Конференциясының ЕҢбектері

158

 

ҼОЖ:32:323 

 

ПРЕЗИДЕНТ НАЗАРБАЕВ ЖӘНЕ ҚАЗІРГІ ҚАЗАҚ МЕМЛЕКЕТІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ 

 

Отарбаева А.К., Керимова П.Ж., Дайрабаева М.Ж. 

М.Ҽуезов атындағы ОҚМУ, Шымкент, Қазақстан 

 

Резюме 

В данной статьи рассматривается историческая роль Президента Н. Назарбаева в возрождении 

казахской государственности  Благодаря его мудрой и дальновидной политике Казахстан,  сегодня  играет 

очень большую роль в региональной и мировой геополитике. 

 

Summary 

This  article  explores  the  historical  role  of  President  Nursultan  Nazarbayev  to  the  revival  of  Kazakh 

statehood Thanks to his wise and far-sighted policy of Kazakhstan, today plays an important role in regional and 

global geopolitics 

 

Бҥгiнгi Қазақстан - экономикасы қарқынды дамып келе жатқан, ҽлеуметтiк-экономикалық 

инфрақҧрылымы  ҿзiне  сай  қалыптаса  бастаған,  демократиялық  қоғам  қҧруға  батыл  кiрiскен 

бiрден-бiр мемлекет. 

Егемендi ел болуда ҿз дҽстҥрi мен менталитетiн сақтай отырып, дамудың жаңа бағытына 

бет  алып келе  жатқан  бiздiң  мемлекетiмiз  туралы  ҽлемнiң  белгiлi  басылымдары  да  ҥнемi  айтып, 

жазып келедi.  

Бҧл  орайда,  Қазақстан  Президентi  Нҧрсҧлтан  Назарбаевтың  ерен  еңбегi  мен  асқан 

кҿрегендiгi ҽлем назарын ҿзiне аударып отыр.  

Елбасы Нҧрсҧлтан Ҽбiшҧлы Назарбаев кезiнде Қазақстан Республикасы тҽуелсiздiгiнiң бес 

жылдығына арналған салтанатты жиналыста жасаған баяндамасында: ―Бiздiң халқымыз тарихтың 

қатпар-қатпар  қыртыстарына  тамырын  терең  жiберген  қиын  да  қызықты,  талайлы  тағдыр  кештi. 

Ол, негiзiнен, тҽуелсiздiк жолындағы кҥрестен ҿттi. 

Бҥгiнгi  Қазақстанның  алдына  уақыт  қойып  отырған  мiндеттердiң  ауқымы  мен  артар 

жауапкершiлiк  жҥгiн  ҽлгiндей  оқиғалардың  таңбалы  тарихи  тiзбегiн,  ата-бабаларымыздың 

жҥздеген ҧрпақтарының жанын жай таптырмаған азапты iзденiстерiн ескермей тҧрып бағалау да, 

бағамдау да қиын‖, – деген болатын. Бҧл сҿзде тарихи, мҽдени-ҽлеуметтiк маңызы ҥлкен шындық, 

жҽне сол ҥлкен шындыққа деген зор қҧрмет бар. 

Қазақстан  ҧлан-байтақ.  Оның  ҽр  тҧтам  жерiнде,  оның  басынан  ҿткен  ҽрбiр  сҽтте 

тҽуелсiздiгiмiздiң телегей-теңiз тарихы бар. Қазақстан ҥшiн тҽуелсiздiк аса қымбат, қасиеттi ҧғым, 

баға жетпес асыл байлық, қымбат қазына. Байырғы мемлекеттiгiмiзге қол жеткiзгеннен бастап, ел 

алдында,  елтҧтқа  ерлер  алдында  ҿздерiнiң  ҿзге  елдерден  дербестiгiн,  мемлекеттiң  ҿзге 

мемлекеттерден  тҽуелсiздiгiн  сақтап  қалу  мақсаты  тҧрды.  Бҧл  мақсатқа  жету  оңай  болмағаны 

белгiлi.  

Қазақ жері – кең байтақ. Ҿзінің кҿлемі жағынан дҥние жҥзінде 9-шы орын алатын мҧндай 

ҧлан-байтақ жер ата-бабаларымыздан мҽңгілікке қалған асыл мҧра. Тҽуелсіздіктің туын кҿтерген 

кездегі  ең  басты  міндет  ҿз  жеріміздің  қасиетті  ҽр  пҧшпағын  ҿзгеге  жем  қылмау  жағы  болды. 

Мемлекет басшысының ерен еңбегі мен аса жоғары ҧйымдастырушылық қасиеті арқасында Қазақ-

станның  мемлекеттік  шекарасы  тарихта  тҧңғыш  рет  ресми  тҥрде  тҥпкілікті  айқындалды.  Аттың 

жалы,  тҥйенің  қомында,  айлақтан  аймаққа  тартып  жатқан  мемлекеттік  шекараны,  14  мың 

шақырымнан  астам  кҿршілермен  шектес  шепті  ҿлшеп,  енді  мемлекетіміздің  территориялық 

тҧтастығы  туралы  алып-қашпа  сҿздерге  біржола  нҥкте  қойылды.  Бҧл  халқымыз  кҿптен  кҥткен, 

жҧртымыздың жҥрегін кҥпті қылған, тҽуелсіздігіміздің нақты тірегі болатын тарихи кезең еді. Біз 

алып та адуынды державалардың ортасында жатқан елміз. Жер байлығы, ел байлығы кҿздің қҧрты 

болған  қазіргі  алмағайып  заманда  мемлекеттік  шекараны  заңды  жҽне  кҿршілердің  де  кҿңілінен 

шығатындай етіп белгілеп алу - Елбасының ерекше еңбегі.  

Нҧрсҧлтан  Ҽбішҧлы  азат  кҥндердің  алғашқы  тынысынан  бастап  қазақ  тілінің  мҽртебесі 

мен  мерейін  кҿтеру,  оның  пайдаланылу  жҽне  қолданылу  аясын  кеңейту  тҧрғысында  ҥнемі 

қамқорлық  пен  басшылық  жасап  келеді.  Осы  жылдарда  мемлекеттік  тілдің  қолданылу  аясының 

бҧрынғымен  салыстырғанда  анағҧрлым  жаңа  белеске  шығуына  Елбасының  жетекшілік  қызметі, 

адал ниеті кҿшбасшы болды.  

―Қазақ қазақпен қазақша сҿйлессін‖ деп бҧл іске мҽн беріп, бастама кҿтерген Елбасымыз 

159

 

одан кейінгі жылдарда ―Қазақстанның болашағы – қазақ тілінде‖ деген ҧстанымын ашып айтып, 

барша  жҧртымызды  осыған  ерекше  мҽн  беруге  жҧмылдырды.  Биылғы  жылы  қазақ  тілді 

басылымдардың  басшыларына  арнайы  сҧхбат  беру  арқылы  қоғамдағы  қазақ  тілінің  орны  мен 

мҽртебесі,  оның  одан  ҽрі  дамуы  мен  ҿркендеуінің  негізгі  бағыттары  туралы  жан-жақты  пікірін 

айтып,  бҧл  іске  бҥкілхалықтық  қозғау  салды.  Ҿзі  тікелей  бастама  кҿтеріп,  ―Мемлекеттік  тіл‖ 

қорын қҧру мҽселесін шешті. Бҧл – Елбасымыздың туған елдің мемлекеттік тілінің мҽртебесі мен 

мерейін  кҿтеру  жолындағы  ҽрі  перзенттік,  ҽрі  президенттік,  ҽрі  азаматтық  борышын  адал 

орындауы. 

Нҧрсҧлтан  Назарбаев  аумақтық  қауіпсіздік  жҽне  ынтымақтастық  идеяларын  мейлінше 

табандылықпен  жҽне  жҥйелі  тҥрде  жҥргізіп  келе  жатқан  тҧлғалардың  бірі  болды  жҽне  солай 

болып  қалып  та  отыр.  Ол  ТМД  аумағындағы  жҽне  Орталық  Азия  аймағындағы  толып  жатқан 

ықпалдастық  жобаларының  бастамашысы  болды.  Қазақстан  Еуразиялық  экономикалық 

қоғамдастық  (ЕурАзЭҚ),  Ҧжымдық  қауіпсіздік  шарт  ҧйымы  (ҦҚШҦ),  Шанхай  ынтымақтастық 

ҧйымы (ШЫҦ) сияқты ірі-ірі аймақтық жобалардың басты қатысушыларының біріне айналды.  

Дҥние жҥзінің жаһандануы жағдайында аймақтық мҽселелерге жауап тауып қоюдың ҽлі де 

жеткіліксіз  екенін  тҥсіне  отырып,  Назарбаев  ҿзінің  кҥш-жігерін  неғҧрлым  кең  ауқымды 

мҽселелерге  аударды,  тек  қана  Орталық  Азия  мен  ТМД  кеңістігінің  шеңберімен  ғана  шектеліп 

қалған жоқ.  

Сонау  1992  жылдың  қазан  айында  БҦҦ  Бас  Ассамблеясының  47-ші  сессиясында  – 

Қазақстан  тҽуелсіз  мемлекет  ретінде  бірінші  рет  қатысқан  алғашқы  форумда  –  Президент 

Назарбаев  Азиядағы  ҿзара  ықпалдастық  жҽне  сенім  шаралары  жҿніндегі  Кеңесті  (АҾСШК) 

шақырудың бастамашысы болып сҿз сҿйледі. Назарбаевтың сҿзімен айтқанда, «АҾСШК ҥдерісі – 

бҧл  қауіпсіздік  пен  ынтымақтастықтың  осы  заманғы  қҧрылымын  жасау  жҿніндегі  ҧзақ  мерзімді 

жҧмыс.  Оның  шеңберінде  келешекте  Азиядағы  қарусыздану  жҿнінде  келіссҿздер  жҥргізуді 

бастауға мҥмкіндік туады».  

Ешнҽрсеге  сенбейтін  кҿптеген  адамдардың  болжамдарына  қарамай,  Қазақстан  басшылығы 

ҿзінің жҧмысын кезекті бастама ретінде ғана қалдырып қойған жоқ, қайта алға қойған мақсатқа жетуге 

жоспарлы  тҥрде  батыл  қадам  жасады.  Ондай  ҧзақ  мерзімді  жҧмыстың  нҽтижесінде  2002  жылы 

Алматыда  Азиядағы  ҿзара  ықпалдастық  жҽне  сенім  шаралары  жҿніндегі  Кеңеске  қатысушы 

мемлекеттер  басшыларының  бірінші  саммиті  болып  ҿтті.  Қазақстанның  бастама  кҿтеруімен 

шақырылған  ол  саммит  ең  басты  халықаралық  оқиғаға  жҽне  Назарбаевтың  Азиядағы  қауіпсіздік 

саласында  ҿзара  ҽрекет  жасасудың  ҧжымдық  механизмін  қҧру  жҿніндегі  кҿп  жылдық  қызметінің 

шырқау шыңы болды. АҾСШК қҧру жҿніндегі бастама еліміздің дҥниежҥзілік саяси сахнадағы ҿзіндік 

виза картасына айналды.  

Қазақстан  қандай  да  халықаралық  ҧйымдарға  мҥше  болса  да  жҽй  ―қара  кҿбейтіп‖  жҥруден 

бойын аулақ ҧстайды. Осы мемлекет болғалы 20 жыл кҿлемінде біздің ел ҽлемге орынды бастамашыл-

дығымен, ширақ қозғалысымен, ҿсуімен, ҽділ жол тапқыштығымен танылуда.  

Қазақстанның  ҧлттық  қауiпсiздiгiн  сақтау  мен  нығайтуда,  ҽлемдiк  геосаяси  ахуалды 

ырықтандыруда,  елiмiздiң  ҿмiрлiк мҧраттарына  жету  жолында,  iшкi  саяси  тҧрақтылық  пен қоғамның 

топтасуын  қамтамасыз  етуде,  шетел  инвестицияларының  деңгейi  жоғары,  дамыған  нарықтық 

экономикаға  негiзделген  экономикалық  ҿсу  қарқынын  арттыруда,  Қазақстан  азаматтарының 

денсаулығының,  бiлiмi  мен  ҽл-ауқатының  артуы  ҥшiн  қажеттi  жағдай  жасауда,  энергетика 

ресурстарын,  инфрақҧрылым,  кҿлiк  жҽне  байланыс  желiлерiн  дамытуда,  мемлекеттiк  қызмет  пен 

басқару  қҧрылымының  осы  заманғы,  тиiмдi  жҥйесiн  жасауда  қол  жеткен  табыстарымыз  бен 

жетiстiктерiмiз  ҽлемнiң  iрi  мемлекеттерiнiң  басшылары  тарапынан  жоғары  бағаланып  отыр.  Тҽуелсiз 

Қазақстанның

 экономикалық, саяси табыстары мен жетiстiктерiн ҽлем саясаткерлерi Ел Президентi 

Н.Ҽ.Назарбаевтың мемлекет басшысы ретiндегi кемелдiгiмен, кемеңгерлiгiмен байланыстырады.  

Елбасының  ҽр  еңбегiнiң  ҿзi  арнайы  зерттеудi  қажет  ететiн  жаңалықтарға, жаңашыл,  шынайы 

байқаулар  мен  байымдауларға,  ғылыми  жҽне  практикалық  маңызы  жоғары  тҧжырымдар  мен 

шешiмдерге  бай.  Осы  орайда  Нҧрсҧлтан  Ҽбiшҧлының  ҿзiм  кҥнделiктi  қолыма  ҧстап,  мҽнiне  ҥңiлiп, 

ҥңiлген  сайын  жаңа  мағына  тауып  отырған  зерттеулерiнiң  қатарынан  бiр  топ  еңбектi  ерекше  бҿлiп 

кҿрсеткiм  келедi:  ―Ҽдiлеттiң  ақ  жолы‖  (1991),  ―Тҽуелсiздiгiмiздiң  бес  жылы‖  (1996),  ―Ғасырлар 

тоғысында‖  (1996),  ―Тарих  тағылымдары  жҽне  қазiргi  Қазақстан‖  (1997),  ―Қазақстан  –  2030:  Барлық 

Қазақстандықтардың  ҿсiп-ҿркендеуi,  қауiпсiздiгi  жҽне  ҽл-ауқатының  артуы‖  (1997),  ―Қалың  елiм, 

қазағым‖  (1998),  ―Тарих  толқынында‖  (1999),  ―Қазақстан  Ресей  қатынастары‖  (1999),  ―Бейбiтшiлiк 

кiндiгi‖  (2001),  ―Сындарлы  он  жыл‖  (2003),  ―Евразия  жҥрегiнде‖  (2005).  Кҿрсетiлген  еңбектерде 

Елбасының тҽуелсiз Қазақстанның тағдыры, келешегi туралы асыл мҧраттары мен биiк ойлары, терең 

толғаныстары  менi  ғана  толқытпай,  елiмiздiң  барша  зиялы  қауымын,  Қазақстанның  ҽрбiр  патриотын 

ҥлкен тебiренiске тҥсiретiн болар, Елi мен Елбасы ҥшiн мақтаныш сезiмiне бҿлер деп ойлаймын. 

160

 

Кезінде Джордж Вашингтон, Мҧстафа Кемал Ататҥрік, Махатма Ганди секілді ҧлы тҧлғалар ҿз 

мемлекеттері ҥшін мҽңгілік мақтаныш болатын тарихи қадамдар жасап, туған елдерінің жадында қалса, 

осындай  ҧлы  перзенттердің  жалғасқан  жақсы  керуенінде  Нҧрсҧлтан  Назарбаев  алдыңғы  сапта  кҿш 

бастап келеді. Ол бҥгінде мҽртебелі мемлекет қҧрушы, ҧлт атасы деп орынды мақтан етіледі. 

Мемлекеттiң  жетiстiгi  мемлекет  басшысының  ел  бастау  қабiлетiнiң  айрықша  жоғары 

деңгейдегi  қызметiмен  тiкелей  байланысты.  Тҽуелсiз  Қазақстанның  бҥгiнгi  жетiстiктерiнiң  бҽрiне  де 

Н.Назарбаевтың  тiкелей  бастауымен  қолымыз  жеттi.  Қазақстанның  тҽуелсiз  даму  бағыттарындағы 

табыстарымыздың  бҽрiнде  де  Елбасының  атқарған  жҧмыстарынан  кҿреміз.  Елiмiзде  Елбасының 

назарынан,  ақыл-ой  қуаты  мен  жҥрек  қызуынан  тыс  бiр  де  бiр  салада  да  алға  басу  болған  емес. 

Ойымды  Ресей  Федерациясының  Премьер-министрі  Владимир  Путиннің  сҿзімен  қорытындылағым 

келеді,  «Қазақстан  ҥшін  Нҧрсҧлтан  Назарбаев  -  ҿте  ерекше  тарихи  тҧлға.  Ол  тек  қана  Қазақстанның 

тҧңғыш Президенті ғана емес, ол – қазақтық, қазақстандық мемлекеттіліктің іргетасын қалаушы» деген 

болатын. 

 

Әдебиеттер 

1.

 

Назарбаев Н.Ҽ. Қазақстан - 2030; Ел Президентінің Қазақстан халқына жолдауы. - Алматы: 

Білім, 1997. - 176 б. 

2.

 

Нҧрымбетова  К.Қ.  Тҽуелсіз  Қазақстандағы  репатриация  мҽселелері  мен  болашағы:  тарихи 

талдау (1991-2008 жж.). 2010ж 

3.

 

Тҽтімов М.Б. Тҿрт қҧбыламызды тҥгендесек!// Алтын бесік –жур. 2002. №1 – 24 б. 

 

 

ҼОЖ 37.013:001.895 

 

БОЛАШАҚ МАМАНДАРДЫҢ КРЕАТВТІ ПОТЕНЦИАЛЫН ЖЕТІЛДІРУДЕ 

ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ҚАЖЕТТІЛІГІ МЕН ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 

 

Ӛмірзақова Н.Х., Саипов А.А. 

М.Ҽуезов атындағы ОҚМУ, Шымкент, Қазақстан 

 

Резюме 

В  статье  рассмотриваются  возможности  и  особенности  иннавационной  технологии  обучения  в 

процессе развития креативного потенциала будущих педагогов 

 

Summary 

The  article  maps  the  features  and  technology  education  innavatsionnoy  in  development  of  creative 

potential future teachers 

 

Қоғамның  дамуының  қазіргі  кезеңі,  елімізде  болып  жатқан  тҥрлі  ҿзгерістер  білім  беру 

қызметіне жаңаша қарауды, болашақ маман іс-ҽрекетін жаңаша ҧйымдастыруды талап етеді. 

Орыс  педагогі  К.Д.Ушинский  айтқандай,  қазіргі  заман  талабына  сай,  ҽрбір  маман  ҿз 

білімін  жетілдіріп,  ескі  бірсарынды  сабақтардан  гҿрі,  жаңа  талапқа  сай  инновациялық 

технологияларды  ҿз  сабақтарында  кҥнделікті  пайдаланса,  сабақ  тартымды  да,  мҽнді,  қонымды, 

тиімді  болары  сҿзсіз.  Еліміз  егемендік  алып  келешекке  ҥлкен  ҥмітпен  бет  бҧрып  отырғанда  кандай 

мемлекеттің болса да, бейнесі мен келешегі жастарға байланысты болмақ. 

Бҧл  жҿнінде  Қазақстан  Республикасы  «Білім  туралы»  Заңында  «Білім  беру  жҥйесінің 

басты  міндеттерінің  бірі  –  ҧлттық  жҽне  жалпы  адамзаттық  қазыналар  ғылым  мен  тҽжірибенін 

жетістіктері  негізінде  жеке  адамды  қалыптастыру  ҥшін  қажетті  жағдайлар  жасау,    оқытудың  жаңа 

технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық 

желілерге шығу» деп атап кҿрсеткен [1]. 

Болашақ  маман  иесі  тек  оқыту,  тҥсіндіру  емес,  ең  алдымен  оқу  еңбегін  ізгілендіруі, 

танымдық  оқу  іс-ҽрекетін  сауатты  ҧйымдастыру,  басқару  деп  білуі  тиіс.  Сондықтан  да  жаңа 

инновациялық технологиялар – жетістік кҿзі деп есептейміз. 

Бҥгінгі  таңда  білім  беру  саласында  ҽртҥрлі  сипаттағы  жҽне  бағыттағы  инновациялар 

енгізілуде.  Азды-кҿпті  мемлекеттік  жҥргізіліп,  мазмҧнға,  ҧйымдастыруға  оқыту  ҽдістері  мен 

технологияларына жаңалықтар кіруде. 

Білім  беру  саласына  енген  жаңалықтар  да  жеткілікті  атап  айтсақ  мынадай  ҿзгерістерді 

байқауымызға болады: 

161

 

- оқу тҽрбие мекемелерінің жаңашыл басқарылуы; 

- білімнің қоғамдағы орны жҽне сол жҥйені қаржыландыру деңгейін; 

- тҽрбие жҽне білім жҥйесі қҧрылымын; 

- білім беру мазмҧнын, яғни оқу жоспарларындағы жҽне бағдарламалардағы ҿзгерістерін 

- мектептің ішкі ҧйымдастырушылық ҽрекеттерін; 

-  мҧғалім  мен  оқушы  қарым  -  қатынастарына,  ҧстаз  бен  шҽкірттер  арасындағы  қарым  -

қатынасын; 

- оқыту ҽдістемелеріндегі ҿзгерісін; 

-  білім  беру  мекемелерінің  қҧрал  -  жабдықтарындағы  жҽне  ақпараттық  технологияларды 

қолданудағы ҿзгерістер; 

- оқыту мекемелерінің қҧрылысындағы ҿзгерістер. 

Соған  байланысты  қазіргі  уақытта  жоғары  дҽрежеді  кҽсіби  мамандар  дайындау  бҥгінгі 

кҥннін  ең  манызды,  ең  кажетті  мҽселері  болып  отыр.  Жоғарғы  оқу  орындарында  болашақ 

мамандарды даярлау барысында кҽсіби білім беру мҽселесі жҿнінде нақты теориялық мҽліметтер 

беру жҽне оның коғамдағы басқа мамандықтармен салыстырғандағы  ерекшелігін кҿрсету ерекше 

орын  алады.  Сондықтан  да  алғашқы  кҥннен  бастап  болашақ  маманға  қазіргі  жана  бағдарлама 

бойынша  білім  беру,  инновациялық  технологиялар  арқылы  оқыту  жҥйесіндегі  кҽсіби  білім  беру 

туралы  мҽселеге  орай,  оның    кыр-сырына  терең  ҥңілу  қажет.  Біз  ҥшін  казіргі  білім  беру 

жҥйесіндегі бҥкіл дҥниежҥзілік білім ҽлеміне кіру, кҽсіби білім берудің ҽдіснамалық мҽселелері, 

коғамдағы  білім  жҥйесіндегі  пҽндердін  тиімділігін,  алатын  орнын,    ерекшелігін  оку-тҽрбие 

жҧмысының мақсаты  мен міндетін жаңа технологияларға сҽйкестендіріп, негіздеп алу қажет. 

Болашақ маманның  инновациялық іс-ҽрекеті тҿрт тҥрлі ҿлшеммен сипапалады: 

♦  инновациялық іс-ҽрекеттің қажеттілігін сезінуі; 

♦  оқу ҥрдісіне жаңалық енгізуде шығармашалықпен қызмет етуге даярлығының болуы; 

♦  енгізілетін жаңалықтардың  бағытының  дҧрыстығына  тиімді  нҽтиже  ҽкелетініне  сенімді 

болуы; 

♦    белгілі  проблеманы  шешудегі  қолданылатын  инновациялық  іс-ҽрекетті  толық  ҿзіне 

қабылдап, оны енгізе білуі. 

Оқытудың мазмҧнының тереңділігі, пҽрменділігі жағынан жоғарғы оқу орындарының окыту 

формалары  мен  оқытудың  қҧрылысына  оның  басшылары  мен  оқытушыларына  қойылатын  талап 

кҥшейтіліп, студенттерді оқыту мен тҽрбиелеу жҧмысына аса жауапкершілікпен  қарауын қатаң талап етеді. 

Себебі  еліміздегі  оқу  жҥйесіндегі  ҿзгерістер,  «ҿркениетті  елдердегідей»  оқу  бағдарламаларының  ҿзгеруі, 

барлық мектеп жҽне жоғарғы мектеп  оқу орындарының жаңа технологияларға кҿшуі, басқада ғылыми – 

білім жҥйесіндегі жетістіктер де тегіннен-тегін емес,  заман талабына қарай кҿштен калмауымыз керек. 

Білім  беру  жҥйесін кайта  кҧру  кҽсіби  педагогтарға,  оларды  жаңаша қайта даярлауға жаңа  талаптар 

қойылуда.  Қай  кезеңде,  қай  қоғамда  болмасын  жеке  тулғаның  қалыптасуы  аса,  шебер 

данышпандықтан  басталады.    Енді  осындағы  білімді  маман  ҿзіндегі  ғылыми  хабарламаны 

жеткізуші ғана емес, сонымен катар оқушылардың таным ҽрекеттерін қалыптастырушы, ҽрі олардың 

ҿз  бетінше  істейтін  жҧмыстарының,  ғылыми  шығармашылық  еңбектерінің  ҧйымдастырушысы 

болып табылады. 

Болашақ маманның кҽсіби дамуы мен коғамдық ортада қалыптаса отырып, ҿзінің біліктілігін 

кҿрсете  білуі  жоғарғы  оқу  орындарында  алған  теориялық  білімдерін  практикамен  ҧштастыра  білуі  ҥлкен 

жетістік. Осыңдай  ҥлкен  жетістікке  жету  ҥшін  ҽрбір  білімгердің  даму  жҽне  қалыптасу  процессін 

басқару ҥшін, олардың жеке ерекшеліктерін дҧрыс анықтай білу қажет, олардын ҿмір сҥру жағдайы мен іс-

ҽрекетіне мҧқият,  ерікті,  ҧкыпты тҥрде талдау жасай отырып  келешекте оң,  сапалы қасиеттерді  игере 

алатынына кҿз жеткізу кажет. Білім беру жҥйесі ішінде жоғарғы оқу орындарының білім беруі, кҽсіби 

білік  калыптастыруы  ең  шешуші  орын  болып  отыр,  себебі  кҿптеген  экономикалық,  мҽдени  жҽне 

ҽлеуметтік  ҿзгерістердің  жоғары  нҽтижелі  болуы  осы  жоғарғы  оқу  орындарын  бітіріп  шыққан 

мамандардың білімінің сапасына байланысты. 

Болашақта  жастардың,  келер  ҧрпақтың    білім деңгейінің сапалы, тиімді болуына  ықпал  етіп, 

еліміздің экономикасының алға қарай жылжуына ҽрбір қоғам мҥшесі саналы тҥрде ҿз ҥлестерін қосу ҥшін 

кҽсіби  біліктілік  керек.  Қай  елдің  болмасын  ҿсіп-ҿркендеуімен  қатар,  ҿркениетті  елдер  қатарынан 

ҿзіндік орынын алу ҥшін оның ҧлттық білім жҥйесінің денгейіне, даму бағытына да тікелей байланысты. 

Ҽрбір оқушының ҿздігінен білім алуының меншікті траекториясын қамтамасыз ететін білім 

берудің  ашық  жҥйесін  қҧрайды,  ақпаратпен  жҧмыс  істей  алу  білілігін  қалыптастырады  жҽне 

қатынас  жасау  қабілетін  дамытады,  таным  процесін  ҧйымдастыруды  оны  жҥйелі  ойлау  жағына 

жылжыту  жолымен  тҥбегейлі  ҿзгертеді.  Оқу  процесінде  оқушылардың  танымдық  іс  -  ҽрекетін 

162

 

қолайлы  ҧйымдастыруға  мҥмкіндік  туғызады,  жаңа  таным  қҧралдарын  пайдалануға  жҽне 

ҧйымдастыруға  жағдай  жасайды,  білім  беруді  ақпараттық-ҽдістемелік  тҧрғыда  қамтамасыз 

етеді.[2] 

XXI  ғасыр коғам жастарына білім беруде, жаңаруда ҿсіп келе жаткан ҧрпақтың саналы да зерделі 

болып  ҿсуіне,    білім  берудің  ҽлеуметтік  рҿлін  кҿтеру  мен  болашақ  қоғамның  жана  парадигмаларын 

айкындаумен  ҿзара  тығыз    байланысты.      Казақ    халкының  ҧлттық  денгейде  ҿз  алдына  дербес  ел 

болып  ҿркениеттілігі  дҽлелді    кҿрінуі,  ҥшінші  мынжылдықта  сапалы  білім  берудің  салаларында  ғылым  мен 

технологиялардың тҧрақты  дамуын камтамасыз етуі болашақты алға апаратын ҥлгілі мамандардың жағдай 

жасауының  тиімді  айғағының  бірі.  Себебі  білім  беру  мазмҧнының  негізгі  максаты  –  болашақ 

мамандардың  бойында  қазіргі  ғылыми,  кҽсіби  дҥниетанымды  жан-жақты  калыптастыруда, 

олардың шығармашылықпен ойлау кабілетін дамытуда, кҽсіби мамандықты сапалы менгеруде [3]. 

Бҥгінгі  кҥні  еліміздің  рухани  байлығын  одан  ҽрі  жетілдіруді,  жастарға  білім  берудің 

реформасын  жҥзеге  асыруды,  білім  мен  тҽрбие  мазмҧнын,  оның  қҧрылымдық  жҥйесін  жаңартуды 

қажет ететін мҽселе – оқу - тҽрбие процесі жағдайында баланың дарындылығын анықтау жҽне зерттеу. 

Баланың шығармашылық қабілетін ашу, оны алға қарай дамыту ҥшін ең бастысы жағдайлар жасау 

қажет.  Оқушының  дарындылықтың  дамуы,  қабілетінің  ашылуы  кҿбінесе  маманның  кҽсіби  

біліктілігне, жҽне оның тҧлғалық қасиетіне байланысты екені айдан анық. 

Кҿбінесе  ―дарынды  оқушы  –  бҧл  жақсы  оқитын  оқушы‖  деген  пікір  қалыптасқан.  Белгілі 

ағылшын психологі П.Торранстың зерттеулері бҧл пікірдің мҧғалімдер арасында жиі кездесетінін 

анықтады. Оларға оқуда қиыншылық туғызбайтын, тҽртіпті, ҧйымшыл, білімді, тҧрақты, ҧғымтал, 

ҿз  ойын  нақты  жҽне  тҥсінікті  жеткізе  алатын  оқушылар  кҿбірек  ҧнайды.  Ал  қисынсыз  сҧрақ 

қоятын,  ҿз жҧмысымен  ғана  айналысатын,  тҽуелсіз,  кҿбіне  тҥсініспеушілік  туғызатын,  қияли,  ҽр 

нҽрсеге  кҿзқарасы  бҿлек  оқушылар  ҧнамайды.  П.Торранстың  зерттеулері  нақ  осы  қасиеттер 

оқушының  шығармашылық  дарындылығын  кҿрсететін  жҽне  оның  нашар  оқитын  оқушылардың 

арасында да аз емес екендігін айқындаған. Сондықтан мамандар осы зерттеулердің нҽтижесін есте 

ҧстағаны жҿн. Дарынды оқушымен жҧмыстың негізгі мақсаты- олардың шығармашылық жҧмыста 

ҿзінің  қабілетін  іске  асыруға  дайындығын  қалыптастыру.  Ал  мақсатқа  жету  оқу  бағдарламасын 

тереңдетіп оқыту жҽне оқушының танымдық белсенділігін дамыту арқылы жҥзеге асады [3,64]. 

Дарындылықты  диагностикалап,  зерттеуді  кешенді  тҥрде  жҥргізу  дарынды  балаларды  неғҧрлым 

ерте жҽне дҧрыс анықтауға кҿмектеседі.  Ҽрине  «дарындылық»,  «шығармашылық»  сапалары  ҽуелі 

мектеп қабырғасынан, білімге бет бҧрып, оқулық бетін ашқан сҽттен, тіпті балауыз бала шағынан  

бастау  алады.  Қазіргі  кезде  оқу  орындарының  бірі  мектептің  басты  мақсаты:  білімді,  мҽдениетті, 

шығармашыл,  белсенді  жҽне  азаматтық  қҧндылықтары  толысқан  тҧлға  қалыптастыру  екендігі 

белгілі. Сол себепті адам бойындағы жеке қабілеттері мен қасиеттерін терең зерттеп, гендік жҽне 

айырықша белгілері арқылы да анықтауға ҽбден болады. 

Ол  ҥшін  психологияның  жҽне  психофизиологияның,  генетиканың  жалпы  заңдарын  кіріктіре, 

ҥйлестіре  қолдануға  тура  келеді  деп  есептейді  мамандар.  Себебі,  оқытудың  психологиялық 

негіздерін білу ҽрбір оқушының таным деңгейін дҧрыс саралауға да кҿмектеседі. Оқушыны жеке тҧлға 

ретінде  жан-жақты  зерттеу,  білу  -  оның  даму  бағытын  айқындаудың  басты  шарты.  Сондықтан  да 

қазіргі  психологиялық  зерттеушілер  тарапынан  оқушының  саналы  ҽрекетіне  мҽн  бере  бастауы 

баланың психофизиологиялық жҽне рефлексиялық дамуын анықтап береді. (1-сурет) 

Осы айтылғандарды жинақтай келіп, болашақ маман рефлекцияға қабілетті, ҿзін-ҿзі жҥзеге 

асыруға  талпынған  ҽдіснамалық  ,  зерттеушілік,  дидактикалық  -  ҽдістемелік,  ҽлеуметтік  тҧлғалы, 

коммуникативтілік,  ақпараттық  жҽне  тағы  басқа  қҧзыреттіліктердің  жоғары  деңгейімен 

сипатталатын рухани - адамгершілікті, азаматтық жауапты, белсенді, сауатты, шығармашыл тҧлға 

болуы қажет. Жеке тҧлғаның бағыттылығы, қабілеттілігі, ерекше қасиеттері (стреотиптерді жеңе 

білу,  проблеманы  сезіну,  ой  жҥйріктігі  мен  алғырлығы  жҽне  т.б.);  мінез-қҧлқы  (бірегейлік, 

бастамшылдық,  шыдамдылық,  зеректік  жҽне  т.б.)    танылатын,  оның  интегралды  білім    сапасын 

байқатады. 

163

 

 

 

 

 

(1-сурет шығармашылық тҧлға қалыптастыру) 

Бугінгі  таңда  Қазақстан  Республикасының  жоғарғы  оқу  орындарының  білім  беру 

мазмҧнын дамыған Еуропа елдерінің деңгейімен салыстыруға болады, себебі ҽлемдік тҽжірибеге 

сҽйкес  білім  реформасының  ҽлемнің  кҿптеген  дамыған  елдеріндегі  жоғарғы  оқу  орындарында 

бірнеше  мындаған  студенттеріміз  кҽсіби  мамандыктары  бойынша  білімдерін  жетілдіруде. 

Елбасынын  саясатынын  тиімділігі  -  Қазакстандағы  жалпы  ҽлеуметтік,  саяси-экономикалық  жҽне 

мҽдени  денгейіміздің  жаңа  сатыға  кҿтеріліп, жанаша  мҽнге  ие болуы  білікті  мамандарды  оқыту, 

білім беру жҥйесін дҧрыс жолға коюында. 

Қорыта  айтканда,  жастардын  кҽсіби  мамандықтарын  жете  меңгерулері  жоғарғы  оқу 

орындарындағы  оқуға  байланысты,  себебі  негізгі  фактор  оқыту  теориясын  меңгерумен  катар, 

ҽрбір маманнын саналылығы мен белсенділігін қалыптастыра отырып. Окытудың жҥйелі тиімділік 

жағын    камтамасыз  ету,  бҥгінгі  оқьпу  саласындағы  кезек  кҥттірмейтін  жағдай  екені  бҽрімізге 

мҽлім. 

Сол себепті ҽрбір жігерлі ҧрпақты, ҿз дҽрежесінде даму деңгейіне сҥйене отырып креативті 

потенциалын  жетілдіруге,  қоғамда  белсенділігі  мен  сезімталдылығын  оятып,  жеке  тҧлға  ретінде 

қалыпты дамуына ықпал жасап, білім берумен қатар айырықша қасиеттерін ескере отырып тҽлім – 

тҽрбие беру бҥгінгі білікті маман қолында. 

Алға  қойған  мақсаттарымыз  бен  жігерлі  талпынысымыз  арқылы,  креативті 

потенциалымызды кҿтеру жағдайында болашақ білімді де шебер маман болуымыз айқын. Қазақи 

болмысымыз  бен  даралығымызды  жоғалтпай,  мҽдениетіміз  бен  дҽстҥрімізді  қастерлеп,  дҥние 

қҧбылыстарын  жан  тҽнімен  сезінген  намысты,  білімді  де  білікті,  тҽрбиелі  де  саналы  ҧрпақ  - 

қашанда креативті болмақ. 

 

жүктеу/скачать 5,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: