Курс – II семестр
Мақсатты іс-əрекеттің жасқа байланысты ерекшеліктері
жүктеу/скачать 495,83 Kb.
|
Адам және жануарлар морфологиясы физиологиясы
Мақсатты іс-əрекеттің жасқа байланысты ерекшеліктеріКез келген дене немесе ақыл-ой жұмысы организмнің күйі мен əсерленістерінде бірқатар езгерістер туғызады. Бұл өзгерістердің жас кезеңдеріне сəйкес ерекщеліктері байқалады. Балаларда ақыл-ой еңбегі əдетте қимыл белсенділігімен, ЯРНИ бұлшықеттің ' жұмыс істеуімен қатар жүреді. Ал бұлшықеттің жұмысы өз кезе-гінде орталық жəне шеткі жүйке жүйелерінің қызметімен байла» нысты. Сондықтан əрбір жас кезеңдеріндегі физиологиялық мүм-кіндіктерді ескере отырып, тəрбие процестерін, оқу сабақтары мен тыныруды дүрыс ұйымдастыру керек. Бұл — баланың ойда-ғыдай əсіп жетілуіне, денсаулығын нырайтуына, онын, жұмыс кабілеттілігін сақтаура жəрдемдесетін қолайлы жардайларды туғызу. Ол үшін оку мен балалар тəрбиесінің барлық жақтары күн режимін сақтаумен, жүйке жүйесі меігбұлшықет аппараты-на түсетін ауырлықты жасқа сəйкес нормалаумен, тұрмыс жағ-дайын дұрыс қарастырумен, жақсы тынырумен тығыз байланыс-ты болуы_ тиіс. Баланың физиологиялық мұқтаждықтарының толық қанарат-тандырылмауы қалыпты тіршілік əрекетініц бəсевдеуіне, қолай-сыз түрткілерге тезімділіктің кемуіне, жұқпалы ауруларра_ шал-дыруына, организм жүйелері арасындағы өзара байланыстың бұзылуына əкеп СОРЗДЫ жəне жорары жүйке қызметіне теріс əсер етеді. Сондықтан мектеп жасына дейінгі балалар мекемелерінде ба-лалардьщ əрбір жае тобына арналран өз режимі белгіленеді. Бұл баланың барлық қажеттіліктерін барынша жақсы қанараттанды-рура, дұрыс тəрбие беруге жəне онын, дене бітімінің қалыпты же-тілуін қамтамасыз етуге мүмкіндік жасайды. Дұрыс режим — іс-əрекет пен тынырудын, алуан түрін тəулік ішінде үтымды əрі сəй-кес кезектестіру, олардың нақты, күнделікті қайталанып отыру реті. Режимді сақтау үлкен ми сьщарлары қыртысында, əрекет-тің бір түрінен екінші түріне квшуді жеңілдететін берік шартты байланыстар мен стереотиптердіқ түзілуіне себепші болады. Ре-жимнің негізгі шарттары — ұйқы, тамақ ішу, сабақ жəне таза ауа-да серуендеудің баланьщ денсаулырын нырайтуда ерекше зор маңызы бар. Емшектегі балаларда жүйке жүйесінің жорары белсенділігі сергектік кезде тез арада тежелумен алмасады. Сөйтіп тежелу организмді шектен тыс қажудан сақтандырады. Мектеп жасына дейінгі кезеңде жүйке жүйесі біртіндеп тұ. рақтала береді, сондықтан 3—4 жасар бала қатарынан бірнеше сағат бойы ширақ, сергек күйде бола алады. Мектепке дейінгі естияр шақтары балаларда да қозу жəне те-желу процестері аса турақты болмайды. Алайда 5—6 жасар баланың мектепке дейінгі сəбилік шақтагы балалардан айтар-лықтай айырмашылығы болады. Бұл жас кезеңінде бүлдіршіндер ересектерге еліктейді. Бала сурет салумен, мүсін жасаумен бері-ле айналысады, өзіне оқып берген əңгімелерді қайталап айтып береді. Алайда олар ұзак отыра алмайды, зейіні шашырайды, жүмысқа ынтасы бəсеңдейді. Сондықтан жүмысты, сабақты ке-зектестіріп отырура көціл бөлудің, орташа болса да қимыл жасау-дың зор манызы бар. Бастауыш класс оқушыларының ой еңбегін үйымдастырура қойылатын талаптар бұдан да күрделі. Сабақтың ұзақтығы оқу-шылардың жас ерекшелігіне сəйкес белгіленуі тиіс: Балаларға тəн қозу жəне тежелу процестерінің шоғырлануының нашар да-муына сай олар өздерінің зейінің 5—7 жаста—15 минут, 8—10 жаста — 20 минут, 11—12 жаста — 25 минут бойы сақтай алатын-дығы анықталран. Осы уақыт өткеннен кейін балаларда сылбырльщ, үйкы келу-шілік пайда болып ,зейін төмендейді. Сондьщтан мұғалім ой ец-бегін қажет ететін жүмыстар үшін сол жастары балалардың ша-, масы келетіндей уақыт мөлшерінжұмсау керек. жүктеу/скачать 495,83 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|