Ҥлгілік оқу бағдарламасы бакалавриат
жүктеу/скачать 0,54 Mb. Pdf көрінісі
|
| ҤЛГІЛІК ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ ___________________________________________________ БАКАЛАВРИАТ ҚОҒАМДЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ ЖӘНЕ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ 5В110400 – «Медициналық-профилактикалық іс» мамандығы Сағат кӛлемі – 135 (3 кредит) Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Астана 2011
2
ғылымының инновациялық технологиялар Республикалық орталығы», С.Д. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық медицина университеті, «Астана
Медициналық университеті» АҚ, Қарағанды мемлекеттік медицина университеті, М.Оспанов атындағы Батыс-Қазақстан мемлекеттік медицина университеті, Семей қаласының Мемлекеттік медициналық университеті, Оңтүстік- Қазақстан мемлекеттік фармацевтикалық академиясы.
Ҥлгілік оқу бағдарламасы 5В110400 - «Медициналық- профилактикалық іс» мамандығы бойынша ҚР 2009 жылғы мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына сәйкес әзірленген 4 Ҥлгілік оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2011 жылғы 26 қазандағы №734 бұйрығымен бекітілген.
3
1. Түсініктеме ................................................................... 4 2. Пән бойынша сағаттың бӛлінуі.................................. 9 3. Пәннің мазмұны және сабақтардың тақырыптық жоспарының үлгілері ................................................
10 4. Оқу және оқыту әдістері............................................ 36
5. Студенттердің білімін бағалау................................... 36
6. Құрал-жабдықтар......................................................... 37
7. Ұсынылатын әдебиеттердің тізімі............................. 38
Бұл үлгілік оқу бағдарламасын Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің рұқсатынсыз кӛбейтуге және таратуға болмайды.
4
Кіріспе XX ғасырдың тарихи жайіті Бүкілодақтық денсаулық сақтау ұйымының үндеуінде бекітілген денсулықтың әлеуметке тікелей байланыстығын мойындау болып табылды. «Денсаулық – бұл тұжырымды физикалық дене бітімі, психикалық және әлеуметтік жағымды үлесімді ӛмір сұру, тек ауру немесе физикалық ақаулардың болмауы ғана емес».
Осы тұрғыдан, қоғамдық денсаулық – бұл халықтың физикалық дене бітімі, психикалық және әлеуметтік жағымды үлесімді ӛмір сұрудің кешенді сипаттамасы, яғни тұрғындардың салауатты ӛмір сұру қағидалары, дерттің және жарақаттардың алдын алуы, және де қоршаған ортаның қолайсыз факторлардың әсерін шектеу жӛніндегі қоғамның ұстанымы. Қоғамдық денсаулық сақтау саласы – интегралды теориялық-қолданбалы ғылым, халықтың денсаулығына әлеуметтік және экономикалық факторлардың әсерін зерттейді және тұрғындардың денсаулығын қорғау үшін мемлекеттік, қоғамдық және медициналық іс-шаралар жүйесін дәйектейді. Барлық деңгейдегі дәрігерлер ӛздерінің жоғары білікті клиникалық дайындығымен қоса қоғамдық денсаулық сақтау саласының мемлекеттік мақсаттары мен міндеттерін нақты білуге тиіс, себебі олар саланың сырттай және іштей тиімділігін кӛрсететіндер болып келеді. Сондықтан, адами
құндылығына максималды инвестиция жасау ұстанымы бойынша қазақстанның қоғамын тұрақты дамыту бағытында және нацияның жоғары деңгейдегі денсаулығын арттыру мақсатында бар ресурстарды тиімді пайдалану үшін денсаулық сақтау жүйесін дамыту стратегиясы мен тактикасын бүтіндей және жүйелі түрде ұғыну қажеттілігі туындайды. 5
денсаулық сақтау жүйесі дамуының негізгі заңдылықтары туралы базалық кәсіби кӛз-қарастар қалыптастыру. Пәннің міндеттері:
қоғамдық денсаулық пен денсаулық сақтау саласын бағалау және басқару әдістемелеріне үйрету;
қоғамдық денсаулық пен денсаулық сақтау саласын талдауда жүйелік ұстанымдар қолдануға үйрету;
қоғамдық денсаулық пен денсаулық сақтау саласындағы мәселелерді шешуге дайын болуға үйрету.
6
Студент тиісті: компетенциялар білуге денсаулық статистикасының теориялық және әдістемелік негіздерін: демографиялық статистика, тіркелген аурулардың статистикасы, мүгедектілік және дене бітімінің дамуы статистикалары; Қазақстан халықы денсаулығының, соның ішінде халықтың дертке шалығуы мен ӛлім-жітім деңгейі мен құрылымын қоса қазіргі таңдағы жағдайын; халықтың денсаулығын қорғау және денсаулық сақтау жүйесі қызметі саласы бойынша Қазақстан Республикасының заңнама негіздерін; біріншілік медициналық-санитарлық, мамандандырылған, арнайы мамандырылған, жоғары арнайы мамандандырылған медициналық кӛмек кӛрсетуді ұйымдастыру негіздерін; халыққа санитариялық-гигиеналық және эпидемияға қарсы іс-шараларды ұйымдастыру негіздерін; халықтың гигиеналық тәрбиесі мен салауатты ӛмір сұру салтын
қалыптастыру негіздерін, санитарлық-ағарту жұмысының принциптерін, тәсілдерін және қолданатын құралдарын; тұрғындардың әлеуметтік сақтандыру негіздерін, әлеуметтік кепілділік түрлерін, уақытша және тұрақты еңбекке жарамдылығының дәрігерлік сараптама принциптерін; денсаулық сақтау саласындағы экономика мен экономикалық қарым-қатынастың негіздерін; денсаулық сақтау саласындағы менеджмент негіздерін, медициналық кәсіпорын қызметін қамтамасыз етуде менеджердің рӛлі; денсаулық сақтау саласындағы жекелендіру қызметтері негіздері, осы жүйедегі бизнес пен маркетингті; медициналық кӛмек кӛрсету сапасын басқару принциптерін: денсаулық сақтау саласындағы сапаны бақылауды, талдауды және бағалауды; денсаулық сақтау ұйымдар мен органдарда есепке алу және есеп беру жүйесін; халық денсаулық жағдайын тіркеудің нақты істегі ақпараттық жүйелерін. 7
алуға әлеуметтік-экономикалық жағдайларға байланысты халықтың денсаулығы кӛрсеткіштерін есептеуді және бағалауды; халық денсаулығына факторлардың негізгі себепті-салдарлық байланысын, бағытын және деңгейін бағалауды кӛрсетуді; халық денсаулық жағдайын зерттеудің медициналық- статистикалық әдістерін қолдануды; Халықтың денсаулығын нығайту және қолайсыз факторлар әсерін болдырмау үшін ұсыныстар қарастыруды; медицина кәсіпорында ұйымдастыру-әдістемелік жұмысты жүргізуді, ұйымның және олардың қызметкерлерінің қызметіне сипаттама және есеп беруді; халықтың дерті, ӛлім-жітімі, медициналық қызмет кӛрсетудің нақты құны мен жалпы құнының экономикалық тиімділігі мен зиянын есептеуді; денсаулық сақтау саласының емдеу-сақтандыру және санитарлық-эпидемиологиялық ұйымдарының қызметін талдау және бағалауды; медициналық кӛмек кӛрсету сапасын қадағалауды; халық арасында санитарлық-ағарту жұмысын жүргізуді, салауатты ӛмір сұру салтын қалыптастыруды жарнамалауды; халықтың жағдайын және денсаулық сақтау саласы ұйымдары мен органдардың қызметін талдау және бағалауын кӛрсететін компьютерлік технологияларды игеруді; кәсіби міндеттерін шешу үшін оқулықтарды, ғылыми, нормативті және анықтамалық әдебиеттерді қолдануды.
ауру
дерті, маскүнемділік, дене бітімі
деңгейінің демографиялық ақпараттар бойынша
жеке, топтық,
региондар және
популяциялық деңгейде халықтың денсаулығының негізгі кӛрсеткіштерін жинақтауды және есептеуін; медициналық кәсіпорындар жұмысын жоспарлау және қоғамдық денсаулықты қорғауды дәлелдеу үшін халықтың денсаулығын талдау және бағалауын; халықтың гигиеналық тәрбиелеуін, санитарлық-ағарту жұмыстарын, салауатты ӛмір сұру салтын белсенді жарнамалауды жоспарлау және ұйымдастыруын; халықтың денсаулығын сақтау, нығайту және қалпына келтіру жӛніндегі іс-шараларының құқықтық рәсімделуін; амбулаториялық-емханалық, аурухана және басқа да 8 медициналық кәсіпорындардың, органдардың және санитарлық-эпидемиологиялық қызметтер ұйымдардың іс- әрекеттерін талдау және бағалауын; алдыңғы қатардағы стандарттарды қолдана отырып медициналық кӛмек кӛрсету сапасын бағалауды; еңбекке жарамдылығына және әлеуметтік ықпал беруге сараптама жүргізуін; денсаулық сақтау саласының, сонымен қоса алдын алу шаралары мен
бағдарламалардың экономикалық, медициналық және әлеуметтік тиімділігін есептеуді; нарық жағдайында экономикалық талдау, маркетинг және менеджмент жүргізуді.
9
Пререквизиттер: информатика, экология және тұрақты даму,
саясаттану, әлеуметтану, құқық негіздері, экономикалық теория негіздері, медицина тарихы, коммуникативті дағдылар, биостатистика, жалпы гигиена.
негіздерімен, еңбек гигиенасы, тағам гигиенасы, балалар мен жасӛспірімдер гигиенасы, коммуналды гигиена.
№ 1 кредит - 45 5 10
15 15
№ 2 кредит - 45 5 10 15 15
№ 2 кредит - 45 5 10 15 15
10
3 ПӘННІҢ МАЗМҦНЫ* ЖӘНЕ САБАҚТАРДЫҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫНЫҢ ҤЛГІЛЕРІ** №1 кредит Ғылыми және оқу пәні ретінде қоғамдық денсаулық пен денсаулық сақтаудың теориялық негіздері Пәннің түсініктемесі, білім мен практика жүйесіндегі олардың рӛлі, қалыптасу тарихы, негізгі тараулары мен тәсілдері. Қоғамдық денсаулық: анықтамасы, пәні, зерттеу нысанасы. Денсаулықты әлемеутік құндылық және елдің демографиялық, экономикалық, еңбектік, әлеуметтік, мәдени,
қорғаныс потенциалы ретінде қарастыру. Денсаулық тұрғынның ӛмірлік құндылығы және жеке тұлғасы. Денсаулық және бәсекелестік қабілеті. Қоғамдық денсаулыққа әлеуметтік-биологиялық ұстанымдар қарастыру: халықтың денсаулығы – биологиялық негізі бар әлеуметтік жәйт. Денсаулықтың әлеуметтік, экологиялық және биологиялық детерминациясы. Денсаулықтың әлеуметтік факторлары: әлеуметтік-демографиялық, әлеуметтік-экономикалық, медициналық-әлеуметтік. Денсаулыққа байланысты ӛмір сұру сапасы. Ӛмір сұру сапасын зерттеу міндеттері мен әдістемелері. Медициналық-әлеуметтік нормативтер мен қажеттіліктері. Кӛрсеткіштер жүйесі. Денсаулықтың және ӛмір сұру сапасының медициналық-әлеуметтік зерттеулері. Денсаулық деңгейлері: адам денсаулығы жеке тұлға ретінде (жеке тұлға денсаулығы), топтық денсаулық (әлеуметтік, кәсіби, демографиялық топтар), халықтың денсаулығы, қоғамдық денсаулық. Жеке денсаулық. Норма және патология туралы түсініктер. Денсаулық топтары: дені саулары мықты адамдар, айтарлықтай дені сау, созылмалы аурулары бар науқастар. Халықтың әлеуметтік топтарының денсаулығы: жанұяның, әйелдің, балалар мен жасӛспірімдер, егде жастағы адамдар.
11
Медицина мен қоғамдық денсаулықтың жалпы теориялық концепциялары Медицина мен денсаулық сақтау саласындағы қолданылып келе жатқан және жаңа теориялар мен концепциялардың негізгі түсініктемелері. Пайда болу және таралу тарихы. Медицина мен денсаулық сақтау саласы теорияларының жіктелуі (Ю.П. Лисицин бойынша). Денсаулыққа тәуелді теориялар: қауіп факторлары, ӛмір сұру факторлары, «жетімділік пен аурудың салдары», «цивилизация аурулары» және әлеуметтік дезадаптация. Натуралистік медициналық-биологиялық теориялар: социобиология, этологизм, әлеуметтік экология, стресс және Сельенің жалпы адаптациялық синдром теориясы, фрейдизм, неофрейдизм, психоаналитикалық психосоматика, неогиппократизм, биотипология. Медицина мен функциялық патология теориялары: целлюлярлы патология, нервизм, кортико-васкулярлы патология. Тұрғылықты халықтың және денсаулық сақтау саласының натуралистік теориялары: мальтузианділік, неомальтузианділік, «халықтың оптимумы», расизм. Жасанды, универсалды теориялар: денсаулық сақтау саласындағы конвергенция теориясы. Қоғамдық денсаулықпен тікелей
байланысты заманауи медицинаның этикалық мәселелері: генді инженерия, ағзаларды клондау, криогенизациялау, трансплантациясы және
имплантациясы, эвтаназия, селекция, адамға сынама жүргізу, жасару, жыныстық бағытты ӛзгерту және т.б. Қоғамдық денсаулықты зерттеудің әдістемелері Медициналық-әлеуметтік зерттеулер, кезеңдері. Бағдарламасы (мақсаты мен міндеттері) және жоспары (қадағалау бірлігі мен нысанасы, жаппай қамтылуы, ақпараттар жинау және қадағалау бірлігін іріктеу әдістері). Статистикалық зерттеулер нысанасы ретінде жасқа және жынысына байланысты және әлеуметтік топтарды (әйелдер, балалар мен жасӛспірімдер, егде жастағы адамдар) қарастыру. Халықтың денсаулығын зерттеу
әдістері: статистикалық, әлеуметтік, медицина құжаттарын талдау және т.б. Халықтың жасына және жынысына және
12
әлеуметтік топтар денсаулығының кешенді зерттеулері (әйелдер, балалар мен жасӛспірімдер, егде жастағы адамдар). Халық денсаулығының сандық және сапалық бағасы. Халық денсаулығының әртүрлі кӛрсеткіштеріне әлеуметтік және экономикалық факторлар әсерін бағалау. Халық денсаулығының мониторингі. Халық денсаулығының индикаторлары.
Демография пәні мен мазмұны. Демографиялық статистика нысанасы ретінде халықты қарастыру. Халық денсаулығы мен денсаулық сақтау саласы практикасында демографиялық мәліметтердің маңызы. Халықтың статикасы: халық
саны, орналасу тығыздылығы, белгілер бойынша құрамы (жынысы, жасы және т.б.). халық статикасын зерттеу әдістемесі. Халық санағы, ұйымдастыру және іске асыру әдістемелері. Халықтың жасқа байланысты құрылымы түрлері: прогрессивті, стационарлы, регрессивті. Қазақстан халықының саны мен құрамы. Халықтың динамикасы: халықтың механикалық және шынайы кӛшіп қонуы. Кӛшіп қонуы, түрлері: эмиграция, иммиграция, урбанизация, еріксіз кӛшпенділер, ауысқандар. Кӛші-қондының негізгі себептері мен салдары. Халықтың механикалық кӛшіп-қонуын зерттеу әдістемелері. Бала тууы, анықтамасы, есептеу әдістемесі. Бала тууына әсер ететін факторлар (жалпы және жеке). Әлеуметтік-экономикалық және басқа да факторлардың әсеріне байланысты бала туу тенденциясы. Бала туудың арнайы кӛрсеткіштері: фертилділігі (туу қабілеті) және инфертилділігі, некелілік және некеліксіз бала босану және т.б.. Халықтың ӛлім-жітімі: жалпы және егде жасқа байланысты, деңгейі, құрылымы және тенденциясы. Халықтың табиғи ӛсуі, түрлері. Депопуляция түсініктемесі (демографиялық қарама-қайшылық). Бала туу және ӛлім- жітімді есепке алу және тіркеу жүйесі. Бала туу және ӛлім- жітім фактісін дәйектейтін тіркеу құжаттары. Бала туу және ӛлім-жітімді есепке алу және тіркеуде медициналық қызметкердің рӛлі. Халықтың табиғи кӛші-қондылығын 13
талдау. Әлемде, қазақстанда, аймақтар бойынша халықтың табиғи кӛші-қондылығының ерекшеліктері. Жас баланың ӛлім-жітімі. Түсініктемелері: тірі туылуы, ӛлі туылуы, ұрық. Жас баланың ӛлім-жітімін есептеу және
талдау әдістемелері. Қазақстан Республикасында жас бала ӛлімінің негізгі себептері: перинаталды кезеңдегі жағдайлар, дамудың туа біткен ақаулары, тыныс алу ағзалары аурулары. Ӛмір сұрудің орташа ұзақтылығы, анықтамасы, олардың себептері мен есептеу әдістемесі. Ӛлім-жітім кестесі туралы түсініктер (ӛмір сұруі). Қазақстанда және басқа елдерде келешекте ӛмір сұру орташа ұзақтылығының кӛрсеткіштері. Халықтың қартаюы, салдары. Қазақстанда және басқа елдерде егде жастағы адамдардың саны. Егде жастағы адамдардың әлеуметтік-экономикалық, медициналық және психологиялық аспектілері. Салауатты ұзақ ӛмір сұруі. Қазақстанда және басқа елдердегі демографиялық саясат.
жүктеу/скачать 0,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|