Коммуникация

қолданылмағанмен,  «bring  your  own»  [өзіңмен  бірге  алып  кел]  де­
ген  қолданыстың өзі  ішімдік туралы  екенін  бірден аңғартады.
Қоршаған  ортаны  қорғау,  экология  мәселесі  бойынша  қамқор- 
лык, танытуда  хабарландыру  мен  мекеме  маңдайшасындағы  жазу- 
лардыңтілі батыс мәдениетініңөзіндік ерекшелігін толықбейнелеп
көрсетеді.  Батыс идеологиясындағы  қоршаған ортаны  қорғау мәсе- 
лесі  индивидтің жеке  басының  пайдасымен  сәйкес  келеді.  Еуропа, 
Америка,  Австралияның үлкен-кіші  қонақүйлерінде турғындардың 
бөлмесінде мынадай хабарландыру жазылып тұрады:
HELP  US TO  HELP THE  ENVIRONMENT 
Now more than ever it is important to pro­
tect  the  environment  by  reducing  pollution 
and  saving  on  energy  and  costs.  At  the  Man­
chester  Conference  Center  we  believe  that 
even  small  gestures  can  make  a  difference. 
We would  like you to help us cut down on  un­
necessary laundering by telling  us whether or 
not your towels need  replacing each day.
If you  would  like  your  towels  changed,  tf 
the towel rail  and  we will fold them for you.
[Б13ГЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ  ҚОРҒАУҒА КӨМЕК БЕРІҢІЗДЕР. 
Қазіргі  кезде  ауаның ластануы,  қуат  көздерін  (энергия)  үнем- 
деу арцылы қоршаған ортаны қорғау қажеттілігі туындап отыр. 
Манчестердегі  орталық  конференция  мүшелерінің  пікірінше, 
қоршаған  ортаны  қортауда  кішігірім  әрекеттің  өзі  мацызды. 
Мәселен, сіздер  күнделікті кір жууды үнемдеу арқылы көмек- 
тесе  аласыз.  Ол  туралы  сіз  сүлгіні  күнде  ауыстыру  керек  пе, 
жок,  па  дегенді  хабарлай  аласыз.  Егер  сізге  сүлгіні  күнделікті 
ауыстыру  керек  болса,  оны  іліп  қойыңыз.  Оны  өзіміз  жинап 
аламыз.
ТҮСІНІСТІК ТАНЫТҚАНДАРЫҢЫЗҒА РАҚМЕТ!
Бул түсініктеме қайта өңделген  қағазға жазылған].
;n  please  hang  them  on
THANK YOU  FOR YOUR CO-OPERATION
Printed  on  recycled card.
Қоршаған  ортаны  қорғау,  оған  қамқорлық  таныту  турғысынан 
алғанда  бұл  өтініштің  өзіндік  орны  бар.  Бірақ  бул  өтініш  қоршаған 
ортаны  қорғау қажеттілігі туралы үндеумен астасып  кетеді.
TOWELS
Towels  on  the  floor  say  «Change  me», 
Towels hanging up say «Keep  me».
We have adopted this policy at the request 
of our many environmentally friendly guests.
Dear guest,
welcome  to  our  hotel.  We  would  like  to 
wish you a  pleasant stay.
Please -  for the sake of the environment:
None  of  us  want  to  alter  the  natural 
balance  and  cycle  of water,  or to  burden  the 
environment with  any more  washing  powder 
than  absolutely  necessary.
Please -  it's up to you to decide:
If  we  find  used  towels  hanging  on  the 
towel-hanger,  that  means:  you  will  go  on 
using them.
СҮЛГІ.
Едендегі сүлгі «Мені ауыстыр», ал ілініптұрған сүлгі «Мені қал- 
дыр» деген сөз.
Біз  мундай  саясатты  туртындардың  өтініші  бойынша  жүргізіп 
келеміз.
Қурметті  қонақтар,  біздің қонақүйге қош  келдіңіздер! 
Қонақүйде уақытты жақсы өткізулеріңізге тілектеспіз.
Өтініш,  қоршаған ортаны  қорғауға ңамқорлықтэнытайық: 
Біздің ешқайсысымыз табиғаттағы  тепе-теңдікті  (баланс) буз- 
ғымыз келмейді, ешкім қоршаған ортаны  кір жуғыш унтақтың 
артық мөлшерімен ластағысы  келмейді.
Шешімді  сіздер қабылдайсыздар!
Ілініп  турған  сулгі  сіздердің  әлі  де  қолданатыныңызды  біл- 
діреді.
Егер сүлгі жуынатын бөлмеде жатса, онда оны ауыстыру керек 
деп түсінеміз.
Көл  рақмет!
Экологияның бірінші  заңы бойынша барлығы бір-бірімен бай- 
ланысты.  Барри Комонер.
Біздіңғаламшардыңтабиғи ресурстарын сақтап қалуға көмек- 
тесу үшін  қоршаған  ортаны  қорғау бойынша төмендегі талап- 
тардың сақталуын сураймыз:
20-264
305

Сүлгіні  ары  қарай  да  қолданғыңыз  келсе,  оны  иептіру  үшін 
тиісті орынға іліп  қойыңыз.
Сүлгіні  ауыстырғыңыз  келсе,  оны  жуынатын  бөлмеге  қалды- 
рыңыз.
Бөлмеден  шығарда  жарықты,  суды  және  теледидарды 
өшіріңіздер.
Егер сізге  күнделікті  газет керек болса,  онда  кнопканы  екі  рет 
басыңыз.
Өтініш, шешім қабылдаңыздар: жуынатын бөлмеге қалдырған 
сүлгі  «менің оны  ауыстырғым  келеді»  дегенді  білдіреді,  ілулі 
турған  сүлгі  «мен  оны  әлі  де  қолданзмын» дегенді  білдіреді. 
Сіз бул  арекет арқылы  қоршағзн  ортаны  қортауға  өз  үлесімді 
қосамын дегенді  білдіресіз.
If we find them  in the shower or the  bath 
we  will  understand:  you  would  like  us  to 
change them.
Thank you very much.
The first  law of ecology  is that everything 
is recalled to everything else Barry Commoner 
To  help  us  conserve  our  planet's  natural 
resources,  we  ask  you  to  consider  the 
following environmentally friendly  practices: 
Hang  your  towels  on  the  towel  rack  to 
dry,  if you wish to  re-use them.
Put them  in the bathtub if you wish them 
to be laundered.
Switch off the air conditioning, television 
and  lights when departing your room.
If  you  require  daily  newspaper  please 
contact  out  Reception  on  extension  2  to 
place your order.
Thank you  for your assistance  in  preserv­
ing our environment.
Please  decide:  Hand-Towel  thrown  into 
the  bath  or shower means.  Please  exchange.  Hand-Towels  replaced  on 
the towel-rail  means:  I'll  use it again -  for the sake of our environment.
Ағылшынтілді  елдерде  жан-жануарларға  деген  махаббат,  қам- 
қорлық  қоғамдық  өмірдің  бірден-бір  ерекшелігі.  Сонымен  қатар 
тұрғындарды  экологиялық  турғыдан  тәрбиелеу  бағдарламасының 
бір  бөлігі  саналады.  Бұл  бағдарлама  ғылыми,  саяси,  қоғамдық дең- 
гейде, сонымен қатар В.В.  Маяковский айтқандай, «мекеме маңдай- 
шасындағы жазулардың әліпбиі»  негізінде жүзеге асырылады.
Төменде  берілетін  мысалдардан  Австралиядағы  хабарланды- 
ру  мен  үндеулердің  сандық  және  сапалык,  жағына  қарай  отырып, 
австралиялықтардың  жануарлар  мен  өсімдіктер  дүниесіне  өте 
ұқыпты және асқан  қамқорлықпен  қарайтынын байқаймыз.
Жануарлар  дүкені,  саябағы  не  қорыққа  келушілерден  осы  бір 
қорғансыз жандардың қауіпсіздігін  қамтамасыз ету үшін  белгілі бір 
ережелерді орындау талап етіледі. Тыңдаушыға  эсер ету мақсатын- 
да  ережені жазуда түрлі тілдік амал-тәсілдер  қолданылған:
1. Адам баласы тарапынан жан-жануарларға жасалатын зиянды 
әрекетті болдырмаудың түсініктемесін  беру.
Please,  do  not feed.  These  monkeys  have 
dietary  problems  and  require  specialized 
food.
(Хилзвилдегі  қорық, Австралия).
Өтініш,  тамақтандырмаңыздар.  Маймылдардың  ас  қорыту 
жүйесінде  кінәрат  болғандықтан,  өздеріне  арналған  арнайы 
тамақ беріледі.

Өтініш,  жануарларға тамақ бермеңіздер.  Оларға  тек қана мз- 
хаббат пен  жылулық керек.
Жан-жануарларды  тамақтандыру  оларды  өздігінен  тамақ 
тауып  жеуге  қабылетсіз  етеді,  өйткені  олар  адамдардың  та- 
мақтандандыруына тәуелді бола бастайды.
Жануарлардың  өздерін  тамақтандыратын  адамның  қолын 
қауып  алуы  жиі  кездеседі.  Жануарлар  түрлі  жуқпалы  және 
құтырма ауруларын жұқтыруы мүмкін.
Жабайы тиін мен ала тышқандарта жартастарда тіршілік етуге 
көмектесіңіздер.  Оларды  тамақтандыруға  заң  бойынша  тый- 
ым салынған, өйткені  бұл  қауіпті, әрі зиянды.
Теңіз  шаяндарына тиіспеңіздер. Олар шағып алады.
Please  do  not feed  the  animals.  Love  and 
respect is all they need.
(Сиднейдегі  жануарлар саябағы).
Feeding  animals  makes  them  unable  to 
find  their  own  food  because they depend  on 
humans to feed them.
(Үлкен  Каньон, АҚІІІ).
2.  Мұндай  түсініктеме  кейде  қорқытып-үркіту  реңкін  иеленуі 
мүмкін.  Басқаша  айтқанда,  адамдарға  нені  жасау  керек,  нені  жаса- 
мау керек сияқты талаптарды түсіндіріп  қана  қоймай, сонымен  бір- 
ге  қорқыту да  керек.
Animals  often  bite  the  hand  that  feeds 
them. These animals may carry diseases such 
as  rabies  and  plague.
(Үлкен  Каньон, АҚІІІ).
Help  the  «Wild»  in  Wildlife  Squirrels  and 
chipmunks live among the rocks here. Feeding 
them  is harmful, dangerous and  unlawful.
(Үлкен  Каньон, АҚШ).
Do  not touch  prawns. They bite.
(Сиднейдегі  балык, базары).
3. Халықтың қоғамдық орындарда өзін-өзі дұрыс ұстауына  қатыс- 
ты  сенімділікті  баса  көрсетү  мақсатында  хабарландырулар  кейде 
«ойнақы тілмен» жазылуы мүмкін.  Ешқандай тілдік амал-тәсілдерсіз, 
тура, ашык, айту талабы  бар хабарландырулар да  кездеседі:  Clean  up 
after your dog [Итіңіздің қалдықтарын жинап жүріңіз]  Немесе:
Avoncliff  Welcomes  dog  owners  who 
Жануарларының  қалдықтарын  жинап  жүретін  ит  иесіне  Эй- 
clean  up after their dogs. 
вонклифф ризашылығын білдіреді.
(Ұлыбритания).
Thank you for cleaning up after your dog 
Итіңіздің қалдықтарын жинап жургеніңіз үшін рақмет.
(Ұлыбритания).
4.  Жан-жануарлар  тарапынан  адамдарға  қарата  айтылған  сөз.
Мұндай хабарландырулардың негізінде адамдардың неге өзін  бас- 
қаша  емес, дәл осылай  ұстау  керектігінің орынды түсініктемесі  жа- 
тыр.  Біраң  бұл  адамға  қарата  айтылған  құрғақ,  қатаң  нұсқау  емес, 
сонымен  цатар  эмоционалды  үндеу.  Мұндай  үлгідегі  хабарланды­
рулар  осы  ғаламшарда  өмір  сүретін  адамзат  пен  өзге  де  тіршілік 
иелерінің  құқығы  тең  екенін  көрсетеді.  Тындаушы  жаққа  эмоцио- 
налды  әсерді  күшейте түсу үшін леп  белгісі  қолданылады. Леп  бел- 
гісінің  орыс  тіліне  қарағанда  ағылшын  тілінде  сирек  цолданылуы, 
осы тыныс белгінің мәнін  арттыра түседі.  Осыған  байланысты Авст- 
ралияда халықпен тілдік қарым-қатынас жасау барысында леп бел- 
гісінің қойылуы таңдаулы тәсіл  ретінде  кең қолданысқа  ие.
307

Өтініш,  бізге  тамақ  бермеңіз!  Біз  өте  семізбіз,  дәрігер  біздің 
денсаулығымыз үшін  алаңдаулы!
Саусағыңызды қауып аламын.
Өтініш, меніңуйшігімдітоқылдатпаңыз! Осылай  бізді өлтіруге 
болады.
Бул -  біздіңүй! Өтініш,  біздің оңаша  қалуымызға қурметпен 
қараңыз және үйге кірмеңіз!.
Қауіпсіздік.
Жағармай  өте тез жанады.
Темекі шегуге тыйым салынады, отты  қолдануға болмайды. 
Қозғалтқышты өшіріңіз.
Бұл жерде темекі  шегуге тыйым сзлынады.
Please  do  not  feed  us!  We're  so  fat  our 
vet is worried  about our health!
(Хилзвилл қорығындағы  кенгурулар зо- 
насы, Австралия).
I  bite fingers
(Мельбурн жануарлар саябағы, Австралия).
Please!
Don't  knock or band  against our house.
It can  kill  us
(Жануарлар дүкені,  Канберра).
This  is our home!
Please  respect  our  need  for  privacy  and 
do  not enter
(Хилзвилл  қорьны, Австралия).
Соңғысында  батыстық  менталитеттің,  яғни  индивидтің  жеке 
әлемінің жабықтығы  мен  оған  ешкімнің  қол  сұғуға  болмайтыны ту- 
ралы  идеясы  («өз үйім -  өзімнің қорғаным») көрініс береді.
Осы  айтылған  мәселелерді  қорыта  келе,  барлық мәдениетте те- 
мекі  шегуге  қарсы  күрес  жүргізу  мақсатында  кеңінен  қолданысқа 
түскен  хабарландырулардың  жиынтығын  көрсеткіміз  келеді.  Бұл 
тәсіл  тұрғындарды  экологиялық  тұрғыдан  тәрбиелеу  бағдарлама- 
сының бір  бөлігі. Темекі  шегудің зияны  екі  жақты:  шылымқор өзіне 
және  қоршаған  ортаға  зиянын тигізеді.  Әлгі  жазылған  үндеулердің 
барлығы  осы  екі  жақты  сипатты  иеленеді.  Ұлыбританиядағы  кеңі- 
нен  қолданысқа  түскен  үндеулер  сыртқы  формалық  және  ішкі 
мазмұндық жағынан бір-бірімен астасып жатады:
No smoking. Town and County of Hampton Court [Темекі  шекпеңіз. 
Хэмптон  Корт қаласы  мен  графтығы].
It  is  illegal  to  smoke  anywhere  on  this  station  [Бүл  бекетте  темекі 
шегуге заң бойынша тыйым салынады].
In  the  interest  of the  majority of  our  passengers  please  would  you 
not smoke  on this  bus  [Қоғамдық көлік жолаушыларының сұранысы 
бойынша, өтініш, темекі  шегуден тартыныңыз].
Don't even  think  about smoking  here.  [Бул  жерде темекі  шегемін 
деп ойламаңыз].
Thank you for not smoking [Темекі  шекпегеніңіз үшін  рақмет].
Safety.
Petroleum  spirit  highly flammable.
No smoking,  no naked  light.
Please, switch  off engines.
No smoking area
A no smoking policy operates in all buildings except where permission 
signs  are  displayed  [Мекеменің  арнайы  белгіленген  орындарынан 
басқа жерде темекі  шегуге тыйым салынады].
308

BBS  World  Service  has  a  No  smoking 
policy  encompassing  most  areas  of  Bush 
House.
БиБиСи Уорлд сервисі  Буш  Хауз ғимаратының көптеген  орын- 
дарында темекі  шегуден  бас тарту саясатын устанады. 
Ғимаратқа  келушілерді бұл  Ережеге бағынуды сұраймыз. 
Қайда  арнайы  белгілер  бар,  сол  жерде  бул  өтініштің орында-
Visitors  to  the  building  are  asked  to 
ЛУЫН  қадағалаңыздар! 
observe this policy
Wherever the signs are displayed
In  the  interest  of the  majority  of our  passengers  Please  would  you 
not  smoke  on  this  bus  [Сіздерден  өтініш,  біздің  жолаушылардың 
көпшілігінің ұсынысы  бойынша  автобуста темекі  шекпеңіздер].
Британдықтардың  көне  заттарға деген  ыңыласын  ескере  отырып, 
көптеген  мекемелер  өткен  ғасырдың үндеулері  мен  мекеме  маңдай- 
тасындағы  жазуларды  пайдаланады.  Мұндай  үндеулер  өзінің  түп- 
нұсқа формасында (туе, шрифт және т.б.) шығарылады:
TOBACCO FUMES 
ARE STRICTLY PHOHIBITED 
Public  Health  Order  Rule  No.  188  *  Dated 
15 th  March  1886
TOBACCO PRODUCTS 
ARE BANNED IN THIS 
ESTABLISHMENT
Public Health Order Rule No.  186* Dated 15
ТЕМ ЕКІНІҢ  И Ю Н Е  ҚАТАҢ ТЫЙЫМ  САЛЫНАДЫ.
Денсаулық  сақтау  департаментінің  №  188  буйрығы,  15  нау- 
рыз,  1886 ж.
БҰЛ  МЕКЕМЕДЕ ТЕМЕКІ ӨНІМДЕРІН  ҚОЛДАНУҒА ТЫЙЫМ 
САЛЫНАДЫ].
Денсаулық сақтау департаментінің № 188 буйрығы,15 наурыз, 
1886 ж.
th  March  1886.
SMOKING  HABITS 
WILL NOT 
BE TOLERATED
МҰНДА TEM EKIТАРТУҒА ТӨЗБЕЙДІ.
Денсаулық сақтау жөніндегі департамент Қаулысы № 189 *  15 
наурыз,  1886 ж.
Public Health Order Rule No.  189 *  Dated  15 th  March  1886.
Төменде АҚШ-тағы темекі тартуға  қарсы үндеулері  келтіріліп отыр:
Smoking in this area is prohibited by law [Бул ғимаратта темекі тартуға 
заңмен тыйым салынған]. (Америка университетініңдәретханасында).
No  smoking  except  in  designated  areas  [Арнайы  белгіленген  орын- 
нан өзге жерде темекі тартуға тыйым салынады].
Thank you for not smoking [Темекі тартпағаныңыз үшін рақмет].
No smoking by the order of the fire chief [Өрт сөндіру қызметінің бас- 
шысы темекі тартуға тыйым салады].
Smoking permitted in designated areas only [Темекі тарту тек арнайы 
белгіленген орындарда ғана рұқсат етіледі].
Америкадағы  жарнама  афишасында  темекі  устаған  сымбатты  ер- 
кек пен сұлу әйелдің диалогі:
Ер азамат: Do you mind if I smoke [Темекі тартсам, қарсы емессіз бе?]
Әйел  күлімсіреп:  Do  you  mind  if  I  die?  [Erep  мен  өлсем,  сіз  қарсы 
болмайсыз ба?]
Тілдің және  сөйлеу  қызметінің  басқа  салалары  мен  қабаты  секіл- 
ді  адамдардың  қоғамдағы  тәртібін  ретгейтін  хабарландырулар -  осы 
қоғам  мәдениетінің  көрінісі.  Айтпақшы,  жоғарыда  келтірілген  жүр-

гізушілерге  эсер  етудің  әртүрлі  тілдік  амалдарын  бейнелейтін  руль- 
де  ұйықтамауға  шақыратын  мысалдар  Ресейде  жол  мәдениетінің 
жоқтығын,  жол  сапасының  деңгейін  көрсетеді.  Оқтаудай  түзу,  тегіс, 
беті  ерекше төсенішпен  төселген,  жылдамдыққа  тыйым  салынбаған, 
узақ  қашықтыққа  бағытталған  жолдар  жүргізушілерді  тербетіп,  ұйқы 
шақырады. Бұл оларды оятып, апаттың алдын алу мацсатындағы тілдік 
қолданыстардың баюына  ықпал етті.
Біздің  жолдарда  ұйықтай  алмайсың.  Сол  себепті  де  жоғарыдағы- 
дай үндеу түрі жоқ...

жүктеу/скачать 11,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: