Кремнийді ңметалдармен, азотпен,сутекпен және галогендермен қосылыстары
КРЕМНИЙДІ ҢМЕТАЛДАРМЕН, АЗОТПЕН,СУТЕКПЕН ЖӘНЕ ГАЛОГЕНДЕРМЕН ҚОСЫЛЫСТАРЫ
жүктеу/скачать 229,23 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Кремнийдің азотты қосылыстары
| КРЕМНИЙДІ ҢМЕТАЛДАРМЕН, АЗОТПЕН,СУТЕКПЕН ЖӘНЕ ГАЛОГЕНДЕРМЕН ҚОСЫЛЫСТАРЫ
Химиялық қасиеті жағынан кремнийдің кристалдық түрі инертті , аморфты түрі реакцияласқышырақ. Айталық, фтормен қалыпты жағдайда-ақ оттек , хлор , бром және күкіртпен 400-600 , азот және көміртекпен өте жоғары температурада реякцияласады. Жеке қышқылдар кремнийге еш әсер етпейді, қайта пассивтеніп кетеді, кремний HF мен HNO қоспасында ериді: 3Si+4HNO +18HF=3H SiF +4NO+8H O Сілтілердің әрекетінен кремний тұзға айналады: Құм мен коксты тиісті мөлшерде араластырып қыздырса , кремний мен көміртектін қосылысы - кремний гарбиді SiC түзіледі, оны көбіне карбарунд деп атайды. SiO +3C=SiC+2CO Таза карборунд – түссіз кристалдық, өте қатты зат , қаттылығы алмаздан ғана кем , тығыздығы 3,2г/ см . техникада карборунд көп мөлшерде өндіріліп , қаттылығын пайдаланып , қайрақ тастар , шлифтайтын дөңгелектер жасауға т.б. және отқа берік материал ретінде пайдаланылады. Құм мен магний арасындағы реакцияда , магнийді артығырақ алса , тотықсызданып шыққан кремний магниймен қосылып магний силицидің Mg Si түзеді: 4Mg+SiO =Mg Si+2MgO Материалды кремнийден тотықтырғанда (700-1200 С) металл оксидімен кремнийді араластырып инертті атмосферада қыздырғанда силициттер түзіледі: 6MnO+5Si=2Mn Si+2SiO Силицидтер қасиеті және құрылымы жағынан да карбидтарға ұқсамайды . Қосылушы металдың қасиетіне тәуелді силицидтердегі байлайныс ионды , коваленттіден металдыққа дейін өзгере береді, осыған байланысты кейбір силицидтер өткізгіш , кейбіреулері шалаөтөткізгіш болып келеді. Силицидтер қатты қыздырғанда айырылмайтын қосылыстар , кейбірактив металдың силицидтері сумен , қышқылмен реакцияласады. Силицидтерді отқа берік , қышқылға төзімді құймалар , жоғары температурада ұсталатын шала өткізгіштер (CrSi ,COSi ,ReSi ) жасауда қолдланады . Кейбір силицидтер атомдық техникада пайдаланылады. Иагний силицидіне хлорсутекпен әрекет етсек кремний сутексилан деп аталатын зат түзіледі: Mg Si+4HCl=2MgCl +SiH Силан SiH - түссіз, ауада өзінен-өзі тұтанып , жанып кететін газ, жанғанда кремнийдің диоксиді және су түзіледі: SiH +2O = SiO +2H O H=-1287.4 кДж/моль SiH басқа тағы бірсыпыра силандар деп аталатын кремнийсутекті қосылыстар - Si H , Si H , Si H бар; бұлар метанның гомолог қатары сияқты. Бірақ көміртек атомдарының арасындағыдай емес, кремний атомдарының арасындағы байланыс нашар болғандықтан бұлардың тұрақтылығы кем, реакцияласқыш болады. Кремний галогенидтерінің жалпы формуласы SiГ , тікелей синтезбен Si+2 Г =Si Г алынуы мүмкін. Бұлардың барлығы да түссіз, Si F - газ, SiCl - қатты зат. Іс жүзінде басқа жолмен де алуға болады: SiO +4HF=SiF +2H O SiO +2C+2Cl =SiCl +2CO Кремнийдің галогендері сумен жақсы реакцияласады, реакцияларының жалпы схемасы мынадай: Si Г +2H O SiO +4HГ Кремнгий фторпидін SiF суға жіберсе , онда кремний фторсутек қышқылы сутекгексафторосиликаты H SiF түзіледі: 3iF +3H O=2 H SiF + H SiF Кремний фторсутек қышқылын былайша , тікелей де алуға болады: 2HF+ SiF = H SiF Ерітіндісін салқындатса екі молекула суды қоса кристалданады. Кремний фторсутек қышқылы күшті қышқылдардың бірі, 0,1 н. Ерітіндісін диссоциациялану дәрежесі 0,75% . Күшті дезинфектор . Тұздары фторсиликаттар , көпшілігі ерімтал , өсімдік зиянкестерін тұтынылады, эмаль жасағанда жұмсалады. Кремнийдің азотты қосылыстары. Кремний нитриді химиялық өте тұрақты , ыстыққа төзімді ( ) қосылыс. Ол фторсутек әсеріне төзімді, балқыған металдар мен сілтілерде өзгеріске ұшырамайды. кристалдары түссіз, гексогоналды құрылымы бар шала өткізгіш ( ). Кремний нитриді отқа , каррозияға төзімді материалдар, қиын балқитын құймалар жасауда шала өткізгіштер алуға пайдаланылады. жүктеу/скачать 229,23 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|