585-бап. Төлемақы төлеушілер 1. Төлемақы төлеушілер: мемлекеттік орман иеленушілер және Қазақстан Республикасының Орман кодексінде айқындалған тәртіппен орман пайдалану құқығын алған адамдар; Қазақстан Республикасы Үкіметінің тиісті шешімі негізінде өсімдіктердің сирек кездесетін және Құрып кету қаупі төнген түрлерін, олардың бөліктерін немесе дериваттарын алып қою құқығын алған адамдар; фармацевтикалық, азық-түлік және техникалық қажеттіліктер үшін жабайы өсімдік түрлерін дайындауды (жинауды) жүзеге асыратын тұлғалар. 2. Орман өсіру үшін нысаналы мақсатта орман пайдалану құқығын алған кезде өздерінің меншігіндегі немесе Қазақстан Республикасының Жер кодексіне сәйкес ұзақ мерзімді жер пайдалануындағы жеке орман қоры учаскелерінде орман пайдалануды жүзеге асыратын орман иеленушілер төлемақы төлеушілер болып табылмайды.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 30 желтоқсандағы № 1033 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Үкіметінің заң жобалау жұмыстарының 2020 жылға арналған жоспарының 16 және 17 - тармақтарын орындау үшін "өсімдік әлемі туралы" және "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өсімдік дүниесі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" заң жобалары (бұдан әрі-заң жобалары) әзірленді.
Заң жобалары өсімдіктер әлемі объектілерін қорғау, қорғау, қалпына келтіру және пайдалану саласындағы мақсаттарды, міндеттерді және құқықтық негіздерді айқындайды.
Қазіргі уақытта қолданыстағы Орман кодексінде және "ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы" заңда өсімдіктер дүниесі объектілерін тек мемлекеттік орман қоры (МОҚ) жерлерінде, оның ішінде ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда (ЕҚТА), жалпы ауданы 30 млн.га қорғау, молықтыру және пайдалану мәселелері реттелген, бұл республика аумағының тек 11% - ын құрайды.
МОҚ және ЕҚТА жерлерінен тыс жерлерде өсімдіктер дүниесі объектілерімен жұмыс істеу жөніндегі мәселелер заңнамамен реттелмеген.
Қазақстанда жоғары тамырлы өсімдіктердің 6000-ға жуық түрі, саңырауқұлақтардың 4850 түрі, балдырлардың 2000 түрі, мүктер мен қыналардың 1000 түрі бар.
Осы өсімдік түрлерінің жалпы санынан 1406 түрі дәрілік өсімдіктер болып табылады, оның ішінде 220 түрі ресми медицинада танылған, 387 түрі Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына сирек кездесетін және Құрып кету қаупі төнген ретінде енгізілген, ежелгі уақыттан бері өсіп келе жатқан реликті өсімдіктердің 110 түрі, сондай-ақ өсімдіктердің 698 эндемикалық түрі тек Қазақстанда ғана өседі.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 6-бабына сәйкес жер және оның қойнауы, су көздері, өсімдіктер мен жануарлар дүниесі, басқа да табиғи ресурстар мемлекет меншігінде болады. Жер, сондай-ақ заңда белгіленген негіздерде, шарттар мен шектерде жеке меншікте де болуы мүмкін.
ҚР "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі)" Кодексінің 6-параграфында орманды пайдаланғаны үшін, оның ішінде дәрілік өсімдіктер мен техникалық шикізатты, жабайы өсетін жемістерді, жаңғақтарды, саңырауқұлақтарды, жидектерді және басқа да тамақ өнімдерін, мүк, орман төсеніштері мен түскен жапырақтарды, Қамысты дайындағаны және жинағаны үшін төлемақы тәртібі айқындалған. Бұл норма МОҚ және ЕҚТА жерлеріне қолданылады, ал өсімдіктер дүниесі объектілерін пайдаланғаны үшін төлемақы ставкаларын орман шаруашылығы саласындағы уәкілетті орган айқындаған тәртіпке сәйкес жасалған жергілікті атқарушы органдардың есептеулері негізінде облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың облыстық өкілді органдары бекітеді.
Табиғи өсімдік ресурстарын және өсімдік әлемінің генетикалық қорын сақтау, молықтыру, ұтымды және теңгерімді пайдалану мәселелерін тиімді басқару, халықтың осы табиғи ресурстарға қажеттілігін қанағаттандыру мақсатында Министрлік облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті өкілді органдарының төлемақы ставкаларын бекіту құзыретін бере отырып, МОҚ және ЕҚТА жерлерін қоспағанда, жердің барлық санаттарында өсімдік дүниесі объектілерін пайдаланғаны үшін төлемақының ұқсас нормасын Салық кодексіне енгізуді ұсынады.
