Жер  беті  жыныстарының  осындай  әр  түрлілігі

ландшафтысын  күрделендіреді.  Халқымыз  табитаттың  осындай 

ерекшеліктеріне  үлкен  мән  берген.  Бұган  Қызылтас,  Сарытау, 

Ақшокы,  Қаракия,  Акжон  сияқты  көптеген  жер  аттары  дәлел  бола 

алады.  Таулы  аймактар  жыныстық  айырмаларымен  бірге  аскар  биік, 

керілген  кең,  сом  тұлғалары  аркылы  ландшафтты  айкындап  тұратын 

тоскауыл  рөлін  атқарады.  Тау  жоталарының  жел  өтіне  багытталган 

беткейлері  сырттан  келген  ауа  агымының  ылғалын  тосып  қалады  да, 

гумидті  ландшафтының  қалыптасуына  қолайлы  жағдай  тугызады,  ал 

желдің  ыгындағы  беткейлерде  аридті  ландшафтысы  калыптасады. 

Мәселен,  Іле  Алатауының  терістігі  гумидті  ландшафт,  ал  оның 

қарсысындағы  Күнгей  Алатауының  күнгей  беткейі  желдің  ыгында 

жаткандықтан, аридті болып келеді.

Тау  жоталарының  ландшафтысын  айқындауға  тигізетін  эсері 

барлық  географиялық  белдеулерде  бірдей  бола  бермейді,  ол  ауа 

массасы  айналымының  багытына,  таудың  биіктігіне,  орналаскан 

жеріндегі  климат  жагдайына  байланысты  болады.  Еуразияның 

шығысындағы таулар  меридиан  багытында орналаскандыктан, Тынық 

мұхиттан  муссонды  тосады  да,  Арктиканың  суык  ауа  массасынын 

ауысуына  эсер  етпейді.  Орал  таулары  онша  биік  болмагандыктан, 

батыстан  соғатын  желдің  де,  Сібір  антициклонынын  да  екпінін  баса 

алмайды.  Іле  Алатауы  мен  Алтай  тауларының  биіктік  айырмасы 

болмаса  да, 

карсы 

белдеулері  бір-біріне тіптен ұксамайды,  ал Алтай тауларының ылғалы 

жеткілікті  болғандыктан,  ондағы  қарсы  беткей  ландшафт  айырмасы 

онша күрделі емес.