есебiнен сатып алынғаны немесе көбейтiлгенi анықталса, тиiсiнше 

ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкi немесе оның бiр бөлiгi өндіріп алынады.

      3. Ерлi-зайыптылардың өздерінің кәмелетке толмаған баласы келтiрген зиян үшiн 

жауапкершiлiгi Қазақстан Республикасының 

 айқындалады. Ерлi-зайыптылардың 

Азаматтық кодексімен

өздерінің кәмелетке толмаған баласы келтiрген зиянды өтеуi кезiнде осы баптың 2-тармағына 

сәйкес олардың мүлкiнен өндiрiп алыну жүргізіледі.

      45-бап. Неке шартын жасасу, өзгерту және бұзу

              кезіндегі кредит берушілердің құқықтарына

              кепілдік

      Борышкер жұбайдың кредит берушiсi (кредит берушiлерi) Қазақстан Республикасы Азаматтық 

 нормаларына сәйкес, өзгерген мән-жайларға байланысты ерлi-зайыптылар арасында 

кодексiнiң

жасалған неке шартының талаптарын өзгертудi немесе оны бұзуды талап етуге құқылы.

3-БӨЛІМ. ОТБАСЫ

8-тарау. БАЛАНЫҢ ТУУ ТЕГІН АНЫҚТАУ

      46-бап. Ата-аналардың және баланың құқықтары мен

               міндеттерінің туындауы үшін негіздер

      1. Бала туғаннан кейін бірден тіркеледі және туылған кезінен бастап атын алуға және 

азаматтық алуға құқығы, сондай-ақ мүмкіндігіне қарай, өз ата-аналарын білуге құқығы және 

олардың қамқорлығына құқығы болады.

      2. Ата-аналардың және баланың құқықтары мен міндеттері баланың Қазақстан Республикасының 

заңында 

 тәртіппен куәландырылған тегіне негізделеді.

белгіленген

      3. Бала асырап алушылар мен асырап алынған балалардың құқықтары мен міндеттері асырап алу

туралы заңды күшіне енген сот шешіміне негізделеді.

      47-бап. Баланың туу тегін анықтау

      1. Баланың анасы жағынан туу тегін (анасын) ананың баланы медициналық ұйымда туғанын 

растайтын құжаттардың негізінде тіркеуші орган анықтайды.

      Бала медициналық ұйымнан тыс жерде туған жағдайда, оның туу тегін туу фактісін растайтын 

медициналық құжаттардың негізінде тіркеуші орган анықтайды, ал олар болмаған жағдайда, баланың 

туу тегінің фактісі сот тәртібімен анықталады.

      2. Бір-бірімен некеде тұратын (ерлі-зайыпты) адамдардан туған баланың туу тегі 

ата-анасының некені (ерлі-зайыптылықты) қию туралы 

 расталады.

куәлігімен

      Бала суррогат анадан туған жағдайда баланың туу тегі суррогат ана болу жөнінде жасалған 

шарт негізінде куәландырылады.

      3. Егер өзгеше дәлелденбесе, бала неке (ерлі-зайыптылық) бұзылған, ол жарамсыз деп 

танылған кезден бастап немесе бала анасының жұбайы қайтыс болған кезден бастап екi жүз сексен 

күн iшiнде туған жағдайда, анасының бұрынғы жұбайы баланың әкесi болып танылуы мүмкін.

      4. Егер баланың анасы өзінің жұбайы не бұрынғы жұбайы баланың әкесі емес деп мәлімдесе, 

баланың әкесі баланың өз анасының және әкесінің не жұбайының, бұрынғы жұбайының бұл туралы 

жазбаша өтініші болған кезде, осы баптың 5-тармағында немесе осы Кодекстің 

 көзделген

48-бабында

қағидалар бойынша анықталады. Мұндай өтініш болмаған жағдайда бұл мәселе сот тәртібімен 

шешіледі.

      5. Баланың анасымен некеде тұрмайтын (ерлі-зайыпты емес) адамның әке болуы баланың әкесi 

мен анасының тіркеуші органға бiрлесiп өтініш беруі арқылы анықталады. Анасы қайтыс болған, ол 

әрекетке қабiлетсiз деп танылған, анасының болған жерiн анықтау мүмкiн болмаған жағдайларда 

немесе ол ата-ана құқықтарынан айырылған жағдайда - қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі 

функцияларды жүзеге асыратын органның келiсiмiмен баланың әкесiнiң өтініші бойынша, мұндай 

келiсiм болмаған кезде - сот шешiмi бойынша анықталады.

      Егер анасының жұбайы болып табылмайтын еркектiң әке екендiгi анықталған болса, баланың 

анасы босанғанға дейiнгi және босанғаннан кейiнгi кезеңдердiң iшiнде өзiн күтіп-бағу жөнiндегi 

шығыстарға арналған тиiстi ақша қаражатын одан 

 талап етуге құқылы. Сот ақша 

сот тәртiбiмен

қаражатының мөлшерiн және төлемдердің кезеңділігін тараптардың материалдық, отбасылық және 

назар аударуға тұратын басқа да мүдделерiн негiзге ала отырып, ақша қаражатын төлеу кезiнде 

қолданылып жүрген айлық есептiк көрсеткiштiң еселенген арақатынасымен айқындайды.

      6. Тууды мемлекеттік тіркеу туралы акт жазбасындағы баланың әкесі туралы мәліметтерді 

алып тастау туралы сот шешімі негізінде тіркеуші орган баланың анасының жұбайы немесе бұрынғы 

жұбайы баланың әкесі болып көрсетілген туу туралы акт жазбасындағы баланың әкесі туралы 

мәліметтерді алып тастайды.

      7. Он сегiз жасқа (кәмелетке) толған адамға қатысты әке болуды анықтауға - тек қана оның 

келiсiмiмен, ал егер ол әрекетке қабiлетсiз деп танылса, оның қорғаншысының немесе қорғаншылық 

немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын 

 келiсiмiмен жол берiледi.

органның

      48-бап. Әке болуды сот тәртібімен анықтау

      Бiр-бiрiмен некеде тұрмайтын (ерлі-зайыпты емес) ата-аналардан бала туған жағдайда және 

ата-аналарының бiрлескен өтініші немесе баланың әкесiнiң өтініші болмаған кезде баланың нақты 

адамнан туу тегi (әкесі) ата-аналарының бiреуiнiң, бала қорғаншысының немесе қамқоршысының 

өтініші бойынша немесе баланы асырап отырған адамның өтініші бойынша, сондай-ақ бала кәмелетке 

толған соң оның өз өтініші бойынша 

 анықталады. Бұл ретте сот баланың нақты 

сот тәртiбiмен

адамнан туу тегiн дәйекті түрде растайтын айғақтарды назарға алады.

      49-бап. Соттың әке болуды тану фактісін анықтауы

      Өзiн баланың әкесiмiн деп мойындаған, бiрақ баланың анасымен некеде тұрмаған (

ерлі-зайыпты емес) адам қайтыс болған жағдайда оның әке екенiн тану фактiсi Қазақстан 

Республикасының 

 сәйкес сот тәртiбiмен анықталуы мүмкiн.

азаматтық іс жүргізу кодексіне

      50-бап. Баланың ата-аналары (ата-анасы) туралы туу

               туралы актілер жазбалары кітабына жазу

      Баланың ата-аналары (ата-анасы) туралы туу туралы актілер жазбалары кітабына жазу осы 

Кодексте көзделген тәртіппен жүргізіледі.

      51-бап. Әке (ана) болуды даулау

      1. Туу туралы актілер жазбалары кiтабына ата-аналардың жазуы баланың әкесi немесе анасы 

ретiнде жазылған адамның, iс жүзiнде баланың әкесi немесе анасы болып табылатын адамның, бала 

кәмелетке толған соң оның өзiнiң, баланың қорғаншысының немесе қамқоршысының, сот әрекетке 

қабiлетсiз деп таныған ата-ана қорғаншысының талап етуi бойынша тек қана 

 

сот тәртiбiмен

даулануы мүмкiн.

      2. Баланың әкесінің өтініші бойынша немесе әке болудың күшін жою туралы сот шешіміне 

сәйкес әке мен ананың бірлескен өтініші негiзiнде баланың әкесi болып жазылған адамның талабы, 

егер жазу кезiнде бұл адамға өзінің іс жүзінде баланың әкесi емес екендiгi белгілі болса, 

қанағаттандырылмауға тиіс.

      Егер баланың тууы туралы акті жазбасында баланың анасының жұбайы немесе бұрынғы жұбайы 

баланың әкесі болып көрсетілсе, сот туу туралы актілер жазбасынан баланың әкесі туралы 

мәліметтерді алып тастау туралы мәселені шешкенге дейін тіркеуші орган әке болуды анықтауды 

мемлекеттік тіркеуден жазбаша түрде бас тартуға тиіс.

      3. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен қосалқы репродуктивтік 

әдістер мен технологияларды қолдануға жазбаша түрде келiсiм берген адамдардың әке (ана) болуды 

даулау кезiнде осы мән-жайларға сiлтеме жасауға құқығы жоқ.

      Басқа әйелге эмбрионды ауыстырып салуға келiсiм берген адамдардың, сондай-ақ суррогат 

ананың ана және әке болуды даулау кезiнде осы мән-жайларға сiлтеме жасауға құқығы жоқ.

      52-бап. Бір-бірімен некеде тұрмайтын (ерлі-зайыпты

              емес)адамдардан туған баланың құқықтары

              мен міндеттері

      Осы Кодекстің 

-

 көзделген тәртiппен әке болуы анықталған жағдайда, баланың

47 49-баптарында

бiр-бiрiмен некеде тұратын (ерлі-зайыпты) адамдардан туған бала сияқты, ата-аналары мен олардың

туыстарына қатысты сондай құқықтары мен мiндеттерi болады.

      53-бап. Жеке өмірге қолсұқпаушылық, жеке және

              отбасылық құпия

      1. Жеке өмір, жеке және отбасылық құпия заңның қорғауында болады.

      2. Азаматтық хал актілерін мемлекеттік тіркеуді жүзеге асыратын лауазымды адамдар, 

сондай-ақ жеке өмір туралы өзгеше түрде хабардар болған басқа да адамдар жеке және отбасылық 

құпияны сақтауға міндетті.

      3. Азаматтардың жеке және отбасылық өмірі туралы мәліметтерді жария ету Қазақстан 

Республикасының 

 

 жауаптылыққа әкеп соғады.

заңдарында белгіленген

жүктеу/скачать 277,76 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: