Ұлттық баяндама

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
200 
нәтижелері  республиканың  орташа  көрсеткішінен  айтарлықтай  төмен.Соңғы  екі 
жылдағы БСТБ қорытындыларын салыстырғанда, Жамбыл, Қостанай, Қызылорда, 
Шығыс 
Қазақстан, 
Маңғыстау, 
Солтүстік 
Қазақстан, 
Батыс
 
Қазақстан 
облыстарында,  Астана,  Алматы  қалаларында  2012  жылы  сертификатталған 
түлектер үлесі азайған(5.4.1. кесте).
 
 
5.4.1  кесте.  Кәсіби  дайындық  деңгейін  тәуелсіз  бағалаудың  сапалық  көрсеткіштері, 
                    
2011 және 2012 жылдар
 
Аймақ
 
Қатысушылар саны, 
адам
 
Бірінші реттен сертификат 
алғандар, адам
 
Бірінші реттен 
сертификат алған 
түлектер үлесі, адам
 % 
2011 
2012 
2011 
2012 
2011 
2012 
Ақмола
 
5 092 
5 284 
4 262 
4 788 
83,7 
90,61 
Ақтөбе
 
7 133 
6 710 
4 220 
4 367 
59,2 
65,08 
Алматы
 
8 534 
7 499 
5 765 
6 760 
67,6 
90,15 
Атырау
 
5 086 
4 640 
2 967 
3 240 
58,3 
69,83 
Шығыс Қазақстан
 
9 080 
9 397 
5 442 
5 149 
59,9 
54,79 
Жамбыл
 
6 651 
6 842 
4 892 
4 453 
73,6 
65,08 
Батыс Қазақстан
 
5 674 
5 652 
4 887 
4 047 
86,1 
71,60 
Қарағанды
 
12 132 
11 122 
7 524 
7 528 
62,0 
67,69 
Қостанай
 
7 364 
8 598 
5 475 
5 745 
74,3 
66,82 
Қызылорда
 
5 738 
5 704 
4 304 
3 870 
75,0 
67,85 
Маңғыстау
 
2 326 
4 269 
1 467 
2 278 
63,1 
53,36 
Павлодар
 
6 304 
6 832 
5 088 
6 263 
80,7 
91,67 
Солтүстік Қазақстан
 
4 094 
4 003 
3 254 
2 964 
79,5 
74,04 
Оңтүстік Қазақстан
 
14 312 
15 234 
10 832 
11 814 
75,7 
77,55 
Алматы
 
16 871 
14 823 
13 119 
10 945 
77,8 
73,84 
Астана
 
6 280 
6 874 
5 193 
5 314 
82,7 
77,31 
ҚР
 
122 671 
123 483 
88 691 
89 525 
72,3 
72,50 
Дереккөз: РНМЦ  ҚР БҒМ
 
 
Жоғары  білім  беру  дегеніміз,  ғылыми  зерттеулермен  және  жаңа 
технологиялар  дамытумен  қамтамасыз  ететін  институттар,  білім  беру  сапасын 
жақсартуға
, 
ғылыми, ақпараттық және басқа да қызметтер атқаруға бағытталған.
 
Қазақстан  Республикасында  білім  сапасын  қамтамасыз  ету  жоғары  оқу 
орындарын    аккредитациялау    үрдісімен  біріктірілген.  Сондықтан  жоғары  оқу 
орындарын  аккредитациялау  рәсімі    аккредитация  органдарының    Ұлттық 
реестріне  енген  агенттіктер  өткізеді.  Бұл  реестрге  4  шетелдік  аккредитациялық 
агенттік
- 
инженерлік, информатика, жаратылыстану ғылымдары және математика 
бағдарламалары
 
бойынша  Аккредитациялық  агенттік  (АSIIN  e.v.,Германия), 
Аккредитациялау,  сертификаттау  және  сапа  Институты  (ACQUIN  Германия)
, 
Сапамен  қамтамасыз  ететін  Аустрия  агенттігі  (AQA,  Австрия),  Инженерия  және 
технология бойынша Аккредитациялық кеңес (ABET, АҚШ ) кіреді. 
 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
 
201 
Шетелдік  ASIIN,  ACQUIN,  AQA,  ABET  агенттіктері    білім  беру  қызметінің 
қазақстандық    нарығында  көптен  танымал.  2012  жылы  халықаралық  мамаданған 
ASIIN  аккредитациясынан  аль
-
Фараби  атындағы  ҚазҰУ,  Абай  атындағы  ҚазҰПУ, 
Қ.И.Сәтбаев  атындағы  ҚазҰТУ  және  Қаз  ҰАУ  сияқты  алдыңғы  қатарлы 
Қазақстанның жоғары оқу орындары 
 
өтті. Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ, аль
-
Фараби 
атындағы  ҚазҰУ  және  И.Жансүгіров  атындағы    Жетісу  мемлекеттік  университеті  
ACQUIN  аккредитациясынан  өтті.  AQA  аккредитациясынан  мемлекеттік  басқару 
Академиясы,  «Қазтұтодақ»  Қарағанды  экономикалық  университеті,  Халықаралық 
бизнес Университеті өтті. ABET Қ.И.Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ және Қазақ
-
Британ 
техникалық  университетінде    халықаралық  мамандандырылған  аккредитация 
өткізді. Осылайша , қазақстандық
 
14 жоғары оқу орны 2012 жылы Ұлттық реестрге 
енген    шетелдік  аккредитация  органдары  арқылы  аккредитациядан  өтті
                     
(5.4.1 
кесте).
 
Қазақстандық  аккредитация  институттарының  қалыптасу  үрдісінде  беделді 
еуропалық  агенттік  сияқты  Ұлттық  реестрге  ену  және  ол  агенттіктер  ұсынған 
халықаралық ұстанымдар стандартына сәйкес  болу жағымды сипат алады.
 
2012  жылы    жоғары  білім  сапасын  қамтамасыз  ететін,  аккредитациялау 
органдарының  Ұлттық реестрге енген екі  ұлттық агенттік қызметі күшейтілді
-
білім 
беру  сапасын  қамтамасыз  ететін  тәуелсіз  қазақстандық  агенттік  (НКАОКО,  ҚР)  
және  Рейтинг  және  аккредитациялаудың  тәуелсіз  агенттігі  (НААР,  ҚР)  .Бұл 
қазақстандық  агенттіктер  білім  беру  сапасын  қамтамасыз  ететін  халықаралық 
желінің (ENQA, IREG, INQAAHE, APQN) мүшелері.
 
Аккредитация  мен  рейтингілеудің    тәуелсіз  агенттігі 
(
НААР)  білім  беру 
сапасын  тәуелсіз  бағалау  жүйесінде  бәсекелестік  ортасын  қалыптастыру  үшін 
құрылды.
 
Білім беру сапасын қамтамасыз ететін  тәуелсіз қазақстандық агенттіктің 
(НКАОКО)  отандық  жоғары  оқу  орындарын    институционалды  аккредитациялау 
тәжірибесі бар. Агенттік ұсынған стандаттар институционалды тұрғыдан да  және 
маманданған  аккредитациялау  тұрғысынан  да    «Еуропалық  кеңістіктегі  жоғары 
білім  сапасына  кепілдік  беретін    Стандарттар  мен  ұсыныстарға»
  ENQA  
сәйкестендірілген.
 
Жоғары  білім  беру  сапасын  қамтамасыз  ететін  халықаралық  өлшемдердің 
бірі  академиялық    ранжирлеу  немесе 
жоғары  оқу  орындарының  рейтингісі
 
болып 
табылады.  ҚР  БжҒМ    Ұлттық  аккредитациялық  орталығының  2012  жылғы  Ұлттық 
рейтингісі    бакалавриаттың  білім  беру  бағдарламасын    табыстырақ    жүзеге 
асырған  жоғары  оқу  орындарын  ранжирлеуге  бағдарланған.  Оның  әдістемесі 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
202 
жоғары  оқу  орындарын  ранжирлеудің  Берлиндік  ұстанымдарына
  - 
рейтинг 
жасақтау  мен  таратудың  халықаралық  стандарттарына  сәйкес.  Рейтинг 
әдістемесінің    2012  жылғы  ранжирлеу  міндеттерінде  жоғары  оқу  орындары 
рейтингісін  құруда  бакалавриаттың  жекелеген  мамандықтары  бойынша
, 
көпсалалы,  техникалық,  экономикалық  және  басқа  жоғары  оқу  орындары  бірдей 
талаптар  қойылған.  2012  жылғы  Ұлттық  рейтингке    74  жоғары  оқу  орны
                          
108 мамандық бойынша  (2011жылы
-
11 мамандық бойынша 86  жоғары оқу орны
) 
қатысты.Толық мәліметі жоқ бакалавриат мамандықтары рейтингке кірмеді.
 
«Рейтинг
-
2012: білім беру бағдарламалары бойынша Қазақстанның жоғары 
оқу  орындарын  ранжирлеу»  ҚР  БҒМ  ҰАО  ұсынған  қорытындысы  бойынша    көш 
бастаған  үштік  анықталды
- 
аль
-
Фараби  атындағы  ҚазҰУ,  Л.Н.Гумилев  атындағы 
ЕҰУ,  Қ.И.Сәтбаев  атындағы  ҚазҰТУ.  Сондай
-
ақ  бакалавриаттық  білім  беру 
бағдарламасы бойынша  неғұрлым көбірек жүлделі орындар саны Абай атындағы 
ҚазҰПУ, Қаз ҰАУ және М.Әуезов атындағы ОҚМУ болды (5.4.1.сурет).
 
  
5.4.1 
сурет.  Ранжирлеу нәтижесі / таңдаулы жоғары оқу орындары / 2012 жыл
 
 
Дереккөз: Болон үдерісі және академиялық ұтқырлық орталығы
 
 
Қазақстандық  жоғары  оқу  орындары  өз  қызметтерін  сырттай  бағалауға 
жоғары  қызығушылық  танытты.  Бұл  еліміздегі  бәсекеге  қабілеттілікпен  және 
ашықтық  пен  ерекшеленетін  ,  сапамен
 
қамтамасыз  ететін  ұлттық  жүйенің 
қалыптасып келе жатқанынының айғағы.
 
2012  жылғы 
білім  беру  сапасын  қамтамасыз  ететін  Тәуелсіз  қазақстандық 
агенттік
 
(НКАОКО) жоғары оқу орындарының бәсекеге қабілеттілігін және олардың 
40 
38 
34 
25 
20 
66 
27 
33 
27 
20 
13 
25 
 
аль
-
Фараби 
атындағы 
ҚазҰУ
 
 
Л.Н. Гумилев 
атындағы ЕҰУ
 
 
Қ. Сәтпаев 
атындағы Қазақ 
ҰТУ
 
 
Абай атындағы 
ҚазҰПУ
 
Қазақ ұлттық 
аграрлық 
университет
 
М. Әуезов 
атындағы 
ОҚМУ
 
білім беру бағдарламалары
 
жүлделі орындар саны
 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
 
203 
қызметінің  сапасын        арттыру      мақсатында  жоғары  оқу  орындарының 
көпсалалы,техникалық, гуманитарлық
-
экономикалық, медициналық, педагогикалық  
және    өнер  бағытындағы  жоғары  оқу  орындары  бойынша  Бас    рейтингісін 
шығарды.  Бас  рейтинг жоғары оқу орындары қызметтерінің сандық академиялық 
көрсеткіштеріне  талдау,  жұмыс  берушілерге  сұрау  салу  және  сарапшылардың 
репутациялық бағалауы  негізінде құрылды. Жоғары оқу орындарының әр тобының 
рейтингідегі орны  интеграл жиындарға сәйкес (5.4.2 кесте) .
 
 
  
5.4.2 
кесте. Бас рейтинг / таңдаулы жоғары оқу орындары / 2012 жыл
 
тұ
ғы
ры
 
К
өпс
а
л
а
л
ы
 Ж
О
О
 
Гу
ма
нит
ар
л
ы
қ
-
эк
он
ом
ик
а
л
ы
қ 
ЖОО
 
Ме
д
иц
ин
ал
ы
қ 
ЖОО
 
П
ед
а
гог
ик
ал
ы
қ 
ЖОО
 
Т
ех
ни
ка
л
ы
қ Ж
О
О
 
Ө
нер ЖО
О
 
1 
Л.Гумилев
 
атындағы 
ЕҰУ
 
КИМЭП
 
Астана 
Медициналық
 
университеті
 
Абай 
атындағы 
Қаз ҰПУ
 
КБТУ
 
Құрманғазы
 
атындағы қазақ 
ұлттық 
консерваториясы
 
Қазақ ұлттық 
өнер 
университеті
 
2 
аль
-
Фараби
 
атындағы 
Қаз ҰУ
 
КЭУ им.              
Т.Рысқұлов
 
атындағы ҚЭУ
 
С 
Асфендияров
 
атындағы 
қазақ ұлттық 
медицина 
университеті
 
Қазақ 
мемлекеттік 
қыздар пед. 
университеті
 
Қ. 
Сәтпаев 
атындағы 
Қаз ҰТУ
 
 
КГМУ
 
3 
Е. Бөкетов
 
атындағы 
Қарағанды 
мемлекеттік 
университеті
 
Казтұтынодағы 
ҚЭУ
 
 
ПМПИ
 
Қазақ 
ұлттық 
аграрлық  
 
ун
-
т
 
Т.  Жүргенов
 
атындағы қазақ 
ұлттық өнер 
академиясы
 
Дерек көз:
 www.nkaoko.kz 
 
2012 жылы да 2011 жылғы рейтингідей медициналық, техникалық білім беру 
ұйымдары    мен  өнер  оқу  орындары  таңдаулы  жоғары  оқу  орындары  тұғырын 
сақтап қалды.
 
Л.Гумилев
 
атындағы ЕҰУ көпсалалы жоғары оқу орындары тобында  
2011 жылмен салыстырғанда  аль
-
Фараби
 
атындағы Қаз ҰУ (2011 жылы 
-
1 орын) 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
204 
мен  Е.  Бөкетов
 
атындағы  Қарағанды  мемлекеттік  университетінің  (2011жылы 
                   
–
 
4 орын)   алдына шығып , өз тұғырын 2 сатыға жаңартты.
 
Гуманитарлық
-
экономикалық 
жоғары 
оқу 
орындарының 
арасынан  
Т.Рысқұлов  атындағы  қазақ  экономикалық    университеті  мен  Қазақстан 
менеджемент,  экономика  және  болжау  институты  өз  нәтижелерін  бір  тұғырға 
жоғарылатты.  Педагогикалық  жоғары  оқу  орындарының  бас  рейтингісінде    Қазақ 
мемлекеттік  қыздар  педагогикалық    университеті  мен  Павлодар  мемлекеттік 
педагогикалық  университеті өз көрсеткіштерін бір сатыға  төмендеткен.
 
Осылайша,  2012  жылы  да  2011  жылдағыдай  жоғары  оқу  орындары 
рейтингісінде  білім беру қызметінің барлық бағыттары бойынша көш бастаушылар 
өз орындарын сақтауда
 (+/-
1 тұғыры). 
 
Жоғары білім беру ұйымдары рейтингісін құруда маңызды индикатор жоғары 
оқу орындары қызметін студенттік бағалау.
 
Жоғары  оқу  орындарындағы  білім  беру  қызметінің  қолжетімділігі  мен 
тиімділігін  анықтау  мақсатында    2011
-
2012  оқу  жылында  тәуелсіз  әлеуметтік 
агенттіктерді  («Рейтинг.KZ»зерттеу  агентігі,  Қазақстан  студенттері  альянсы, 
«Damu  Research  Group»  маркетингтік  және  әлеуметтік  зерттеулер  агенттігі, 
«Elite»компаниясы, «Батыс
-
Мониторинг» маркетингтік және әлеуметтік зерттеулер 
агенттігін) тарту арқылы ішкі және сыртқы әлеуметтік зерттеулер жүргізілді.
 
Әлеуметтік  зерттеу  нәтижесінде    сұрау  салған  студенттердің  90%  жоғары 
оқу  орындарындағы    оқу
-
тәрбие  үрдісінің  ұйымдастырылуы  туралы  оң  пікірде, 
респонденттердің 60%  жоғары оқу орындары қызметінің ашықтық деңгейін жоғары 
бағалады.
 
Жоғары    оқу  орындарындағы  оқыту  үрдісінің  шынайылығын  күшейту 
мақсатында  білімді бағалау мен бақылауға  маңызды көңіл бөлінген. Жоғары  оқу 
орындарындағы электрондық журналдар, автоматтандырылған «Платон» басқару 
жүйесі, компьютерлік тестілеу және тьютер журналы қолданылуда.
 
Осылайша, еліміздегі  жоғары,  техникалық  және  кәсіптік  білім  беруде    білім 
берудің  сапасын  арттыруға  бағдарланған  бағалау  және  бақылау  рәсімдері 
тазалығымен  қамтамасыз  етілген.  Сондай  –ақ  қазақстандық  білім  беруде      білім 
беру  сапасын  реттеудің    қоғамдық
- 
кәсіби  механизмін
 
енгізуге    бағытталған. 
Сонымен,  перспективада  2015  жылға    қарай    жоғары,  техникалық  және  кәсіптік 
білім беру қызметінде   мемлекеттік  аттестациядан бастап, білім беру қызметінің 
сапасын  кәсіби тәуелсіз  бағалауда
 
ындаландыру тетіктері ретінде рейтинг және 
аккредитацияға көшуге болады.
 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
 
205 
Тұжырым 
 
 
 

 
Білім  басқармаларының  барлық  деңгейлердегі  білім  беру  органдарымен 
өзара  әрекеттесуін  білім  беру  сапасының  біртұтас  вертикалін  құру  арқылы 
қамтамасыз ету. Осылайша,білім беру ұйымдары ұсынған білім беру қызметтерін 
обьективті мониторингтеу өңірлік білім беру жүйелерін уақытында түзетіп отыруға 
мүмкіндік береді. 
 

 
ҰБТ  2013  орташа  балы  3,56  балға  өскен.  Алайда,  оқушыларды 
жаратылыстану
-
математикалық  пәндері  бағыттарында  дайындау  өзекті  болып 
қала береді.  
 

 
Еліміздің ЖОО
-
да оқыту үшін студенттерді сапалы таңдау
 
жүзеге асырылды. 
Алғаш  рет  КТ
-
2012  қатысушыларының  жалпы  санынан,  колледж  түлектерінің  
қатысуы
78 % 
құрады
.  
 

 
«Білім  беру»  бағыты  бойынша  ОЖСБ
-2012-
де  студенттер  ең  үздік  нәтижені 
көрсетті (101,93 балл). Қатысушы
 - 
ЖОО жалпы орташа балы 92,59 балды құрады
. 
Республика ЖОО алынған нәтижелерді мониторингтеуді енгізу қажет. 
 

 
Негізгі мектеп бітірушілерінің ОЖСБ өткізу технологиясы қайта қарастырылуы 
керек.  ОЖСБ
-
2013  еліміздің  24
 
601  тоғызыншы  сыныптық  оқушылары  қатысты. 
 
12-
жылдық  білім  беруге  көшу  жағдайындағы  эксперименталдық  мектептердің 
              
10-
шы  сынып  оқушыларының  көрсеткіші  2,8  балға  жоғары.  Өңірлік  Білім 
басқармалары
 
өңір  /  аудан  /
 
қала  /  мектеп  /  оқушы  мәнмәтініндегі
 
нәтижелерге 
мұқият, нақты талдау жүргізулері
 
қажет. 
 

 
Мектептік  білім  берудің  сапасын  зерттеу  мониторингісінің  жаңа  түрі  іске 
қосылды.  Ашық  сабақтардың  60%
-
ы  балалардың  функционалдық  сауаттылығын 
дамытуға 
бағытталған. 
Тәуелсіз 
зерттеу 
құралдары 
мониторинг 
қатысушыларымен кері байланыс жасауға мүмкіндік береді.  
 

 
Колледж  түлектерінің  72,5%
-
ы  БТБ
-
2012  қорытындысы  бойынша  бірінші 
реттен 
сертификацияланды. 
Өндіріс 
салалары 
бойынша 
орта 
буын 
мамандарының  біліктілігін  тәуелсіз  сертификациялау  жүйесі  рәсімін  одан  әрі 
жетілдіру қажет. 
 

 
Ұлттық  реестрге  енген  қазақстандық  14  ЖОО  шетелдік  аккредитациялық 
органдарда 
аккредитациядан 
өткізілді. 
Келешекте 
 
аккредитациялау                    
және  ранжирлеу  мемлекеттік  аттестациялаудан    білім  беру  қызметінің  сапасын 
тәуелсіз кәсіби бағалауға өтуге мүмкіндік береді. 
 
 
 
 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
206 
ҚОРЫТЫНДЫ
 
 
Қазіргі
 
кездегі  білім  беру  саласы  әлемдік  субстанцияда    мемлекеттің 
геосаяси  айқындамасының  базалық  индикаторы  ретінде  қарастырылады.  Білім 
саласындағы жаһандық қыр көрсетулер қаржылық және экономикалық жағдайлар, 
оның  ішінде  демографиялық  және  көші
-
көн  үдерістері  факторларына  тікелей 
қатысты
. 
Әлеуметтік
 
жобаларға  мемлекеттік  шығындар  көлемін  қысқарту  әлемдік 
тенденциясы  және  жұмыссыздықтың  ұлғаюы  елдің  өркендеуіне  сыни  тұрғыдан  
әсерін
 
тигізуі мүмкін. Сонымен қатар серпінді дамып келе жатқан білім беру жүйесі   
ұлттық
 
әлеуметтік
 
өркендеу
 
мен  мемлекеттің  экономикалық  прогресіне  баға 
жетпес үлес қосады.
 
2012  жылды  қазақстандық  білім  берудегі    іске  асырылып  отырған 
бастамашылық  елеулі  табыстарға  жетумен  атап  өтуге  болады.    4  миллионнан 
астам  қазақстандық  жеке  және  кәсіби  жағынан  табысты  жүзеге  асырылуына 
қажетті
 
білім мен дағдыны меңгере отырып білім алып отыр.  Қазақстандық білім 
беру  жүйесіндегі  қайта  құрушылық  үдерістер  әлеуметтік
-
экономикалық  саясаттың 
барлық деңгейлеріндегі мемлекеттік институттардан қолдау табуда. 
 
«Балапан»  бағдарламасын  табысты  жүзеге  асыру  мектепке  дейінгі  тәрбие 
мен  оқытумен  3
-
6  жас  аралығындағы  балаларды  қамтуды  барынша  ұлғайтуға 
мүмкіндік  берді.  Сонымен  қатар  осы    білім  беру  деңгейінің  мазмұнын  жаңарту 
бойынша  жұмыстар  әлемдік  қауымдастық  таныған  үздік  тәжірибеге  сай 
белсендендірілді.  
 
Республикадағы  білім  беруді  жаңғыртудың  флагманы  жеті  Назарбаев 
Зияткерлік мектептері және Назарбаев Университеті болып, олардың 
 
жұмыс істеп 
тұрған  тәжірибелерімен  хабардар  ету  қазақстандық  білім  берудегі  бәсекелестігін 
қамтамасыз
 
етеді. 
 
2012 
жыл педагогикалық кадрлардың біліктілігін арттыру жүйесін 
 
түбегейлі 
өзгертумен
 
атап  айтуға  болады  –
 
«Өрлеу»  Ұлттық  біліктілікті  арттыру  орталығы 
құрылды,  оның  құрамына  16  өңірлік  біліктілікті  арттыру  институттары  енгізілді. 
Мұғалімдердің кәсіби дамуы мен курстық дайындығына біртұтас тұжырымдамалық 
тұрғыдан  қарау  ендірілді.  Педагогтың  мәртебесін  көтеру  жөніндегі  жұмыстардың 
мақсатты  түрде  жүргізілуі  байқалады,  оның  ішінде  Кембридждік  жүйе  бойынша 
біліктілікті  арттырудан  өту  қорытындылары  бойынша  еңбекақыларын  төлеудің  
жаңа үлгісі енгізілген. 
 
Тек 
2012 
жылдың өзінде еліміздің 
79 403 
педагогы өздерінің 
кәсіби біліктілігін арттырған. 
 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 

жүктеу/скачать 11,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: