Лекция №1 Тақырыбы: Кіріспе. (1 сағат) Жоспары
жүктеу/скачать 389,03 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Лекция мәтіні: 1.Саяси жүйе ұғымы қоғам мен биліктің өзара әрекеті ретінде.
| Лекцияның мақсаты:
Студенттерге саяси жүйе ұғымы қоғам мен биліктің өзара әрекеті екендігін, Д.Истон, Г. Алмонд пен К. Дойчтың саяси жүйе теориялары,саяси жүйенің құрылымы, институционалдық, нормативтік, мәдени, функционалдық жүйелер,әлеуметтену, бейімделу, реттелу, керісінше жауап қайтару , коммуникация функциялары және М. Вебердің, Г. Аптердің, Г. Алмондың жүйені типтеуі мен топтастыруының өлшемдері (критериийлері) туралы түсінік беру. Лекция мәтіні: 1.Саяси жүйе ұғымы қоғам мен биліктің өзара әрекеті ретінде. Қоғамның саяси жүйесі деп билік жүргізіп, қоғамда тұрақтылық пен тәртіпті қамтамасыз ететін әлеуметтік топтар, таптар, ұлттар, мемлекеттер арасындағы саяси өзара қатынастарды реттейтін ұйым мен мекемелердің жиынтығын айтады. Саяси жүйе теориясының пайда болғанына көп уақыт болған жоқ. Оны XX ғасырдың 50 жылдарында Американың саясаттанушысы Давид Истон (1917æ.) ойлап тапты. Ол саяси жүйенің қызмет ету тетіктерін былай сипаттайды. Саяси жүйе сыртқы ортамен “кіріс” және “шығыс” принциптері арқылы байланысады. Кірістің екі түрі бар. Олар талаптар мен қолдаулар. Талапқа қоғамдағы қазына мен қаржының дұрыс немесе бұрыс бөлінуі туралы билік органдарына үндеуі деуге болады. Мысалы оқытушыларға жалақыны немесе ауыл шаруашылығына қаржы бөлуді көбейту туралы және т.б. Мұндай талаптар көбейіп, билік басындағылар назар аудармаса, саяси жүйе әлсірейді. Қолдау керісінше, үстемдік етіп тұрған тәртіпті күшейтеді. Оған мысалы, саяси өмірге белсене қатынасу, қабылданған шешімдерді, заңдарды уақытында бұлжытпай орындау, салықты уақытында төлеу және т.б. жатады. «Кіріс» нәтижесінде сыртқы орта саяси жүйеге ықпал жасайды. Жүйе түскен талаптарды қарыстырады, реттейді. Мұның салдары ретінде саяси жүйе түскен талаптарға немесе көрсетілген қолдауға жауап береді, яғни шығыс жасайды. Мұнда қазына мен қаржы- қаражатты дұрыс бөлу туралы биліктің беделді шешімдері шығады. Саяси жүйенің өзіндік мүмкіндіктері де бар. Д. Истон мен Г. Алмонд олардың төрт түрін көрсетеді:1) топтар жеке адамдардың жүріс- тұрысын басқаруға байлынысты реттеу мүмкіндігі;2) өзінің қызмет етуіне қажетті экономикалық және басқа қорларды табуға байланысты қысымдық мүмкіндігі; 3) қорларды, игіліктерді, қызметті бөлу және қайта бөлу мүмкіндігі; 4) әлеуметтік ортаның талаптарына әрқашан жауап берерлік мүмкіндігі. Сонымен, қоғамның саяси жүйесі деп билік жүргізіп, қоғамда тұрақтылық пен тәртіпті қамтамасыз ететін, әлеуметтік топтар, таптар ұлттар, мемлекеттер арасындағы саяси өзара қатынастарды реттейтін ұйым мен мекемелердің жиынтығын айтады. жүктеу/скачать 389,03 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|