Лекция тезистері

97 
 
және Франция) қолдауда. Қарашаның 29-30 Мадридте ЕҚЫҰ мүше-елдердің сыртқы істер 
министрлері 
кеңесінің 
(СІМК) 
15-ші 
отырысында 
компромисс 
ретінде 
Қазақстан ТМД елдерінің  ішінде  алғашқысы  болып  ЕҚЫҰ  төрағалығына 2009-да 
емес, 2010 жылы ие болатындығы хақында шешім қабылданды. 
Төрағалық  жөніндегі  шешім  ЕҚЫҰ  мүше  мемлекеттерінің  Қазақстанның  әлемд
ік  
процестегі  
позитивті  
рөлі 
, 
оның  
құқықтық 
, 
демократиялық   мемлекет   құруға   шынайы   ұмтылыстарын   ресми   бағалауы   болды. 
ЕҚЫҰ-ның  тарихында  бұл  ұйымға  мұсылман  халқы  басым  түркі  азиялық  ел  басшылық 
жасауда.  ЕҚЫҰ-ның   төрағасы  ретінде  Қазақстан  күн  тәртібіне  мәдениеттер  мен  діндер 
арасындағы үндестікті жақсарту,шыдамдылықты нығайту мен дискриминацияның барлық 
түрлерімен 
күресу 
сияқты 
мәселелерді 
қосуда. 
Қазақстан  
ЕҚЫҰ-
ның   реформаларының   басты   субьектісіне   айналды,  өйткені   ол  –  ЕҚЫҰ 
дағы  
батыстың  
да 
, 
шығыстың  
да  
елдерімен  
жақсы  
қарым 
– 
қатынастағы  және  ешқайсысымен  қайшылығы  немесе  территориялық  таластары  жоқ  
жалғыз  және  ішкі  саясаты  ұлтаралық  және  конфессияаралық  тұрақтылықпен  сипаттал
атын   бірден-бір   мемлекет.Қазақстанның  төрағалығы  ЕҚЫҰ-на  ең  алдымен 
ұлтаралық,дінаралық,тіларалық  келісімнің  үздік  үлгісін  береді.Сонымен  қатар,Орталық 
Азиядағы  қауіпсіздік  пен  тұрақтылыққа  да  игі  ықпал  жасауда.     ЕҚЫҰ 
ның  төрағасы  ретінде  Қазақстанның  алдында  үш  бағыттағы  мәселелерді  шешу  мінде
ті  тұр:  әскери-саяси , экономика-экологиялық  және  гуманитарлық  бағыт.  
Қазақстанның   2010  жылы   ЕҚЫҰ-ға  төрағалығы  аталған  халықаралық  Ұйымға 
Шығыс  Еуропа  елдері  мен  ТМД  мемлекеттерінің  сенімін  нығайтуды  жоспарлауда. 
Қазақстан 
өзінің 
ЕҚЫҰ-ға 
төрағалығы 
кезеңінде, 
Ауғанстанды 
қоса 
алғанда,   Орталық   Азия  проблемаларына  назарды  күшейтетінін  және  лаңкестікпен  , 
ұйымдасқан қылмыспен , есірткі  трафигімен , адам және қару – жарақ саудасымен күрес 
бағыттарында   белсенді  жұмыс  жүргізу  қажеттігін  басты  міндеттерінің  бірі  деп 
есептейді.Қазақстан Еуропа мен Азия арасындағы үндестікті сақтаушы ретінде Ұйымның 
рөлін 
нығайтуға 
талпынуда7 
Қазіргі жаңа Қазақстан тарихындағы маңызды белестің бірі елдің 2010 жылы Еуропадағы 
қауіпсіздік  және  ынтымақтастық  ұйымына  (ЕҚЫҰ)  –  Еуропада,  Орталық  Азияда  және 
Солтүстік  Америкада  орналасқан  56  елдің  басын  біріктіретін  ірі  аймақтық  ұйымға 
төрағалық етуі болды. 
Қазақстан  –  бұрынғы  кеңестік  кеңістіктегі  елдер  арасынан  бұл  ұйымға  ең  алғаш 
төрағалық  еткен  мемлекет.  Мүше  мемлекеттердің  тең  құқықтылығы  қағидатын  және 
«Ванкуверден  Владивостостокке  дейінгі  ортақ  кеңістік»  доктринасының  пәрменділігін 
ЕҚЫҰ-ның  сақтағанын  көрсеткен  бұл  тарихи  шешім  республикамыздың  халықаралық 
саясаттағы барған сайын артып келе жатқан рөлінің мойындалуының айғағына айналды. 
Еліміздің ЕҚЫҰ-дағы төрағалығының ұраны латынның төрт «T» әрпі болды: сенім 
(trust), дәстүр (tradition), транспаренттілік (transparency) және төзімділік (tolerance). Сенім 
– халықаралық қатынастардағы басты ресурс.  Елдер арасындағы өзара сенімге құрылған 
қарым-қатынас пен ұдайы үнқатысып отыру ұжымдық қауіпсіздіктің заманауи жүйесінің 
негізін  құрайды.  Дәстүр  Қазақстанның  ЕҚЫҰ-ның  іргелі  қағидаттары  мен 
құндылықтарына  адалдығын  айшықтайды.  Транспаренттілік  мейлінше  ашықтықты, 
«қосарланған  стандарттың»  және  «жіктеу  шектерінің»  жоқтығын,  сонымен  қатар 
қауіпсіздік  саласында  басты  назарды  сындарлы  ынтымақтастыққа  бағыттауды  аңдатады. 
Төзімділік  –  бұл  мәдениеттер  және  өркениеттер  арасындағы  диалогтың   барған  сайын 
артып отырған маңызын түйсіну. 
Төрағалықтың  басты  нәтижелі  түйіні  –  ЕҚЫҰ-ның  онжылдық  үзілістен  кейінгі 
2010  жылғы  1-2  желтоқсанда  өткен  Астана  Саммиті.  Оған  дейінгі  жоғары  деңгейдегі 
басқосу 1999 жылы  Ыстамбұлда өткен болатын. 
Саммитке ЕҚЫҰ-ға мүше 38 мемлекет және үкімет басшысы, жоғары лауазымды 
шенеуніктер,  сонымен  қатар   басқа  да  халықаралық  және  өңірлік  ұйымдардың  өкілдері 

98 
 
қатысты. Олардың қатарында ЕҚЫҰ Бас Хатшысы Марк Перрен де Бришамбо, БҰҰ Бас 
Хатшысы  Пан  Ги  Мун,  Ресей  Федерациясының  Президенті  Дмитрий  Медведев,  АҚШ 
мемлекеттік  хатшысы  Хиллари  Клинтон,  Германия  Федеральдық  Канцлері  Ангела 
Меркель, Италия Премьер-министрі Cильвио Берлускони, т.б бар. 
Астана  Саммиті  ЕҚЫҰ-ға  мүше  мемлекеттер  басшыларының  халықаралық 
саясатта  алдын  ала  байқалған  поляризация  нышандарын  еңсерудегі  және  Ұйымға 
қатысушы  елдерінің  өзара  алыстау  бағытына  қатысты  саяси  жігерінің  айқын  көрінісі 
болды.Еуро-атлантикалық  және  Еуразиялық  кеңістіктердегі  тұрақты  қауіпсіздік 
мәселелері, Ауғаныстан түйткілі, «тоңы жібімей келе жатқан» қақтығыстарды шешу жайы 
Саммиттің  негізгі  тақырыптары  ретінде  талқыланды.Форумға  қатысушылар  алдында 
сөйлеген  Қазақстан  Президенті  Нұрсұлтан  қауіпсіздікті  қамтамасыз  етудің  жаңа 
парадигмасына  көшу,  яғни  ынтымақтастықтың  төрт  мұхит  шекарасындағы  –  Атлант 
мұхитынан  Тынық  мұхитқа  және  Солтүстік  Мұзды  мұхитынан  Үнді  мұхитына  дейінгі 
біртұтас кеңістіктігін қалыптастыру қажеттігі жөнінде мәлімдеді. 
Кездесу  соңында  аса  жоғары  деңгейде Астана декларациясы қабылданды.  Онда 
Саммитке  қатысушылар  ЕҚЫҰ-ның  Хельсинки  актісінде  және  Жаңа  Еуропаға  арналған 
Париж  хартиясында,  Ұйымның  өзге  де  құжаттарында  бекітілген  міндеттемелерін, 
қағидаттары  мен  құндылықтарын  қуаттады.  Сонымен  қатар,  қатысушы  елдер  өкілдері 
ЕҚЫҰ-ның  барлық  үш  өлшемі  бойынша  жұмысты  жалғастыруға,       ұйымның 
жауапкершілігі  аймағында  орын  алып  отырған  қақтығыстарды  реттеуде  күш-жігерді 
артыруға,  адам   құқықтарын  қорғауға,  заңның  үстемдігін  қамтамасыз  етуге,  жаңа 
қатерлерге  лайықты  түрде  қарсы  тұру  мүддесі  жолында  Ұйым  жұмысын  жаңаша  жолға 
қоюға міндеттенді. 
Астанадағы Саммит делегациялар басшылары тарапынан жоғары бағаға ие болды. 
Мәселен,  Ұйымның  Бас  Хатшысы  Марк  Перрен  де  Бришамбо  Қазақстан  елордасында 
қабылданған  шешімдер  ортақ  қауіп-қатерлерге  қарсы  тұрудың  біртұтас  стратегиясын 
жасауға ықпал ететінін атап өтті. БҰҰ Бас Хатшысы Пан Ги Мун ЕҚЫҰ-дағы Қазақстан 
төрағалығының мейлінше табысты болғанын  атады. Ал АҚШ-тың мемлекеттік хатшысы 
Хиллари  Клинтон  ЕҚЫҰ  Саммиті  Қазақстанның  халықаралық  қоғамдастықта  үлкен  рөл 
атқаратынының дәлелі екенін атап айтты. 
ЕҚЫҰ-ның  Астанадағы  Саммиті  «еуропалық  ортақ  үй»  салуға  қайтадан  кірісуге 
нақты мүмкіндік берді.  
 
5. 
Еуразиялық экономикалық одақ, ЕЭО - Қазақстан, Ресей, Беларусь мемлекет 
басшылары  арасында 2014  жылдың 29  мамырында қол  қойылған  келісім  негізінде 
құрылған экономикалық одақ. Мүше елдердің парламенттері бекітіп, Одақ 2015 жылдың 1 
қаңтарына бастап күшіне енді.  
Еуропалық  Одақ интегрцациясына  сүйенген  идея  Ресейдің  сол  кездегі  премьер-
министрі Владимир  Путин тарапынан  2011  жылдың  қазан  айында  көпшіліктің  назарына 
ұсынылған,
[4][5]
 бірақ 
тұжырымдама 
ретінде 
Қазақстан 
президенті Нұрсұлтан 
Назарбаев тарапынан 
1994 
жылы Мәскеу 
Мемлекеттік 
Университетінде тұңғыш 
таныстырылған болатын.  
2011  жылдың  18  қарашасында  Беларусь,  Қазақстан,  Ресей  президенттері 
Еуразиялық  Экономикалық  Одақ  2015  жылға  қарай  құрылады  деген  келісімге  қол 
қойған. Бұл  келісім  болашақ  интеграцияның  жол  картасын  қамти  отырып,  Еуразиялық 
Экономикалық  Комиссияның  және  2012  жылдың  1  қаңтарынан  жұмыс  істей  бастаған 
Еуразиялық Экономикалық Кеңістік негізін қалады.  
ЕЭО саяси блок емес, тек экономикалық одақ ретінде құрылады деп жоспарланған. 
Кедендік  одақ (ағыл. customs  union; нeм. Zollunionf)  -  екі  немесе  бірнеше  мем-
лекеттердің  өз  араларындағы кедендік шекараларды  жою  және  бірыңғай  кедендік  тариф 
құру 
жөніндегі 
келісімі.Кедендік 
одақ 
аумағында 
тауарлардың, жұмыс 
күшінің және капиталдың кеден баждары салынбай, еркін өткізілуіне рұқсат етіледі.  

99 
 
2010  жылдың  1  қаңтарынан  бастап  үш  ел  - Ресей, Беларусь Қазақстан үшін  бір-
ыңғай кедендік тариф күшіне енді. 2011  жылдың 1 шілдесінен бастап  бірыңғай кедендік 
кодекс  енгізілетін  болады.  2011  жылдың  ортасынан  бастап  тауарлардың  кедендік 
бақылауы Беларусь Республикасының, ал  бір жылдан кейін Қазақстан Республикасының 
сыртқы шекарасына көшірілетін болады. Үкіметтегі білікті мамандар: «Толыққанды және 
толық  ауқымдағы  Кедендік  2011  жылдан  бастап  енгізіледі  және  Ресей  мен  Қазақстан 
шекарасындағы  барлық  рәсімдеу  шаралары  шекараның  сыртқы  жиегіне  шығарылады, 
оның  ішінде  барлық  тарифтік  және  тарифтік  емес:  санитарлық,  ветеринарлық, 
фитосанитарлық реттеулер бар. Бұлардың барлығы 2011 жылдың 1 шілдесінен бастап өз-
гертіледі» деп атап көрсетті. 
Одаққа  бірігудің  негізгі  мәні  одаққа  мүше  мемлекеттер  ішіндегі  кедендік 
тосқауылдардың  болмауында  және  кез  келген  сыртқы  тауарға,  оның  қай  елге  тасымал-
данатынына және ортақ шекарадан қай жерде өткеніне қарамастан бірыңғай кедендік та-
лапты  қалыптасуында.  Келешекте  біртұтас  көліктік,  энергетикалық,  ақпараттық  кеңістік 
құрылуы  тиіс,  интеграциялық  процестер  жеделдетіледі,  толыққанды  жалпы  рынок  қа-
лыптасады,  ұлттық  экономикалар  біртұтас  кешенге  бірігеді.  Елдер  әлеуметтік-
экономикалық  дамудың  ортақ  мақсаттарына  келіседі,  уағдаласқан  құрылымдық,  ин-
новациялық, сыртқы экономикалық және әлеуметтік саясатты қалыптастырады. 

жүктеу/скачать 1,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: