М. К. Ахметова Мәтін лингвистикасы



Pdf көрінісі
бет43/133
Дата15.11.2023
өлшемі4,98 Mb.
#123413
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   133
керек. Тагы бір жерде...
(М.Мағауин). Қоршаған ортадағы эр түрлі
нысандар туралы хабар беру үшін жазушы олардың кеңістіктегі
орнына, алыс, жақындығына карай бірін екіншісінен кейін санамалай
берген. Мәтіндегі сөйлемдер арасындағы байласымды үзбеу үшін
алда, аргы бет, тагы бір тұста, сол аргы бетте, осы бергі бетте,
тагы бір жерде
деген мекендік ұғымды білдіретін сөздерді қолданған.
Егер осы сөздерді алып тастайтын болсақ, онда мәтіндегі сөйлемдер
бір-бірімен байланыспай, тұгасымды түзбеген болар еді. Сондықган
автор не кейіпкер бір нүктеде тұрып, айналасындағы нэрселердін
орналасу қашыкшғына, орналасу ретіне қарай қоршаған орта сипаты 
беріледі.
Шылаулар - лексикалық мағынаға не болмағанымен, мәтінде 
ерекше қызмег асгқарады. Соның 
ішіқце 
жалғаулыкты 
шыааулар - өзара
байланысқан сөйлеудің бірліктері арасында орнайтын түрлі 
логика-
семантикалық қатынастарды эксплицшті түрде білдіретін тілдік кұрал 
эрі олардың арасындағы байласымды жүзеге асырудьщ бірден-бір 
тәсілі болып саналады. Жалғагуяыктар жекелеген дербес сөйлемдердін 
арасындағы мағыналық байланысты күшейте түседі. Ол 
мағыналык
байланыстьщ түрі шылаудьщ білдіретін фамматикалык 
мағьшасымен
(қарсылықты, талғаулыкты, себептік т.б.) сипатталады. 
Сондай-ак
мәтіндегі бірліктердің арасындағы байласымды жүзеге асыруда 
кыстырма күрылымдардың атқаратын қызметі зор. 
Қыстырма
қүрылымдар сөз, сөздердіңтіркесі жэне сөйлем түрінде де 
кездеседі.
Қыстырма құрылымдар арқьшы біріншіден, сөйлемдер 
арасындағы
байласым нығая түссе, екіншіден, мэтіндегі ойға автордьщ 
қатынасын
білдіріп, мәтіннің модальдылығын айкындайдьі. Бұл ретге автордын 
осы элементтер аркылы оқиғаға т.б. жағдайға әр түрлі 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   133




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет