Осындағы «жеңіл» сөзі көбінесе  «мінез»,  «жүріс»  сөздеріне

«Буаз  қатын  сеқілді»  теңеуі  арқылы  қатты  мысқалдау  бар.  Ер 
адамды  буаз қатынга /секілді  шылауы арқылы/ теңеу -  корлау.
Бұдан  басқа  ақын  қазақ  түрмысына  тән  қүбылыстардан 
теңеулер  жасайды.  Мысалы,  түлыпқа  мөңіреген  сиьшдай  боп, 
жүректің  қызыл  қаны щртша  қайнап,  төбетке  тағып  қойған  карғыляй 
қып,  түрмыс  диірмен  тасындай  айналады,  наданды  әркім  жейді 
нандай  илеп,  аңшының  ш-індей  боп  алақтаса,  биенің 
кулмиын
^
яй
шашың,  қаз  алатын
Карындаи, 
влімтпстей  тастар  едиітке  сүйреп,  шөп  беріп  асыраған 
ММДаи еді, ертең бщтей сыкпайма халық мені,  кедейдің қанын сорып, 
жүңдеи  илер,  түлкі  алатын  қырандай  шүйі^ренде,  далада  қазақ  малы 
жүрген  аңдай.  Байқасаңыздар  теңеу  сөздер  казақтын  табиғи  үлттық 
тұрмыс  салтын  білдіретін  сөздермен  тіркесіп,  поэзияны  көріктеңдіріп
Түр.
Әдебиет
Ахметөр 3.  А.Казахское стихосложение. -А .  1964.
Виноградов В.  В.  О языке хужожественной литературы. -М . 1958
Дүйсенов  М.,  Сейдеханов  К„  Негимов  С.  Халық  ақындары 
творчествосының көркемдік сипаты. ~А.  1982.
Еспенбетов А. Сүлтанмахмүт Торағыров. —
А.  1992.
Жүмалиев  Қ.  Абайға дейінгі  қазақ  поэзиясы  және  Абай  поэзиясының
ТІЛ1. 
/ \ «1 
*-*•*■■  ■
Жүмалиев Қ.  Қазақ әдебиеті.  Оқулық IX класс. -А . 1971 
Әуезов М. Әр жылдар ойлары. -А   1959
ж“
4,ь,Б:
^
. хшкыныи  |
гасыр  6асьіш,а™  
|§§й
Қабдолов 3.  Таңдамалы шығармалар.  Екі томдық  -А   1983 
Қабдолов 3. Арна. -А.1988.
Қазақ әдебиетінің тарихы.  II том.  Екінші кітап, -А.1965 
Қоңыратбаев Ә. Қазақ әдебиетінің тарихы. -А .1994.
Нарымбетов Ә.  Уақыт шындыгы |  көркемдік кепіліі -А . 1989.
Садиқов Қ. Көркемдік өрнектер. -А .  1992.
Торайғыров Сүлтанмахмұт.  Екі томдық шығармалар жинағы  - А   1993 
I еория литературы. -М . 1965.
»
|
60

Ү Ш І Н Ш І Б Ө Л І М
П О Э М А Л А Р
Сұлтанмахмұт Торайғыров поэма жанрын жаңа арнада дамытты. 
Оның  поэмалары  дәстүрлі  дастандар  мен  хисса-хикаялардан,  өлең, 
жырлардан  мүлдем  өзгеше.  Ол  поэманың  сюжетсіз  түрінде  өзін 
еркінірек сезініп,  осы жанрда өмірдің түбегейлі  проблемаларының  кең 
қамтып  өршіл  ой-түйіндерін  бүкпей,  өз  атымен,  өткірлікпен  ашык 
айтуға, насихаттауға, дәлелдеуге болады деп таныды.
XX  ғасыр  басында  поэма  жанрында  жаңа  мазмұн,  әзгеше 
тәсілде  бүрын  болмаған  үлгідегі  Сүлтанмахмұт  поэмаларының  бірі  -  
“Адасқан  өмір”.  “Адасқан  өмір”  (1918)  -  лирикалық-философиялық, 
сюжетсіз  поэма.  Поэманың  өнбойында  адамның  өмірі,  қоғамдағы 
орны,  әлеуметтік  іс-әрекет  турасындағы  ақындык  топшылау  орын 
алған.  Лирикалық  кейіпкер  “меннің”  дұниеге  келген  шағынан  бастап 
жарық  дүниеден  қайтқанға  дейінгі  ғүмыры  төңірегенде  автордың 
түйіндеулері  ішкі  монологпен  берілген.  Ішкі  монолог  -   кейіпкердін 
ішкі  ойы,  өзіне  өзі  қарата  айтылған  арнауы.  Көңіл-күй  сырын 
білдіретін,  эмоциялық  әсерді  байқататын  көркемдік  қүралдын  бір 
түрі.  Олай  болса,  Сүлтанмахмұт  кейіпкердің  іпікі  ойы  арқылы  замана 
ыкпалын,  сыртқы  қоғамдык  жағдайлардың  адам  баласына,  оның  өмір 
сүруіне  қаншалыкты,  қалай  әсер  етіп  отырғанын  бір  ғана  адамның 
өзімен-өзі  сырласқан  ішкі  ойы  аркылы  шебер  ашып  көрсеткен.  Сөз 
басында автордың өзі де осы жайды нақты көрсетеді:
Сезімнің сыртқа шықпас түрі бар ма?
Оны жасырар адамның күші бар ма?
Біреу күй, біреу пішін, біреу сөзбен,
Көрсетпейтін жүректің іші бар ма?
Жүрек  түкпірінде,  көкірегінде  түйген  ойларын  ақын  пенденін 
дүниеге  келген  періште  кезінен,  таза  көңіл,  күнәсыз  қалпында  омірге
деген қүштарлығын бейнелеуден бастайды.
Мен, сыйлар деп дүние, келдім міне!
“Бір жас” деп есігіңнен ендім  міне!
Мен азатпын,  мен ақпын, мен өсемін,
Не қылсаң да басымды бердім міне!
Жаска  толған  жас  сәбидің  дүниенің  еш  тірлігінен  хабарсыз 
бейкүнә  тіршілігін  көрсете  отырып,  адам  баласын  алдау-арбауға 
салатын  өмірдің  қилы  қалтарыс-бұлтарыстарын  тағы  да  лирикалық 
“меннің” табанды ойы арқылы жеткізеді.
Әлде дерсің:  “Үлық бар, ел ғүрпы бар,
61

Жазалысың, коймасаң оны танып”.
Әлде дерсің:  Царь, құдай, алтын деген,
Соны сүй, соған табын, шұлғы барып.
Қанша тер төксең де  “асқа жарымайтын  кедейлікті”,  “мейірімсіз 
ғашықтықты”, 
“басыңа  іс  түскенде  безіп  кететін  достыкты”, 
“жаныңды  қинайтын  ауруды”,  “жылататын  кайғыны”,  “тәніңді 
тоздыратын  кәрілікті”,  “қашсаң  да  қүтылмайтын  караңғы  көрді” 
кейіпкердің  жан  күйзелісі  арқылы  өз  рухының  бүрқакты  бедерін 
айнытпай береді.
Поэмада  тартысты  оқиға  болмаса  да,  адам  баласының  өсіп- 
жетілуі, 
толысып-кемелденуі, 
кәрілікке 
аяк 
басуы 
секілді 
диалектикалық  даму  арқылы  үзілмес  ьцэғақ  жетелеп,  байсалды 
баяндау  үстінде  ақын  мен  кейіпкер  арасындағы  ішкі  психологиялык 
тартыс,  күрделі  сезімдік  қүбылыстар,  рухани  әлемдегі  ой  арпалысы, 
философиялық толғаныстар жарыса келіп отырады.
Жан иесі жегелі бірін-бірі,
Өлмеу үшін ауызын ашқан заман.
Дүние -  өзен, ағысын кім тоқтатар?
Ағып кете баратын мен бір салам.
Қалың  елдің  кешкен  тағдырын,  шеккен  азабын  бір  ғана 
кейіпкердің 
рухани 
дүниесіндегі 
дерексіз 
ой-жүйесі 
арқылы 
түспалдап,  жеке  адамның  -   ақын  жанының  астарында  үялаған  аяулы 
сырларын  сыртқа  шығарады.  Ақынның  еліне  арлы,  жан  баласына 
жарлы  түлғасы  көтеріледі.  Қоршаған  көптің  жаралы  жанының 
қадіріне  жетпегеніне  налып,  жалғыздықпен  жүрген,  жарлы  күй 
кешкен  өз  тағдырын  талқыға  салады.  Поэмада  ақынның  арман- 
мақсаты, жан күйзелісі  кейіпкер бойына жинақтап берілген.  Қоғамдық 
жағдайларды  қалт  жібермеген,  терең  сезінген  ақын  жүрегіне  түйген 
берішті  ойларын  лирикалық  “меннің”  поэтикалық  әлемі  арқылы
көрсетеді.
“Адасқан  өмір”  поэмасы  жалпы  қоғамдық  әділетсіздіктің  туу
себептері  мен теңдік жолын  іздеу туралы лирикалык толғаныс түрінде
жазылған.  Акын  қазақ  аулы  шеңберінен  шығып,  капиталистік
қоғамдық  қүрылысқа тән  қайшылықтарды  суреттейді.  Жеке  адамның
өмір  кезеңдерін  суреттеу  арқылы  ол  қанауға  негізделген  қоғам
жағдайындағы  адам  тағдыры  туралы  ой  түйеді.  Өмірге  таза,  адал
үғыммен  келген  сәбидің  еркін  алып,  талқыға  түсірген  өмірдің
әділетсіздігін  ақын  адамды  адамның  қанауының  жағдайларынанан
көреді.  Ондай  қоғамда  биік  мансап  иесі  болу  да,  әскер  басы,  ғалым
болу  да  оны  бақытқа  жеткізбейді.  “Дене  азығы”  “ар  азығына“  жол 
бермейді.
62

Акынның  “Адаскан  өмір”  поэмасы  казак  әдебиетіндегі  мүлдем 
жаьта  күбылыс.  Автор  поэмасы  -   адам  және  оның табиғаты,  өмір  мен 
оньш  мәні  туралы толғауларының бір арнаға келіп тоғысқан  қүймасы, 
шырқау  шыңы  тәріздес.  Кейіпкердің  ішкі  толғаныс  мен  қоғамдық 
ортамея  қатынасын  шектемей,  бөлектемей,  оның  іс-әрекегін,  қимыл- 
козғалысын 
бүкіл  халықтық,  күллі  адамзаттық  дәрежеге  көтеріп 
жырлауын Сүлтанмахмүттың кол жеткен табысы деп білген жөн.
Поэмадағы 
“Мен 
бала” 
бөлімінде 
нәрестег 
тән 
пәк 
психологиялык  сезім  басым.  Ақынның  лирикалык  “мені”  жігерлі. 
“Сыйлар  деп  дүниеге  келдім  міне!”  деп  өмір  есігін  ашқан  “мен”асқак
сөйлейді:
Мен, сыйлар деп дүние, келдім міне!
“Бір жас” деп есігіңнен ендім  міне!
Сүлтанмахмұттың  сарылып  соңына түскен  әділдік,  бостандыкқа 
жете  алмай  жүрген  шағында  айналасындағы  жүртка  тек  достык 
ниетпен  карайтын бала “меннің” көңіл күйін көтеріңкі беруі орынды.
Поэманың  алғашқы  “Мен  бала”  деген  бөлімінде  акын  жан- 
жағына  әлі  өмірде  жамандық  көрмеген,  ешкімді  кемсіту,  корлау, 
мазақ  етуді  ойламайтын  күнәсіз  баланың  көзімен  карағандай  көрінсе, 
поэманың онан кейінгі “Мен жігіт” деген бөлімінде:
Үқпаймын қол жетпейтін бақыт бар деп,
Дүние жаралғандай менің үшін,
Қайғы алған жоқ жүректің бір бүрышын, -  
деген  сияқты  сөздерінен  өмірге  күштарлық,  үміттің  қиялына 
берілгендік  сезім  ақынның  өз  ой-сезім  әлемін  тура,  еш  қоспасыз 
бейнелегендей  кабылданады.  Ал  енді  поэманың  “Мен  —
  токтадым  , 
“Мен  -   кәрі”,  “Мен  -   өлік”  деген  бөлімдерін  оқығанда,  ақын  өзінің 
бастан  кешкен  күйініш-сүйініші  емес,  өзгелердің  өмірінен  түйген  ой- 
сезімдерін  бейнелеп  жеткізуді  мақсат  түтқанын  айқын  аңдаймыз. 
Суреттеу  тәсілі  осылай  әр  түрлі  болып  келседе,  Сүлтанмахмүт 
поэзиясына  тән  адамды  баурап  алатын  көркемдік  шындық  ақын 
көрген,  білген  жай-жағдайлардың  тікелей  көшірмесі  емес,  ақынның 
асқақ  арманынан  қуат  алып,  жан  дүниесінің  сәулесімен  нүрланып
шыккан өмір шьшдығы.
Сүлтанмахмүт  “Адаскан  өмірде”,  баска  да  поэмаларында
айрықша  ақындық  шеберлігі  оның  ойын  кеңінен  толғап.  ағындатып 
айта  білетінін  де  анық  байқауға  болады.  Поэзияда  жазбаша  үлгіні 
үстанатын  акыннын  ауызша  айтатын  суырып  салма  ақындай  өлеңді 
ағыл-тегіл  саулатып,  таскындатып,  нөсерлетіп,  ойын  үзақ  өрістетіп, 
еркін 
көсіле 
сөйлейтіні 
үлкен 
шеберліктің, 
шабыты 
сарқылмайтындығының  белгісі  екені  анык.  Осыған  орай,  бірталай
63

I
тұстарда  он  бір  буынды  өлецде  бірыңғай  ұйқасты  езгертией  ондаіан 
тармақтарға  созып,  қиыстырып  келтірген  уйлесімді  создерді  тізбек- 
тізбегімен  келтіреді.  “Адасқан  өмір”  поэмасында  ақыннын  әділетгілік 
орнаган  бақытты  заман  қандай болмақ деп одемі  княлга берілген сотін 
бейнелейтін  мына олең жолдарын еске  түсірелік:
Ол өмірде бірде-бір алдау болмас,
Жағынып, арды  акшага жалдау болмас.
Ешкімнен достык таппай,  кастык каріп,
Бар адамды сайтан деп, 
карғау 
болмас.
Қара күштен женіліп,  кайгы  басып,
Өлгісі  кеп, өмірден зарлау болмас.
Адамдағы жан, куат, тапкыш, талант,
Гүл шашпай, жеміс бермей калмау болмас. 
Әркімнің қандай  іске іфланты бар,
Өмірін,  күшін соган салмау болмас, 
Жаратылыстан керегін әрбір адам,
Еңбегімен алуга бармау болмас.
Әкіммін,  күдайшылмын, әскермін деп,
Еңбексіз еңбекшіні жалмау болмас.
Коре-біле ақыңды жегізбесең,
Бай сені  қызметіне алмау болмас.
Аштан өлу, не байға арзан түру,
Амалсыз бірін соның таңдау болмас.
Не  кәрілік, не бір апат келген күні,
оолмас
алүға
аңдаү
Дене азыққа тоюдан жан ержетер,
Өмірді бүл күнгідей аңдау болмас.
Жан ержетіп, дүниенің сырын табар,
“Өмірде мақсат жоқ” деп барлау болмас. 
Таудай үміт һәм талап орындалар,
Еш еңбек бүл күнгідей жанбау болмас. 
‘Адасқан  өмірдің” кейіпкері  бір-ақ  кісі,  “Мен” деген  лирикалык 
каһарман.  Ол өзінің өмірін бес кезеңге бөліп:  1) мен бала;  2) мен жігіт; 
3)  мен  тоқтадым;  4)  мен  кәрі;  5)  мен  өлік  деген  бөлімдерге  жүйелеп 
баяндаиды.  Кісінің  жарық  дүниеге  келгенінен  өлгеніне  дейінгі 
калпын,  сезімін, ойын, арманын бәрін жыр етеді, суреттейді.  Адамның
өмір  кезеңі, 
жас 
шамасына  ораи  дүние  қүбылысын  қүйылтып, 
өзгертіп, дамытып, күрделендіре түседі.
64

П о э м а д а   “ырқына  д ү н и е   түр сы н   д е н е   к о н б е с 4’,  “үйқы   -  тамак,
қайғы  -жолдас”  кәрілік  кез қайран  жиырма бесті  сағынатын  үлғайған
шактын қуанышы  мен ренши, жеңісі  мен жемісі  келісімді  суреттелген. 
ч 
Мен влік, мен суық тән,  менде жан жоқ,
Жүрегімді өмір жоқ,  ыстық кан жоқ,
, 
Үміт жок, жек көру жоқ,  махаббат жоқ.
Сезім жоқ, кірпігімді  қозғар хал жок.
Өлеңнің 
көрнектілігіне 
қоса 
қуатты 
болуын 
ескерген 
Торайғыров 
поэзиясында 
қайталау 
көріктеу 
күралы 
қьпметін
аггқарады.
Торайғыровтың  “мені”  -  әлеуметтік,  саяси  өмірдегі  өзгерістерді 
дүрыс пайымдайтыи және олар жайлы берік  көзқарасы бар кейіпкер.
Бейшараны шын досқа санар едім,
Ол үшін оқ астына барар едім,
Бай жағы жүз мын болса, кедей жалғыз, 
Қорыкпай-ак  жалғыз жақта калар едім, 
деу  өрелі,  саналы  жанның  көкірегінен  шығар  сындарлы,  саликалы 
пікір.  “Адасқан  өмір”  -  казақ  қоғамының  алуан  түрмыс-тіршілік 
қалпын 
әнер 
туындысы 
арқылы 
салмактап, 
философиялык 
түйіндеудің озық үлгісі.
Поэманың  “Мен  жігіт”  бөлімінде  менің  жігітгік  шағындағы 
айналасына,  қоршаған  ортаға  көзқарасын  барынша  тереңдеп  қамту 
арқылы  ақын әлеуметтік, философиялық сырларды ашкан.
Лирикалық 
кейіпкер 
әкім 
ойлап, 
ел 
билегісі 
келеді, 
жаугершілікке  қолбасшы  да  болғысы  бар,  ғалым  болып,  дүниеде 
ашылмаған  сырларды  пайда  жоқтығын,  байлыкпен  бақыт  сатып  ала
алмайтындығын түсінеді.
Сондағы  “меннің”  іздегені  -   әділдік.  Лирикалық  қаһарман 
коршаған  ортадағы  жетесіздікті  сынаумен  шектелмей,  халык  өмірін 
жақсартудың басы өділдік пен бақытта деп түсінеді.
Ендеше мен жабысам негізгі іске,
Әділдікте бар негіз, бақ та, күш те.
Қарғаймын әділдіктен баска жолды.
Өңім түрсын, кірмесін түнде түске.
Кейіпкер өз өмірінін  екінші  кезеңін  -  “Мен  жігіт” деген  бөлімін
айрықша мән беріп, толық суреттейді.
Мен жігіт, он бес-отыз арасында,
Бүл жаста көп: бересі, аласым да,
Алдымда толған мақсат, толған таңдау, 
Алайын ба мынасын, анасын ба?...
Жалыны бойға сыймай сырттан көрініп,
65

Күн сайын түрады  артып кайрат, күшім,
Әр үміттің киялы сәулеленіп,
Түн бойы үйқы бермес, толкып  ішім ~
Дейді. 
Осылай  ол  онер,  жол  таңдайды.  Әуелі,  байлыкты,  онан  кейін,
әкімдік,  қолбасылықты,  үшінші,  ғалымдықты,  өнертапкыштыкты 
таңдайды.  Бірақ  осының бәрінен дәл орынды дәлелдер айтып, дәлірек 
айтканда,  каитиализм  түсындағы  байлықтан,  әкімдік  колбасылыктан, 
өнер,  ғылымнан халыққа келер пайда жок деп, безіп шығады.
Б.Кенжебаев 
пікіріне 
сүйенсек: 
“Поэманың  кей 
жерінде 
кейіпкер  налып,  қайғырып,  торыққандай  үн  білдіріп  отырады.  Бүл 
заңды.  Себебі  өмір  бірыңгай  қуаныш  шаттықтан  ғана  түрмайды.  Күн 
мен  түн  секілді  адам  өмірінде  қуаныш  пен  қайғы  аралысып,  алмасып 
келіп  отырады.  Ақын  да  осы  болмысты  ібетке  алып,  лирикалық 
қаһарманын  бірде  қуанышқа  кенелтсе,  бірде  қайғыға  батырадьь 
Поэма кейіпкердің өлуімен  аяқталады.  Бүл да табиғи  зандылык:  тумак 
бар,  өлмек  хақ.  Адам  өмірі  жайлы  поэманың  лирикалык  “Меннің” 
өлімімен  аяқталуы  ойға  сыйымды.  Жалпы  алғанда,  поэмада  жігер, 
қайрат,  ілгері  үміт,  оптимизм  күшті.  Кейіпкер  әділдік  іздеуге,  сонын 
жолында  қызмет  етуге  қүлшынады.  Өмір  үшін  арпалысып,  бейнет 
шегуге  әзір.  Бақытқа  жету  шарты  -   күрес.  Әділдік  заманы  орнауға 
жақын түр. Ендеше неге бақытқа талпынбасқа?!  Ақынның:
Сол уақытты тездетуге қылмақ қызмет,
Бақ іздеген адамға парыз -  міндет.
дейтіні  сондықтан”.
“Адаскан  өмір”  поэмасының  лирикалык  кейіпкері  -   “Мен”. 
Акын  осы  “мен”  арқылы  адам  өмірінің  бес  кезеңін,  әр  кезеңдегі 
адамның  қоғамдағы  орнын,  адам  өмірінің  адасу  себептерінің 
философиясын  ашып  береді.  Адам  өмірінің  кезеңдерін  жырлау  -  
бүрыннан  келе  жатқан  дәстүр.  Ақын  сол  дәстүрді  жаңартты. 
Ақынның  жаңашылдығы  —  адам  өмірінің  кезеңдерін  әлеуметтік- 
қоғамдық  жағымен  түтас  алуы.  “Адасқан  өмірдегі”  “мен”  бүкіл 
адамзат өміріне  ортақ дәрежеде.  Өмірдің  адасуы  барлык халыққа тән, 
әділет іздеуші “мен” сияқтылар әр халықтан да шығады.
“Адасқан  өмірдегі”  “мен”  де  —  кедей  бүқараның  мүддесін 
көздеуші,  әділдік, теңдік  іздеуші  адам.  Ол  өзінің жігіттік  шағында бір 
кәсіпті  таңдағысы  келеді.  Бірақ,  ешқайсысы  да  кедейлерге  пайда 
әкелмейді.  Сондықтан ол әкім, ғалым, қолбасшы болудан бас тартады. 
Ол тек  қана әділдікті жолына түспек. Дүниедегі  бақытсыздыктың бәрі 
әділдік пен жақындықтың жоқтығыан дейді.
Сондықтан адам біткен ертең әлі,
66

Бас иіп әділдікке келер бәрі.
Надсонның атқанындай:  “Жауыз жолмен 
Жүре алмай дымы қүрыр онан әрі.
Талған күш, ауырған жан,  қиналған тән 
Дертіне жақындықты етер дәрі”.
Әділдік қызметкері болғандарға,
Алғысты сол күнде айтар баршалары. 
Лирикалық 
“меннің” 
жақын 
арада 
жауыздық 
жолының 
бітелетіне,  әділдікті  үстем  етіп,  жүрттың  бәрі  тек  сол  жолмен  ғана 
жүретініне сенім  кәміл.
“Менікі,  сенікі'’  болмайтын  ортақ  меншікті  қоғамды,  адамзаттың  бәрі 
тек  өз  еңбектерімея  күн  көретін  қоғамды  армадайды.  Оны  төменгі 
өлең жолдарынан байқаймыз:
Жоғалсын бүл “сенікі, менікілік”
Осы ғой адамзатты қырған  індет.
Ақын  жаңа  қоғам  келбетін  түсіндіріп  береді.  Ақын  “мен” 
лирикалық кейіпкер “Адасқан өмір” мен  “Кедейде”  үндесіп, 
бірігіп 
кетіп  отырады.  Себебі,  лирикалық  бейне  -   акынның  ішкі  бітімі, 
ақынның  иірім  көңіл  күйінен  -   нәзік  сыры  мен  сезімнің  өріліп
жасалған өзгеше кейіпкер.
“Адасқан  өмірдің”  келесі  “Мен  жігіт”  бөліміндегі  кейіпкер 
есейген,  толысқан.  “Меннің”  жігіттік  шағындағы  айналасына, 
қоршаған  әлеуметтік  ортаға  көзқарасын  барынша  тереңдеп  қамту 
арқылы  ақын  әлеуметтік,  философиялық  сырларды  ашқан.  Жігіттік 
жайсаң  шақтың  қадірін  үғып,  қасиеттеген  халқымыздың  дәстүрлі 
мінезіне  ден  қойып,  ақыннын  “Мен  жігіт”  бөліміне  шығарма  арқалар 

жүктеу/скачать 6,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: