М. К. Ахметова Мәтін лингвистикасы


болып отыр, яғни Еламанньщ сыргқа шыгу максатымен турегелгендігі туралы хабар берілген. Ал келесі сө



бет68/126
Дата25.11.2023
өлшемі0,6 Mb.
#126489
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   126
болып отыр,
яғни Еламанньщ сыргқа шыгу максатымен турегелгендігі
туралы хабар берілген. Ал келесі сөйлемде оның не үшін орнынан
түрегелгендігі туралы мағына қамтылған. Соңғы сөйлемде курделі
фразалық түтасымдағы ой Мөнкенің Еламанға сұраулы пішінмен қарап
калуымен аяқгалған. Тұтас романнан бөлініп алынған бүл түтасымда
оқырман Еламанньщ далаға Мөңкемен сөйлесу үшін шыққандыгы
және Мөңкенің әңгімесінен кейін оның Еламаняан жауап тосып
отырғандығы туралы аяқталган хабар берілген. Мэтіндегі сөйлемдер
бір-бірімен тұлғапық жағынан да тығыз байланысты. Курделі фразалық
тұтасым байласымын жүзеге асырып отырған тілдік бірліктер
колданысы: Еламан (1-сөйлем) —
оган есімдігі (3-сөйлем); Мөңкенің
(2-сөйлем) —
сөздің қайталануы Мөңке (3-сөйлем), Еламан, Мөңке
0 , 2-сөйлемдер) - екеуі жинактық сан есімі (2-сөйлем); Төлеудің
сөзі
- бүган есімдігі (3-сөйлем); ~ды, -ді жедея өткен шак тұлгалы
етісгіктер ( 1 ,2 ,3-сөЙлемдер). Бұл мэтін мазмұны әңгімелеу түрінде
баяндалып отыр.
Немесе мына мәтінге назар аударайык.
Мысалы: Аула ішінде сол баягы көрініс (1). Үстінде ңаиіан да
апаіиа жабулы түратын цақпаның оң 
жагына 
орналасцан тандыр,
оның маңында күннен-күнге таусылып бара жатқан жуан қарагай,
тозыгы жеткен агаш кереует
(2).
Мең келгелі цорган ііиіне енген жалгыз-ақ өзгеріс—соңгы күндері
ол сәкінің үстгнен қызыл ала көрпеше көрінбейтін болды (j). Әсте,
сүмбіленің салқын түнінен қашып, олар далага жатуды қойган
-
корытуы.
Ьейнеленген. Мэтіннің алғашқы сөилемі
2-сөйлем —
дамуы, жеке абзацта орналасқан 3, 4-сөйлем —
ко
Бастауында аныктауьш, баяндауыш мүше арқылы берілген сол баягы
көрініс

дамуында


өрбітілген. Демек кейінгі сөйлемдердегі ойдың
Дамуына
сөйлемнің екінші жартысы арқау болып отыр, яғни заттың
белгісін
көріністі, сапалык жағынан айқындап отырған con - сілтеу


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   126




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет