Әдісті белгілі-бір ғылыми нәтижеге жету үшін пайдаланылатын амал,тәсіл дегеніміз дүрыс шығар. Бірақ бұл терминнің екі бірдей мағынасы бар. Бірі ғылыми-зерттеу барысындағы әдіс (тарихи-салыстырмалы әдіс), екіншісі зерттеушінің күнделікті күйбің тіршілігіндегі, ғылыми жұмысты жүргізудегі әртүрлі шаруаларды ұйымдастыру барысындағы амал-тәсілдер (жиналған деректерді жүйелеу әдісі).
Әдістеме (методика) сөзі осындай әдістердің жиынтығы. Ал енді зерттеу жұмыстарынығең жоғарғы деңгейі-бұл тарихи тан-ым теориясы. Мұны біз әдіснама (методология) терминімен белгілеп жүр-міз.
.
4.Ғылымының қалыптасуы (қысқаша шолу
Тарихтың теориясы ХІХ ғасырда зерттеле бастады. Алмания кейін Фран-ция жерінде тарих ғылымының әдіснамалық мәселелерімен айналыса бас-
таған ғалымдар тобы пайда болды.
Немістің атақты теоретигі Леопольд Ранке (1795-1886) - «Тарихи сынның атасы» деген атаққа ие болды. Оның жарыққа шыққан 35 томдық еңбегі сол кездегі тарих ғылым-ының ең бір биік шыңы болып есептелді. Позитивист. Берлин универ-ситетінің профессоры. Тарихилық қағидаттың қалыптасуына еңбек сіңірді. Ол тарихи деректің мәнін көтеріп, деректі қатаң сыни тұрғыдан талдау қажеттігін түсынып, зерттеудің нақты статистикалық, салыстырмалы - тарихи әдістерін енгізді. Ол мұрағат деректерін тарих ғылымның негізгі дерегі деп есептеді. Ранке өз заманында Пруссия монархиясы тарихнама-шысы ретінде тарихты сол замандағы қалпында қабылдады.
