18 Лекция. Күшті және әлсіз электролиттер. Изотонды коэффициент. Гидроксид және сутегі иондарының аномальды қозғалғыштығы. Кондуктометрия.
Күшті электролиттер. 223 Аханбаев
Әлсіз электролиттер. Еріткенде иондарға толық ыдырамайтын заттарды орташа немесе әлсіз электролиттер деп атайды.
Электролиттредің иондарға ыдырау қабілетін сандық жағынан диссоциялану дәрежесі, изотондық коэффициенті және диссоциялану константасы анықтайды.
Диссоциация дәрежесі. Электролиттік диссоцияцияның сандық сипаттамасы- ертіндідегі электролиттің дисоциация дәрежесі.
Диссоциялану дәрежесі- иондарға ыдыраған молекулалар санының N жалпы еріген молекулалар санына Nқатынасы
=N/No Диссоцияланған молекулалар саны
=
Барлық еріген молекулалар саны
Бұл қатынасты 100-ге көбейтсе, диссоциялану дәрежесі процентпен көрсетіледі. Мысалы, ас тұзының әрбір еріген 100 молекуласының 84 молекуласы диссоцияланған болса =0,84.100 не 84% болады.
Дисоциациялану дәрежесіне ертіндінің концентрациясы әсер етеді - ерітіндіні сұйылтқанда электолиттің қайсысын болсада диссоциялану дәрежесі өседі.
Біртіндеп диссоциалану. Құрамында көп валентті иондары бар элект-ролиттер – көп негізді қышқылдар, көп атомды негіздер- барлық иондарына бірден диссоцияланбай, біртіндеп диссоцияланады.
Мысалы, көп негізді қышқылдар - Н3РО4, үш саты бойынша диссоция-ланады: алдымен
Н3РО4 Н++Н2РО4-
теңдігі бойынша диссоцияланады. Бұл диссоцияланудың бірінші сатысы.
Диссоцияланудың екінші сатысы: Н3РО4- 2Н++НРО42-
Диссоцияланудың үшінші сатысы: Н3РО42- 3Н++Н2РО43-
сутек ионын үш зарядты РО43- ионы тартып тұрғандықтан, бұл сатыда іс жү-зінде білінерліктей диссоциялану төмен. Көп атомды негіздер де біртіндеп диссоцияланады. Мысалы,
1 саты Са(ОН)2 ОН-+СаОН+
2 саты СаОН+ 2ОН-+Са2+
Кесте
Кейбір әлсіз электролиттердің (298 к-дегі) диссоциялану константалары
Зат
|
Кд,моль/л
|
Зат
|
Кд,моль/л
|
СН3СООН
|
Kд=1.76*10-3
|
H3PO4
|
К1=7.6*103-
K2=3.2*10-8
K3=4.4*10-13
|
HCN
|
Kд=4.9*10-10
|
NH4OH
|
Kд=1.77*10-5
|
HCN2
|
Kд=5.1*10-4
|
Pb(OH)2
|
K1=9.6*10-4
K2=3*10-8
|
H2S
|
K1=8.9*10-8
K2=1.3*10-13
|
Zn(OH)2
|
K1=4.4*10-5
K2=1.5*10-9
|
H2SO3
|
K1=1.7*10-2
K2=6.3*10-8
|
AI(OH)3
|
K1=4.4*10-5
K21.5*10-9
K3=1.38*10-9
|
H2CO3
|
K1=4.5*10-7
K2=4.7*10-11
|
AgOH
|
Kд=1.1*10-4
|
H2SiO3
|
K1=1.3*10-10
K2=2*10-12
|
Fe(OH)2
|
K1=3.3*10-2
K2=1.3*10-4
|
Диссоциялану константасы мен диссоциялану дәрежесі арасында сандық байланыс бар. Молекулалары бір зарядты иондарға ыдырайтын әлсіз элетролиттердің сулы ерітіндісі болған жағдайда, мысалы СН3СООН үшін диссоциация тұрақтысы мен дәрежесі қатынаспен байланысқан:
2 С
Kд=
(1- )
Мұндағы С- электролиттің молярлық концентрациясы
(1- )- заттың диссоцияланбаған молекулалар саны.
Егер диссоциация дәрежесі бірден кіші болса, онда 1- ≈ 1 тең деп қабылдауға болады. Онда формула мұна түрге енеді:
К = 2 С
Бұл қатынас Оствальдтың сұйылту заңы – ерітінді неғұрлым сұйытылған сайын әлсіз электролиттің диссоциация дәрежесі жоғары болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
