Колл центр

Масс- медиа мәтіндеріндегі

графикалық құралдар

Қазақ медиа мәтіндеріндегі

креолды мәтіндер

Орындаған:Әлі Жансая

Тексерген:Иманалиева Ғазиза

Креолды мәтін

Креолды мәтін – оқырман

санасына тікелей әсер етуші

гетерогенді мәтін типі болып

табылатын тиімді құрал

ретінде бағалануы тиіс

Креолды мәтіндерді автордың  

прагматикалық ұстанымын (материалға 

адресат назарын бірден аудару, әртүрлі 

түстер арқылы оқырман санасында 

түрліше ассоциациялар туындату, түрлі 

таңбалар арқылы символдық мәнді 

білдіру, суреттер мен фотосуреттер 

арқылы мәтіннің вербалды бөлігіндегі 

ақпаратты нақтылай, толықтыра түсу т.б.) 

барынша айқын көрсететін аса тиімді 

тәсіл деуге болады. Қазіргі қазақ 

баспасөзінде бұл тәсілдің кеңінен 

қолданылуы журналистикадағы 

жаңашылдық пен шығармашылық 

еркіндікті байқатады.

«Креолды мәтіндер дегеніміз – әртекті

екі бөліктен: вербалды және

бейвербалды құралдардан тұратын

мәтіндер». Креолды мәтіндердің

маңызды элементтерінің бірі ретінде түс

арнайы сөз болды. Газет мәтіндерінде ол

аттрактивтік, мәнайырғыштық, 

экспрессивтік, символдық, эстетикалық

қызметтердің бірін атқарады.

Жетісу газеті

Айдар:Әлеумет

Тақырыпат: « Мұнда келген жандар әкімдерің қайда деп сұрамайды». 

Іледегі қуаныш

Түс:,

Көк түс – жан тыныштығын, молшылықты, татулықты білдіреді. Ол

адамдар мен қоғамды байланыстыратын негізгі дәнекер іспетті, бірлік, 

көпшілдік сезімнің, сенімнің түсі. Сондай–ақ, көк түсті ұнататындар

өкпелегіш, сары уайымға салынғыш болып келеді. Әсіресе, көк түсті

молшылықтың нышаны .Көк түсті таңдағандар – тыныш ортаны, 

мазасыздық пен сотқарлықтан, келіспеушіліктен алыс болуды

қалайтындар. Олар бір-біріне деген сенімді қалайды және өзгелердің де 

оларға сенуіне әбден болады

Тыныс белгілері: тырнақша, нүкте.

Жазба тiлде қолданылатын көптеген графикалық құралдар ауызекi

сөйлеуде дауыс ырғағымен, үзiлiспен, қимыл қозғалыспен жеткiзуге

болатын құрал болып табылады. Жазба тiлде көбiнесе дауыс ырғағы

тырнақшаның көмегiмен берiледi. Әдетте тырнақшаның ерекше ырғақты

көрсететiн тiлден тысқары ролi бар. Мысалы, тырнақша көп мағыналы

сөздiң мәнiн айқындауға ықпал етедi.

Ауызша

тілдесімде тілдік бірліктерге ілесе ақпарат бейвербалды амалдармен

беріледіКоммуникация барасында, шапалақ ұру, бет шымшу, жұдырық

түю, қол бұлғау, қол сілтеу, жымию, қабақ шыту сынды бейвербалды

амалдар коммуника- тивтік мақсатына сәйкес адресатының сәйкес

прагматикалық әсерін туғызып отырады

Графикалық

белгілер

арқылы

ақпарат

беруде

түстердің

өзі

маңызды

рөл

ойнайды.

Әрбір

компанияның өзі- не тиесілі графикалық белгісі,

логотипі бола- тыны барлығына белгілі. Мысалы

«Билайн» ұялы байланыс желісінікі – сары және

қара түс- тер кезектескен жолақтар, Халық банкінікі

– жасыл және сары түс- терге боялған айқасқан ромб

тәрізді, каспий- сары,қызыл, ақ. Дәл осы түстер,

сәйкес графикалық формада қоғамда ұшырасып

жатқан

кезде

адам

санасында

дәл

сол

компаниялармен ассоциация туып, сол компанияның

тауары мен қызметі ұсынылатындығы жайлы

ақпарат алады.