Осыдан үйкеліс коэффициенті - дененің көлбеу жазықтық бойымен сырғанауы басталған кездегі 0 бұрышының тангенсіне тең.
Жылтыр жазықтықтар жағдайында молекулалар арсындағы тартылыс күші үлкен роль атқарып тұр. Сондықтан Б. В. Дерягин сырғанаудың үйкеліс заңын ұсынды:
Fүйк=fшын(N + Sp0),
мұндағы p0 – қосымша қысым, ол қысым бөлшектердің арақашықтығы алыстаған сайын тез азаятын молекулалар арсындағы тартылысқа байланысты, S – денелер арасындағы байланыс ауданы, fшын – сырғанаудың шын үйкеліс коэффициенті.
Үйкеліс күшін азайту тәсілі, ол сырғанау үйкелісін домалау үйкелісімен алмастыру арқылы жүзеге асады. (шарикті немесе роликті дөңгелектер және
т.б.). Домалау үйкелісінің коэффициенті сырғанау үйкелісінің коэффициентінен он есеге дейін аз. Домалаудың үйкеліс күші Кулон заңымен анықталады:
N
Fүйк= fк r
мұндағы r – домалап бара жатқан дененің радиусы, fк – домалау үйкеліс коэффициенті. Мына формуладан домалаудың үйкеліс күші домалап бара жатқан дененің радиусына кері пропорционал екенін көреміз.
3 лекция
3 ЖҰМЫС. ҚУАТ. ЭНЕРГИЯ
Тұрақты күштің жұмысы.
Өзара әсерлесу нәтижесінде денелердің энергиясы өзгеріске түсуі мүмкін. Өзара әсерлесуші денелер энергияcы өзгерісін сипаттау үшін, арнайы физикалық шама- күш жұмысы енгізілген. Егер күш тұрақты болса F =const, онда жұмыс мына формула арқылы өрнектеледі
A Fds Fds cos
Fsds
мұндағы – күш бағыты мен орын ауыстыру арасындағы бұрыш; Fs –орын ауыстыру бағытындағы күш проекциясы
Егер
Fs Fs ( s)- тің графиктік тәуелділігі берілсе, онда тұрақты күштің
жұмысы штрихталған фигура ауданына тең болады (тік төртбұрыш).
Берілген сурет бойынша жұмыс мынаған тең:
A Fs s Fs (s2 s1 )=5(12–2)=50 Дж.
Берілген заңдылық
Fs Fs ( s)
тәуелділігінің кез-келген сипаттамасында
да орындала береді. Егер күш айнымалы болса, онда жол әрбір элементар
участоктың ішінде
Fi =const болатындай етіп элементар участоктарға бөлінеді.
Онда барлық жолдағы жұмыстың қосындысы
N
A Fsidsi .
M
Егер
Fs Fs ( s)
тәуелділігі график түрінде берілсе, онда толық жұмыс
қисықсызықтық фигураның ауданымен анықталады.
Достарыңызбен бөлісу: | 
