Курсы: 1 Оқу семестрі: 1,2 Шымкент 2013
Андронов мәдениеті. Шаруашылығы, қолөнері және үй кәсіпшілігі
жүктеу/скачать 0,63 Mb.
|
| Андронов мәдениеті. Шаруашылығы, қолөнері және үй кәсіпшілігі.
Археологиялық деректер андроновшылардың басым көпшілігі отырықылық өмір сүргенін көрсетеді. Олардың мекен-жайлары өзен, жылға, көлдердің жағасына орналасқан. Өйткені, мұндай жерлерде шөп қалың шығады, ал топырағы жұмсақ болды. Олар негізінен бидай, қарабидай және тары өсірді. Егін шаруашылығына қарағанда андроновшылар өмірінде мал шаруашылығы маңызды рөл атқарды. Малдың еті мен сүті тамақ болса, терісі мен жүні киім, сүйегінен әр түрлі заттар жасалып, тезегі от жағуға пайдаланылды. Андроновшылар негізінен қой сиыр және жылқы өсірді. Дамыған қола дәуірінде жылқы тек тамаққа емес, міну үшін де пайдаланылды. Жылқыны көлік ретінде пайдалану даладағы және биік таудағы жайылымдарды игеру мүмкіншілігін молайтты. Қола дәуірінің әуелгі кезеңіндегі елді мекендерден жиналған сүйектер бұл уақытта Қазақстан жеріндегі адамдардың негізгі кәсібі үй маңында мал өсіру болды деуге мүмкіндік береді. Үй маңындағы жайылымдар бірнеше жылдан кейін жарамсыз болып қалған кезде бақташылар малымен бірге жаңа жайылымдарға көшіп отырады. Сөйтіп, үй маңында мал өсіруден бірті-бірте мал үшін жайлауға көшу салты шықты.Көшпелі мен жартылай көшпелі мал шаруашылығына байланысты малдың құрамы өзгерді. Ірі қара азайды, ал қой мен жылқының саны көбейді. Ыдыстардың көпшілігі таспалық әдіспен жасалған. Сонымен қатар құмыраларды қалыпқа салып пішіндеу әдісі болды (б.з.д. XVII-XVIғғ). Мұндай қалып үшін атың қылынан тоқылған немесе жүн матадан тігілген дорбалар пайдаланылды. Ыдыстардан су ақпас үшін күйдіруден бұрын, көбі сырт жағынан, кейбіреулері іш жағынан қызған кішкене таспен тегістелді. Содан кейін күйдірілетін болды. Қола дәуірінің алғашқы кезеңінде ыдыстардың көпшілігі – бүйірі тік немесе біраз шығыңқы, мойыны сыртқа қайырылған, түбі жайпақ ыдыстар болып келеді. Орта қола дәуірінде мойыны мен бүйірінің арасы жіңішкеріп келген, түбі жайпақ ыдыстар басым болды. Ал қола дәуірінің соңғы кезеңінде ыдыстардың дені дөңгелек пішімді, бүйірі шығыңқы юолып жасалды.Олардың өрнеуіне балшықтан таспа тәрізді және сиырдың емшегіге ұқсас бүршік бұдырлар жапсырылып, әшекейленді. Қола заманында тоқыма кәсібінің болғанын елді мекендерден табылған тоқыма станогінің ұршық бастары, сүйектен, тастан және балшықтан жасалған шүйке орғыштар дәлелдеп отыр. Киім қойдың жүні мен ешкінің түбюітінен тоқылды. Сонымен қатар олар жабайы қара қурайдан, зығыр және қалақай талшықтарынан иірілген жіптерді де қолданды. Бұлардан шаруашылыққа қажеті арқан, балық аулайтын тор тоқылды. Олар өкшелері жоқ аяқкиім киген. Еркектер мен әйелдер басына жүннен тоқылған немесе теріден тігілген құлақшын киген. Сыртқы киімдері де жүн матадан, көбіне теріден тігілген. жүктеу/скачать 0,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|