Лекция 1 Тақырыбы: Басқару психологиясы туралы түсінік. Сабақ жоспары: Басқару туралы білімнің тарихи деректері
жүктеу/скачать 173,67 Kb.
|
БП лекциялар жинағы
- Бұл бет үшін навигация:
- Модельдеу әдіснамасын қолданудың негізіндегі басқару ісі үш тізбекті кезеңде қамтиды
| Қысқаша теориялық мәлімет.
Психологиялық менеджменттегі өзгеріс және модельдеу әдіснамасы Өзгеріс және модельдеу әдіснамасы –экономикалық ғылымда қолданылатын ғылыми зерттеудің ең жемісті әдістерінің бірі. Өзінің алғашқы мағынасында – грек тілінен аударғанда «модельдеу» сөзі көптеген элементтерден құралатын, бөліктерден тұратын бір бүтін тұтастық ұғымын білдіреді. Модельдеудің бұлайша ұғындырылуы экономикалық тұтастыққа да қатысты; өнідіріспәндердің, саймандардың, еңбек түрлері мен түпкілікті өнімдердің жиынтығы ретінде болады. Моделдеу – бұл әлеуметтік –экономикалық жүйе. Экономикалық деп аталу себебі, еңбек және материалдық ресурстарды ұштастыру әтижесінде материалдық игіліктер пайда болып, өндірісі ұдайы өндірісі ұлғаяды. Осы басқаны былай анықтауға болады: «белгілі бір қоғамдық тарихи жағдайларда қалыптасатын психологиялық қатынастардың типін экономикалық модельдеу деп ұғуға болады. Модельдеу әдіснамасы әлеуметтік сипаттағы адам-машина жүйесі ретінде қарастырылады. Ондағы негізгі рольді материалдық және рухани игіліктерді өндіретін әрі тұтынатын адам орындайды. Модельдеу әдіснамасы оң мағынадағы ұғымда қоғамдық өндірістің жүйесі ретінде яғни өндіріс күштері (табиғи және еңбек ресурстары, өндіріс құралдары, өнім) мен өндірістік қатынастардың жиынтығы ретінде түсіріледі. Экономикалық қатынас байланыс, заңдылықтар, міне осы аталғандар модельдеу жүйесі болып табылады. Модельдеу әдіснамасы арнайы ғылыми пәндердің мазмұнына жалпы теория жүйесіне қызмет етеді, ал басқару ісі жалпылай түрде әдістерді ретке келтіруші ретінде анықталуы мүмкін. Модельдеу әдіснамасын қолданудың негізіндегі басқару ісі үш тізбекті кезеңде қамтиды: Бірінші кезеңде салалар анықталады, басқару субьектілері қызметтің ауқымы мен саласы нақтылады. Қызметтің ақпараттық қасиеттілігінің баламалы салалары мен ауқымдары белгіленеді. Екінші кезеңде қажетті зерттеулер модульдеу жүзеге асады; Үшінші кезеңде белгілі мәселелерді шешудің баламалы нұсқаулары жасалып, әрбір міндет бойынша оңтайлы нұсқа таңдап алынады. Модельдеу әдіснамасының негізінде басқару ісі жүйелердің құрылымдық және функционалдық тұтастығын қамтамасы етуге әрі жетілдіруге бағытталған мақсатқа жеткізіліп жолда кездесетін кедергілерді, көмекшілері анықтап жою. Мұнда ең алдымен басқарудағы модельдеу тәсілдемесінің принциптері алға шығады. Басқару процестері пайда болғалы бері модельді талдау кеңінен қолданылып келеді. Экономиканы оның кезеңінен қолданылып, оның құрылымдық бөліктерінің өзара қарым-қатынасы мен өзара байланысты қоса ескеріп, біртұсат ретінде өлшенеді зерделеуді экономиканың жалпы жұмыс істеу процесінде олардың әрбіреуінің ролін анықтауды осыны модельдеу әдіснамасы деп ұғу керек. Экономикадағы модельдеу әдіснамасы басқару саласындағы ірі кешенді мәселенің ғылыми негізінен шешіліп әзірлеу әдісі болып табылады. Модельдеу әдіснамасының философиялық негізі оның негізгі принциптерін айқындап береді; әдіснаманың динамикасын, құбылыстардың юайланысы: Процестер мен құбылыстардағы модельдеу өзара байланыстардағы зерделеудің екі формасын ұйғарады: 1. Жай кездегі қосалқы әдіснамалар немесе әдіснама элементтерінің арасындағы өзара байланыстар қандайда да бір аспектіде, көбінесе экономикалық аспектісінде зерттеледі. А) әлдеқайда күрделі жағдайда көп аспектілі әдіснама қолданылады. Бұл арада өзара байланыстар басқарудың саяси экономикалық, технологиялық, құқықтық, әлеуметтік-экологиялық және психологиялық аспектілері қоса ескеріліп, зерттеледі. Модельдеу теориясы егер сақталмаса басқару ісінің жүзеге асуы мүмкін болмайтынын белгілейді: Бұл жағдай экономикалық әдіснамаға да қатысты: 1. Әдіснамалар арасында, ең алдымен басқарушы және басқарушы жүйелер арасында себеп-салдар байланысы болуы керек. Бұл мынанеы білдіреді: басқару ісі жүйе мен басқарылатын обьектісі өзгерістерге бірдей жауап қайтарып жағдайда ғана мүмкін болады, яғни кері байланыс арнайды. А) әдіснаманың динамикалығы. Әдіснама бір бір сапалы жағдайдан екіншісіне өте алатындай қабілетке ие болуы керек. 3. Әдіснама процесс ағымын әсер ете отырып, оны өзгертуге алатындай параметрлеу бар болады. 4. Әдіснаманың басқару ықпалын күшейте алатындай қабілетті, яғни осы ықпалға жауап қатып қана қоймай оны тереңдететін қабілетке ие болуы керек. 5. Басқару ақпаратын табыстау, жинақтау, жаңғырту мүмкіндіктерін қамтамасыз ету. 6. Әдіснаманың тұтастай сипаты. Онсыз бақылау мен басқару мүмкін емес. Әдіснамалық басқару барлық басқару жүйелеріне ортақ аты аталған шарттар орындалғанда ғана мүмкін болады. Басқарудың әдіснамалық құрылымын ғылыми негізде құру барлық уақытта да экономиканы басқаратын жүйенің көкейтесті міндеті болып келеді. Модельдеу әдіснамасы салдардың нормативтерін және басқарудың міндетті істерін ғылыми негізде анықтау шартын тудырады. Модельдеу әдіснамасы ең алдымен ұйым мақсаттарының жүйелерін бірінші кезекте анықтауды ұйғарды. Өйткені оларды басқару аппараттарын міндетті істерінің мазмұны әрі міндеттерінің құрылымын тудырады. Бұл кезеңнің маңызы өте зор. Басқарудың ұйымдық құрылымын қалыптастыратын әртүрлі әдістермен әдіснамалар біртұтас жүйеде қарастырылуы керек. Басқарудың модельдік ми оның ұйымдық құрылымының тиімділігі былайша анықталады. өндірістік ұйым қызметінің тиімділігі басару жүйесінің іс әрекет жасау тиімділігін, ұйымдық құрылымының сапасына байланысты болады. Бұрындар басқару іс тәжірибесінде ұйымдық құрылымды қалыптастыратын негізгі төрт әдіс болатын: - мақсаттарды құрылымдау; - сараптық талдамалық; - ұйымдық үлгілеу; - ұқсастықтар. Кез келген ғылым секілді басқару ғылымының өз мазмұны, теориясы және әдіснамасы болады. Әдіснаманың міндеті – осы саладағы білімнің өмір құбылыстарын зерделеу мен қортындылаудың әртрлі құралдарымен тәсілдерінің жүйесін жасау болып табылады. Басқару теориясымен іс-тәжірибесінде көптеген әдіснамалар қолданылады; оған жататындар: - Динамистикалық әдіснама; - Нақты тарихи әдіснама; - Кешенді әдіснама; - Аспектілік әдіснама; - Модельдеу әдіснамасы; - Эксперимент әдіснамасы т.б. Әдіснамалық тәсіл менеджментке қатыса басқарудың мақсатына жетуге бағытталған іс-қызметтің танып білудің белгілі жолын және әдістерін пайдаланғанды ұйғарады. Менеджмент неғұрлым тараған үрдістік тәсіл, яғни басқару ұйымының мақсатына жетуге бағытталған және басқару функциясының үзілмес өзара байланысқан негізделген іс-қызмет ретінде қарастырылады. Әртүрлі авторлар басқару функциясының әртүрлі санын ұсышнады. Оңтайлы жиыны келесі функциялардан тұрады: жоспарлау, ұйымдастыру, ынталандыру, бақылау. Басқару – бұл ғылым мен өнер, онда обьективтілік пен даралық ұштастырылады. Басқару олардың ерекшеліктері синтезі секілді ақпаратпен қамтамсыз ету және шешім. жүктеу/скачать 173,67 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|