Лекция 1 Тақырыбы : Химиялық кинетика пәні, химиялық реакция жылдамдығы, оған әсер ететін факторлар
жүктеу/скачать 1,89 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Катализдің мультиплеттік Баландин теориясы
| Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті Пәннің оқу – әдістемелік кешені Басылым: бесінші ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым Катализдің мультиплеттік Баландин теориясы Мультиплеттік теория кеңірек таралған теория. Теорияның негізгі идеясы бойынша катализатор мен әрекеттесетін қосылыстардың арасында міндетті түрде құрылымдық және энергиялық сәйкестік болуы қажет. Бұл теорияның пайда болуына дейін гетерогенді катализдің кейбір сандық және сапалық сипаттамалары белгілі болған, олар: 1) атомдар байланыс ұзындығына тең қашықтықта әрекеттесетіндіктен катализдік реакцияда тұтас молекула емес, оның құрамындағы атомдар немесе атомдар тобы әрекетке түседі; 2) реакцияға түсетін молекуланың құрамында реакция кезінде химиялық байланыстары қайта бөлінетін атомдар тобы болады; 3) молекулалардың катализатор бетіне адсорбциялануы бір атомда емес, бірнеше атомдар тобында жүреді. Бұл атомдар тобын – мультиплеттер деп атайды. А.А.Баландиннің мультиплеттік теориясында реакцияға түсетін молекула мен активті центрдің геометриялық құрылыстары бір-біріне сәйкес болуы шарт (геометриялық сәйкестік принципі). Мультиплеттік адсорбциялық центрлердің саны 2,3,4,6 т.с.с. болуы мүмкін, соған байланысты химиялық адсорбцияның механизмі дуплеттік, триплеттік, квадруплеттік, секстеттік, жалпы айтқанда мультиплеттік механизм деп аталады. Төмендегі гетерогенді катализдік реакцияларды қарастырайық. 1. 2. Бұл реакцияларды структуралық түрде жазсақ: мұнда - катализатор бетіндегі мультиплеттің өлшемі. Қолданылатын катализатордың активті центрлерінің құрылысына байланысты бір заттан (мұнда этил спирті) әр түрлі өнімдер түзіледі. Қарастырылып отырған бірінші реакцияда мыс катализаторы бетіндегі мультиплеттің өлшемі көміртек пен оттек атомдарымен және топтарындағы екі сутек атомдары ара қашықтықтарына сәйкес келеді (мультиплеттегі активті атомдар крестикпен белгіленген). Сондықтан |