Лат fol um, көне грекше: φύλλον —жоғары сатыдағы өс мд ктерд ң фотосинтез,газалмасу,буландыру

A)Тақ қауырсын тәрізді 
B)Саусақ салалы 
C)Жұп қауырсын тәрізді 
D)Үш құлақты
Күрделі
жапырақтар

Жапырақтың
жүйкелену . 
Жүйкелену деп өтк зг ш
шоқтардың жапырақ
тақтасына орналасуын айтады. 

Жүйкелерд ң қызмет : 
1) жапырақ қабаттарына су мен онда ер ген минералды тұздар жетк з лед ; түз лген
органикалық заттар басқа мүшелер не таралады; 
2) жапыраққа бер кт к қасиет беред .
Жүйкелену б рнеше типке бөл нед :
1. Қауырсын тәр зд торлы жүйкелену нег зг орталық жүйкен ң жан-жағынан жанама
жүйкелер теңдей таралады. Майда жүйкелер торлап жатады (мысалы, тал, терек, алма,
алмұрт ағаштарының жапырақтары).
2. Саусақ салалы жүйкелену орталық жүйке б р жерден басталып, жапырақ жиег не
дей н саусақ тәр зд салаланып таралады. Мысалы, үйеңк , үп лмәл к (кенедән), бегония
жапырақтары.
3. Параллель_(қатарласа)_жүйкеленуде'>Параллель (қатарласа) жүйкеленуде жүйкелер жапырақтың ұшына дей н қатарласа
созылады (бидай, жүгер өс мд ктер ).
4. Доғалы жүйкелену (доға тәр зд ) жапырақ тақтасының түб нен қатарласа шыққан
жүйкелер жапырақ ұшына жеткенде доға тәр зд б р-б р мен түй сед ( нжугүл,
жолжелкен).

Параллель
жүйкел
(бидай) 
Доға
жүйкел
(жолжелкен)
Тор жүйкел
(емен)

Жапырақтың шк
құрылысы.

Жапырақтың шк құрылысымен толық
танысу үш н тақтасынан жұқалап көлденең
кес нд жасап, микроскоппен қараймыз.
Микроскоптан мөлд р, түсс з үст ңг және
астыңғы өң мен қалың, жұмсақ ортаңғы
қабаты көр нед (1-сурет).
Өң жасушалары – т р , б р-б р мен тығыз
жанасып жатады. Астыңғы өң нде жанаспалы
жасушалар орналасады (өс мд кт ң өсет н
жер не, түр не байланысты кейде үст ңг
өң нде де кездесед ). Өң жасушаларында
хлорофилл болмайды, сондықтан түсс з. Күн
сәулес н өтк зед , қорғаныштық қызмет н
атқарады.

Жанаспалы жасушалар – жарты ай немесе бүйрек п ш нд б р-б р мен
жанасқан 2 жасуша. Жанасқан жер нде саңылауы бар. Бұл саңылау б рде
ашылып, б рде жабылады. Саңылау арқылы жапыраққа ауа енед .
Атмосфераға су буы, оттег және көм рқышқыл газы шығарылады.
Жанаспалы жасушада болатын хлорофилл дәндер нде күн сәулес нен қант
(органикалық зат) түз лед . Сол кезде қысым артып, күнд з саңылау
ашылады. Түнде қант мөлшер н ң азаюы қысымды төмендет п, саңылау
жабылады. Егер күнд з күн өте ыстық, желд болса, ылғалды сақтау үш н
саңылау жабылып тұрады. Саңылау күзде күнд з де, түнде де жабық болады.
Жапырақтың ортаңғы жұмсақ бөл м ндег жасушалар п ш н не қарай
бағаналы және борпылдақ деп 2-ге бөл нед . Бағаналы жасушалар жарық
мол түсет н үст ңг өңн ң астына жанаса жатады. Бағана тәр зд ұзын, б р-
б р не тығыз орналасқандықтан осылай аталады. Жасушалары тығыз
орналаспай арасында кең ст ктер болса – борпылдақ жасушалар деп
аталады. Жапырақ жүйкелер де осы қабатта. Су мен минералды заттар
жапыраққа жүйке арқылы өтед .

Назарларыңызға
рахмет!!