а-b=c Мұндағы a- азайғыш, b – азайтқыш, c – айырма немесе қалдық.
Көбейту. Қосу амалына берілген есептерді екі немесе бірнеше тең сандардың қосындысын табу керек болған жағдай жиә кездеседы.
Бәрдей екі немесе бәрнеше сандардың қосындысын табу жаңа амалға көбейту амалын алып келді. Теріс емес бүтін сан b-ге көбейту дегеніміз – әрқайсысы a-ға тең b-қосылғыштың қосындысын табу дегеніміз.
НАҚТЫ САНДАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ҚАСИЕТТЕРІ
Нақты сандар. Сандық түзу. Рационал сандар мен иррационал сандар бірігіп нақты сандар жиынын құрайды. Әрбір нақты санға координаталық түзуде жалғыз ғана нүкте сәйкес келеді. Координаталық түзудің әрбір нүктесі жалғыз ғана нақты санға сәйкес келеді (осы нүктеден санаудың басына дейінгі қашықтықты табу және табылған санның алдына берліген нүкте, санаудың басынан оңға қарай немесе солға қарай орналасуына байланысты «+» немесе «-» таңбасын қою жеткілікті). Ықшамдық үшін әдетте «а санына сәйкес координаталық түзудің нүктесі» деудің орнына «а нүктесі» дейді, ал «а саны» терминін қолдана отырып, ол «а нақты саны» екенін есте сақтайды.
Нақты сандар жиыны сандық түзу деп те атайды. Сандық түзудің геометриялық моделі координаталық түзу болады.
Кейбір сандық жиындардың белгіленуі. N – натурал сандар жиыны. Z – нақты сандар жиыны. Q – рационал сандар жиыны. R – нақты сандар жиыны. n ε N жазылуы («n – N жиынында жатады» деп оқылады). Келесі белгілеулер де осыған ұқсас мағынаға ие болады: m ε Z (m – бүтін сан); r ε Q (r – рационал сан); х ε R (х – нақты сан).
Нақты а санының модулі (абсолют шамасы) деп болғанда ол санның өзі, және болғанда оған қарама-қарсы а - саны аталады. а санның модулі болып белгіленеді. Сонымен,
Геометриялық тұрғыдан координаталық түзуде а нүктесінің 0 нүктесінен қашықтығын білдіреді. Модульдердің қасиеттеріне тоқталсақ:
Сандардың жуық мәндері. Абсолюттік және салыстырмалы қателіктер. Оның бөлшекті қандай да бір разрядқа дейін дөнгелектерінде осы разрядтан кейінгі цифрлары нөльдермен ауыстырады, ал егер олар үтірден кейін тұрған болса, онда оларды ескермей тастайды. Егер осы разрядтан кейінгі бірінші цифр беске тең немесе одан үлкен болса, онда қалған ақырғы цифрды 1-ге ұлғайтады. Егер де осы разрядтан кейінгі бірінші цифр 5-тен кіші болса, онда қалған ақырғы цифрды өзгертпейді.
Нақты санның кемімен және артығымен алынған ондық жуықтаулары.Иррационал 2 санын алайық. Сонда: