Лабораториялық жұмыстарды орындау техникасы Жұмыс тәртібі

Сынауыққа не стақанға сұйытылған мыс хлоридінің ерітіндісін (көк түсті) құямыз және бірнеше майсыздандырылған шегелерді немесе канцелярдық скрепкаларды саламыз. Көк түс ашық жасылға өзгерді (Fe²⁺ иондары). Темірдің артық мөлшерін алу керек, әйтпесе тек мыстың бөлінуін ғана байқауға болады, ал қалған мыс хлориді (көк түсті) ашық – жасыл түсті темір хлоридінің түзілуін бүркейді. Мысты анықтау үшін ерітіндініні төгеді.

Тәжірибені көрсету барысында оқушылар екі бастапқы заттарды және екі түзілген заттарды да бақылай алатындай жасау керек және біреуі жай зат, ал екіншісі күрделі екеніне назар аударуы қажет.

Бұлай тәжірибені көрсету орынбасу реакциясы күрделі зат пен жай зат арасында жүретінің сипаттайды және нәтижесінде жаңа жай және күрделі зат түзілетініне нақты қорытынды жасауға мүмкіндік береді.

Екі ерітіндіні бір – біріне қосқанда жақсы байқалатын реакция беретін (мыс купоросының ерітіндісі мен натрий гидроксиді, натрий гидроксиді мен фенолфталеин) сұйықтықтары бар екі стақанды таразыда теңестіреміз. Байқаулар нәтижесінде, реакцияға түскен заттардың массасы реакция нәтижесінде түзілген заттардың массасына тең деген қорытындыға келеміз. Себебі, ерітінділерді бір – біріне құйғанда таразы теңдігі өзгерген жоқ, ал химиялық реакция белгісінің болуы, реакция жүргенін көрсетеді.

а) Суды электр тогымен ыдратуға арналған сатылатын арнайы құрал (Гофман құралы тәрізді) бөліктері мен крандары бар тар шыны түтікпен қосылған кеңейтілумен аяқталатын екі шыны түтіктен тұрады Шыны түтіктердің төменгі бөлігі электродтар өткізілген (қорғасын не никель) резеңке тығындармен жабылған. Құралды қышқылданған сумен толтыру үшін (10мас. б. суға 1 мас. б. концентрлі күкірт қышқылы), крандарды ашып ортаңғы түтік арқылы үстіден электролитті құяды. Ерітінді крандарға жеткенде, толтыруды тоқтатады да, крандарды жабады.

Судың электролизі үшін бұл құралда 10- 12 В кернеудегі ток пайдаланылады. Келесі ток көздерін пайдалануға болады:  аккумуляторлар, қалта фонарьінің құрғақ батареялары (үш батареяны кезектеп жалғайды – плюс минуспен), электр жүйесіндегі ток.

Электр тоғын қосқанда судың ыдырауы басталады. Бір түтікте газ екі есе көп жиналады (сутегі), ал екіншісінде оттегі жиналады. 10 – 15 минуттан соң шамамен 20 мл сутегі жиналғанда, алынған газдарды зерттеуге кірісуге болады. Ол үшін крандар үстіндегі түтіктерді қарап шығу керек. Егер ішінде сұйықтық болса, фильтір қағазынан жасалған жұқа оралған түтікшелер арқылы жоямыз. Әйтпесе, крандарды ашқанда газдардың қысымының әсерінен сұйық сыртқа шығып, жанып тұрған шырпыны не өшіп бара жатқан көмірді сөндіруі мүмкін.Сутегі жиналған түтіктің үстіңгі жағына жанған шырпыны әкеледі де, абайлап кранды ашады – сутегі лезде жанады. Басқа түтікке сөніп бара жатқан шырпынының ұшын жақындатады, кранды ашқан сәтте шырпы тұтанады.