Лекция жинағы Шымкент, 023 лекция
жүктеу/скачать 5,68 Mb. Pdf көрінісі
|
Учебно-методические комплексы дисциплин (3)
| Оң және теріс мотивация
адам еркін шабыттандырып, жігерлендіріп, белсенді етіп, үміткер етіп, қайтпас қайсар етіп сомдаған мотивация оң мотивация деп аталады. Ал, адам еркін салғырттандырып, енжар етіп, үмітсіз етіп, босбелбеу етіп, шегіншектетіп сомдаған мотивация теріс мотивация делінеді. 3.Мотивациялық сфераны жалпы ұйымдастыру . Мотивация адам өмірінің бұрынғы ғылымында орын ала бастаған. Жүз жылдықтың бірінші жарты жылында әр елдерде мотивация туралы ұғымдарды жан-жақты әр түрлі қарастыра бастаған. Мысалы, өздерінің түрткі және мотивация туралы зерттеулерін Фрейд Австралияда, Левин Германияда жүргізе бастаған және мотивация туралы пікірлер әр түрлі жағдайларда көп қарастырылған. «Түрткі» өзіне нақты жағдайда жүре бастаған талап етуді, қозуды, тырысуды тағы басқа қасиеттерді қосып алады. Осы терминдер динамикалық жағдайда бағытталып, іс-әрекеттің нақты бағалық жағдайын, субъективті тырысуын бағыттайды. Осы қасиеттердің барлығын қорытындылай келе және мотивацияның психологиялық зерттеулерін жүргізе отырып «түрткі» және «мотивация» деген ұғымдар туады. Түрткі бұл барлық қарым-қатынастағы «индивид-орта». Егерде түркіні бір шеңбердің ішіндегі қарым-қатынастың «индывид-ортасы» деп түсінсек, онда бұдан шыққан мотивацияның психологиялық мәселелерінің негізгі сегіз түрін атап өтуге болады: 1) «Индивид-орта» қарым-қатынастың эквиваленттілігі. 2) Жеке даралы өсу кезінде және нақты бағалы диспозиция қалыптасқанда түрткі қалыптасады. 3) Адамдардың жеке тұлғалық қасиеттері мен бірге түрткілері де өзгеріп отырады. 4) Адамның мінезі нақты бір жағдайда әр түрлі түрткіні иерархияға бағытталып, түрткілері әр түрлі жағдайға тап болып келеді. 5) Мотивация мінез-құлықтан қалыптасқандықтан түрткісі қалады. 6) Қозудың іс-әрекеттегі байланысын мотивация ретінде түрткі анықтайды. 7) Мотивация жеке процес емес, бұл мінез-құлықты басынан аяғына дейін анықтайды. 8) Мотивтендірілген іс-әрекетті мотивациямен салыстыруға болмайды. Іс- әрекет әр түрлі функционалды компоненттерден тұрады және мотивациядан осы қабілеттерде ары қарай бағытталып, қолдануын қажет етеді. Көп жағдайда біз мәселелердің қорытысында көрсетілген мотивациямен кездесеміз. Буржуазиялық психолгтер мотивация жайлы былай деген: «Сотивация өзіне нақты механизмдердің бөлінуін, мазмұнды жақтарын қоспайтын қандай да белсенді таза энергетикалық жинақ». Фриердан ойынша түрткі бұл энергиялық аспект реакциясының тәжірибесі. Броун және Фарбер анықтамасы бойынша «Мотивация» оқудың энергетикалық, динамикалық функциясынан өзгеше ассоциативті, айнымалы функциясы». Рубинштейн С.Л. ойынша «Мотивация бұл психика арқылы детерминнің құралуы». «Мотивация – өмірдегі адамның субъективті мінезінің детерминантта көрінетін саналы, санасыз процес». Войтонис бойынша: «біз түрткіні организмнің тепе-теңдігіне қатысты басқа жүйе реакцияларын жүзеге асыруға көмектесетін, бірінші организммен байланысты жүйе реакциясы ретінде анықтаймыз. Селиванов В.Н. «түрткіні негізгі жағымды мазмұнды бекітілген ерікті сапаның үзіндісімен қарастырған». Кеңес психологтерінің ерекшелігі түрткі мен мотивацияның ерекше жақтарын қарастырған. Бұларда барлық ғалымдар «түрткі» және «мотивация» жайлы ұғымдарға әр түрлі анықтамалар берген. Ғылыми жұмыспен іс-әрекет жасай бастаған іс- әрекеттің түрткісіне бағытталып айналысқан. Өйткені іс-әрекет мотивтендірілген болып келеді. Мінездің актілеріне қолданылатын, бір мақсатқа бағытталған мұндай іс-әрекет ғана түрткі емес, мотивация болып қарастырылады. Нақты бағытталған мотивация мұны түсіндіре алмағандықтан, мотивация мәселе болып қала береді. Түрткі арқылы адамның мінезін бақылауға алғанда оның мотивациясын өзгертуге болмайды. Мотивацияның кіріспесін және түрткінің анықтамасын бірге қолдану керексіз болады. Егерде қолдансақ екеуінің айналысында қате көп болады. Мотивацияның принципі өзін-өзі бағалау. Кэнфера, Бандура, мінез-құлық принципі өзін-өзі бағалауды екі түрлі мәселе жүйесінде шешті. жүктеу/скачать 5,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|