§ 5.5 Сұйылтылған ерітінділердің қату температуралары Ерітінділердің қату температуралары таза еріткіштерге қарағанда
төмен болады. Ерітіндінің қатуын таза еріткіштің қату температурасы менТқертінідінің кристаллдану басталатын температурасы арасындағы айырмаға тең ∆Тққатутемпературасыныңтөмендеуіөлшемімен сипаттауға болады:
ΔТқ = - Тқ(5.7)
Әр түрлі концентрациядағы еріткіш пен ерітіндінің Р – T диаграмма күйін қарастырайық. (сур. 5.3), Мұнда ОF қисығы бу қысымының қатты ертікіш үстіндегі тәуелділігі, ал ОА, ВС, DE қисықтары
– өсетін концентрацияларына сай таза ертікіш үстіндегі және ерітіндідегі бу қысымының тәуелділігі. Кристалл үстіндегі және ерітінді үстіндегі қаныққан бу қысымы бірдей болғанда еріткіш кристаллдары ерітіндімен тепе-теңдікте болады. Өйткені ерітінді үстіндегі еріткіштің бу қысымы таза еріткішке қарағанда төмен; бұл жағыдайға қатысты температура таза еріткіштің қату температурасына қарағанда әрқашан төменірек болады. Мұнда ерітіндінің қату температурасының төмендеуі ΔТқеріген заттың табиғатынан тәуелсіз және еріткіш пен еріген заттың бөлшек сандарының қатынасымен анықталады.
заттың концентрациясына тура пропорционал.
ΔТқ = Кқ∙m (5.8)
мұнда , Тқ– еріткіш пен ерітіндінің қату температуралары;
Кқ –пропорционалдық коэффиценті немесе криоскопиялық тұрақты;
m–ерігензаттыңмолялдлықконцентрациясы. Криоскопиялық тұрақты 1000 геріткіште 1 моль еріген заты бар кезіндегі қату температурасының төмендеуіне тең. Криоскопиялық тұрақтыны келесі теңдеу бойынша есептейді:
R(Тз 0)2 М
Кз 1 1000Н ПЛ мұнда - таза еріткіштің қату температурасы, К;
ΔНбалқу– таза еріткіштің балқуының мольдік жылуы, Дж/моль.
(5.9)
Еріген заттың молекулалық массасын келесі формула бойынша анықтауға болады: